حامد حسن پور، رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وکو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز در مورد هشتمین جشنواره نخبگانی دانش آموزی گفت: هفته پیش جشنواره پروژه های دانش آموزی فرهیختگان جوان در سال تحصیلی ۱۴۰۳- ۱۴۰۴، به منزل آخر رسید. جشنواره فرهیختگان جوان، محور و نخ تسبیح برنامه‌های انگیزشی و باشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی برای دانش آموزان است. مبنای جشنواره یادگیری مبتنی بر انجام پروژه توسط دانش آموزان است و عملاً یک فرآیند ۶ ماهه را از آغاز پژوهش دانش آموزی تا حضور در جشنواره پایانی شامل می‌شود.
وی ادامه داد: این جشنواره به دنبال پر کردن یک خلا در نظام آموزشی پیش دانشگاهی کشور است و نه تنها برای دانشگاه آزاد اسلامی، بلکه برای کل نظام آموزشی کشور اهمیت دارد. این خلاء ناظر به کمرنگ بودن حضور فعال دانش‌آموزان در فرآیند یادگیری است. بیشتر مدارس ما، در بهترین حالت به دنبال یاد دادن خوب و با کیفیت مطالب با محوریت معلم هستند. معیار مدرسه خوب، داشتن معلم خوب است. در حالی که مدرسه بیشتر جایگاه یادگرفتن است تا یاد دادن.
وی نسبت به کمبودهای موجود در جشنواره افزود: کمبودی که مشاهده می شود، تاکید بر مدلهای یادگیری غیرمعلم‌محور است. در میان این مدل‌ها، یادگیری پروژه محور یا PBL، موضوعی است که این جشنواره آن را هدف گرفته است. در این مدل، محور دانش آموزی است که یک طرح پژوهشی یا فن‌آورانه دارد و خودش تلاش می‌کند به روشهای متعدد، به دانش و توانایی لازم برای حصول نتیجه دست یابد و این توانایی را به یک دستاورد تبدیل کند.
حسن‌پور در مورد انتخاب روش‌های غیر معلم محور اظهار کرد: در مدل پروژه محور، عاملیت اصلی به دانش آموز سپرده می‌شود و به اصطلاح مدیر پروژه می‌شود و غم حصول نتیجه را می‌خورد. اولین موضوعی که دانش‌آموز به دست می‌آورد، انتخاب است. انتخاب موضوع، انتخاب راه حل، انتخاب دانش مورد نیاز، انتخاب روش ارائه و از همه مهمتر انتخاب روش یادگیری. اینکه یادگیری از طریق کتاب و مکتوبات باشد یا جستجو در اینترنت یا از طریق موتورهای هوش مصنوعی یا از طریق مشاهده تجربی یا از طریق تجربه مهندسی، ساخت و آزمون و خطا.
وی اضافه کرد: دست‌یافته دوم دانش‌آموز در این روش یادگیری، لحظات موفقیت است. بیشتر ما دانشگاهیان، لذت موفقیت پژوهشی را چشیده این و معمولاً این لحظات در طول یک پژوهش، بارها و بصورت متعدد تکرار می‌شود. دانش‌آموزی که این لذت را تجربه کرده باشد، آموختن را با هیچ چیز جانشین نمی‌کند. می‌توان گفت که از حقوق فرزندان ما در جامعه، درک این لذت یادگیری در دوره دانش‌آموزی است که ارزش‌ها و هنجارهای زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.
حسن‌پور تاکید کرد: دست یافته مهم دیگری که باید به آن اشاره کنم، تعهد به حصول خروجی است. خیلی مهم است که نوجوان ما، فعالیت ناتمام را دستاورد نشمارد و ارزش کار خود را، تمام کردن آن بداند. همچنین دانش‌آموز با مفهوم شبکه‌ پژوهشی و پژوهش شبکه‌ای آشنا می‌شود و آن را لمس می‌کند.
رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی در مورد شبکه پژوهشی که عنوان باشگاه پایش داده شده، توضیح داد: واقعیت این است که یکی از کمبودهای جامعه علمی ما، نداشتن یک شبکه علمی منسجم و هم‌افزا در هر موضوعی است. این موضوع در کلان باعث می شود که کشور نتواند در جریان سازی علمی، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کند. در بخش فردی نیز، پژوهشگران را فاقد همتا و همراه آشنا می‌کند. دانش‌آموز در شبکه پژوهشی، دانش‌آموزان کار هم را می بینند، در مورد آن نظر می‌دهند و به هم کمک می‌کنند و هم‌افزایی دارند و در سطحی بالاتر در شبکه پژوهشی، دانش آموزان کار در یک تیم بزرگ و هم‌افزا را تجربه می کنند. در سطح دانش آموزی و در سن نوجوانی این موضوع شاید کمی فانتزی به نظر برسد ولی واقعیت این است که از طرفی شخصیت و ارزشهای اجتماعی دانش‌آموز در حال شکل‌گیری است و این نگاه به بخشی از شخصیت او مبدل می‌شود و علاوه بر این، مهمترین و ماندگارترین شبکه دوستان و همتایان نوجوانان در این برهه سنی شکل می‌گیرد و چه بهتر که بستر این شبکه‌سازی، علمی و تخصصی باشد.
در حال حاضر، ورود دانش‌آموز به جشنواره با ثبت پژوهش دانش آموزی در سامانه باشگاه پایش شکل می‌گیرد و علاوه بر آنکه یک نمایشگاه و جلوه‌گری دائمی از کار دانش آموز مهیا شده است، از آن پس، شبکه همتایان در زمینه کار پژوهشی دانش‌آموز ما به بحث و هم افزایی می پردازند.
وی در پاسخ به این سوال که چه شاخه‌هایی برای فعالیت دانش آموزان در جشنواره وجود دارد، بیان کرد: میدان جشنواره فرهیختگان جوان بسیار وسیع است. چه از دیدگاه شکل برگزاری و چه از دیدگاه موضوع علمی. تاکنون جشنواره در پنج محور سخنرانی علمی، سمینارهای علمی، مسابقات علمی، دست‌سازه‌های علمی و تولید محتوای دیجیتال فعالیت کرده است. این محورها، در ۷۰ زمینه تخصصی دنبال شده است. بسیار پی‌گیر هستیم که در دوره های بعدی، گستره بیشتری از محورها، علائق دانش‌آموزان و زمینه ‌های علمی را بپوشانیم. انتظار موجود در جامعه از این جشنواره و برگزیدگان آن، نیازمند بازنگری است. می شنویم که عنوان می‌شود طرح‌های پژوهشی مطرح در این جشنواره‌ها نوآوری ندارد یا بعضاً تکراری است یا شبیه آن یا بهتر از آن در بازار وجود دارد. جشنواره دانش‌آموزی هرگز به رفع نیازهای واقعی جامعه ورود نمی‌کند. اصلاً این صلاحیت را ندارد. این جشنواره‌ها، تنها یک نیاز را رفع می‌کند و آن توسعه نیروی انسانی جوان از دیدگاه انگیزش و یادگیری خودآموز و از آن مهمتر، تجهیز ذهن او به یادگیری بر اساس انجام پروژه است. ابزار حصول این هدف، بازیوارسازی نیازهای واقعی جامعه است تا نگاه دانش‌آموز، ثمربخشی و اثرگذاری در جامعه باشد.

حسن‌پور به اهمیت ۳ روز جشنواره اشاره کرد و گفت: جشنواره فرهیختگان جوان یک بازه شش ماهه است و سه روز نیست. اختتامیه و جشن پایانی آن ۳ روز است. شش ماه، بستر فعالیت دانش آموزی را مهیا می‌کنیم و در سه روز، دستاوردهای دانش‌آموزی حاصل را به صورت حضوری به اشتراک می‌گذاریم. می‌شنویم که حساسیت بسیار زیادی در دانش‌آموزان و بخصوص اولیا و مدارس آنها برای برگزیده شدن در سه روز آخر جشنواره وجود دارد و به دانش آموز القا می‌شود که اگر برگزیده نشود، عملاً برنده نشده است. در حالی که در همایشهای علمی هرگز چنین ادبیاتی وجود ندارد. برگزیده شدن، حضور در جشنواره است و این طرحهای برتر یا شایسته تقدیر موضوع جانبی است. به همین دلیل در جشنواره، رتبه اعلام نمی کنیم. تنها به عنوان یک فعالیت جانبی و بصورت حداقلی از طرح‌های برتر تقدیر می‌کنیم. امیدواریم بتوانیم این فرهنگ را نهادینه کنیم که دستاورد دانش‌آموزان از جشنواره، حصول اهدافی است که به آن اشاره شد و عمدتاً پیش از سه روز آخر به دست می‌آید.
وی در مورد استانی‌ یا منطقه‌ای شدن مسابقات جشنواره تصریح کرد: هر برنامه‌ای باید چشم‌اندازی برای ارتقا داشته باشد و به وضعیت فعلی راضی نشود. همانطور که مطرح شد، ما محدودیتها و آسیبهایی را در روش برگزاری فعلی می‌بینیم. اول اینکه ضریب نفوذ ما محدود شده است. به عبارت دیگر مدارسی جشنواره را شناخته اند و بخش عمده‌ای از شرکت کنندگان از این مدارس می‌آیند. دوم اینکه این مدارس برای جشنواره برنامه ریزی و به اصطلاح تیم‌سازی میکنند که اتفاق بسیار مثبتی است اما عدالت آموزشی حکم می‌کند که دسترس‌پذیری به این شیوه یادگیری را بیشتر کنیم و بستر گسترش تیم‌سازی را هم تسهیل کنیم. البته بسیار مراقبیم که برگزارکننده جشنواره که باشگاه است، برگزارکننده، تنظیم‌گر و به اصطلاح داور مسابقه باقی بماند و تعارض منافعی در حضور همزمان در دو عرصه تیم‌سازی و برگزاری پیش نیاید. البته هر یک از واحدهای دانشگاهی دانشگاه ازاد اسلامی، در تیم‌سازی فعال هستند و این موضوع تعارضی هم ندارد. سومین چالش هم موضوع حضور در سه روز پایانی و تدارکات و هزینه های مترتب بر دانش‌آموزان است.
حسن‌پور ادامه داد: راه حلی که برای این پیچیدگی دنبال می‌کنیم، استفاده از ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی در استان‌هاست که برگزاری مسابقات استانی و منطقه‌ای را دنبال کنیم. هر جشنواره استانی اختتامیه و برگزیدگانی خواند داشت. سه روز آخر جشنواره را برای برگزیدگان استانی بصورت متمرکز در یکی از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان میزبان برگزار کنیم که بتوانیم چالش‌های عدالت آموزشی، دسترس‌پذیری و تیم‌سازی و چالشهای حضور شرکت کنندگان در اختتامیه را مدیریت کنیم. دانشگاه و باشگاه پژوهشگران ارتقا و شکوفایی این جشنواره را ماموریت ذاتی و وظیفه ملی خود می‌داند و به دنبال درآمدزایی از این رویداد نیست.
انتهای پیام/