به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از همدان، در کوچه‌های خاکی روستاهای کبودراهنگ، صدای زنگ مدرسه هنوز طنین‌انداز است اما برای بسیاری از دانش‌آموزان این صدا دیگر نوید آموزش باکیفیت نیست. در سال تحصیلی ۱۴۰۴، ۲۰ درصد کلاس‌های درس در این شهرستان بدون معلم تخصصی اداره می‌شوند. داستان غم‌انگیز کلاس‌هایی است که دانش‌آموزانش یا منتظر معلم می‌مانند یا با معلمانی غیرمتخصص درس می‌خوانند که خود به سختی با مواد درسی کنار می‌آیند.
صبح یک روز پاییزی در مدرسه ابتدایی روستای قراکند، دانش‌آموزان کلاس پنجم دور تخته‌سیاه جمع شده‌اند اما معلم ریاضی ندارند. مادر یکی از دانش‌آموزان می‌گوید: «پسر من عاشق ریاضی بود ولی حالا می‌گه درسا بی‌معنی شدن چون معلمشون نمی‌تونه درست توضیح بده.» داده‌های آموزش و پرورش کبودراهنگ نشان می‌دهد از ۱۲۰۰ کلاس درس در این شهرستان ۲۴۰ کلاس معلم تخصصی ندارند. این مشکل در دروس کلیدی مانند ریاضی علوم و زبان انگلیسی شدیدتر است. یک مدیر مدرسه در گفت‌وگویی اظهار داشت که برای جبران کمبود از نیروهای غیررسمی مانند سرباز معلم‌ها استفاده می‌شود که اغلب آموزش کافی ندیده‌اند.
این وضعیت ریشه‌های عمیقی دارد. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد کمبود ۱۷۶ هزار معلم در ایران کبودراهنگ را هم تحت تأثیر قرار داده است. در این شهرستان حدود ۴۰۰ معلم بازنشسته شده‌اند اما تنها ۱۵۰ معلم جدید جذب شده‌اند. مقایسه با شهرهایی مانند یزد که با برنامه‌های جذب معلم کمبود را به ۱۰ درصد کاهش داده نشان‌دهنده عقب‌ماندگی کبودراهنگ است. عوامل محلی مانند حقوق پایین و نبود امکانات رفاهی نیز معلمان را از ماندن در این منطقه دلسرد کرده است.
پیامدهای این بحران فراتر از کلاس درس است. کیفیت پایین آموزش به افت عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان منجر شده که آینده شغلی آن‌ها را به خطر می‌اندازد. داده‌های آموزش و پرورش نشان می‌دهد میانگین نمرات امتحانات نهایی در کبودراهنگ در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۳۹۸ حدود ۱۲ درصد کاهش یافته است. از منظر اجتماعی این وضعیت ناامیدی خانواده‌ها را افزایش داده و برخی والدین فرزندانشان را از تحصیل منصرف کرده‌اند. یک پدر روستایی بیان کرد: «وقتی معلم نیست بچه‌ام چی یاد بگیره؟ بهتره بره کار کنه.» این بحران هویت آموزشی کبودراهنگ را به‌عنوان یکی از مراکز فرهنگی منطقه تهدید می‌کند.
برای نجات آموزش در کبودراهنگ راهکارهایی عملی وجود دارد که می‌تواند بحران کمبود معلم را مهار کند. جذب ۲۰۰ معلم تخصصی جدید با ارائه مشوق‌های مالی مانند افزایش ۳۰ درصدی حقوق و مسکن رایگان می‌تواند شکاف کنونی را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. تجربه شهرهایی مانند سمنان نشان می‌دهد چنین مشوق‌هایی جذب معلمان را در مناطق محروم ۲۵ درصد افزایش داده است. توسعه آموزش آنلاین با تأمین تبلت و اینترنت پرسرعت برای ۵ هزار دانش‌آموز روستایی می‌تواند دسترسی به معلمان متخصص را بهبود بخشد. تشکیل کارگروه مشترک بین آموزش و پرورش شورای شهر و خیرین محلی نیز هماهنگی در تأمین منابع را تقویت می‌کند. اجرای برنامه‌های آموزشی فشرده برای ۳۰۰ نیروی غیررسمی مانند سرباز معلم‌ها کیفیت تدریس را تا ۲۰ درصد بالا می‌برد. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های رفاهی مانند خوابگاه‌های معلمان در روستاها ماندگاری آن‌ها را افزایش می‌دهد.
این راهکارها ضرورت فوری دارند زیرا کمبود معلم در کبودراهنگ ریشه‌های عمیقی در نابرابری‌های ساختاری دارد. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد کبودراهنگ با کمبود ۴۵۰ معلم مواجه است که ۶۰ درصد آن در دروس تخصصی مانند ریاضی و علوم است. بازنشستگی سالانه ۱۰۰ معلم و جذب تنها ۴۵ نیروی جدید این شکاف را عمیق‌تر کرده است. یک مدیر آموزش و پرورش اظهار داشت حقوق پایین و نبود امکانات رفاهی معلمان را به شهرهای بزرگ‌تر مانند همدان سوق داده است. مقایسه با یزد که با برنامه‌ریزی جذب معلم کمبود را به ۸ درصد رسانده نشان‌دهنده ضعف مدیریت در کبودراهنگ است.
پیامدهای این بحران گسترده است. افت کیفیت آموزش میانگین نمرات دانش‌آموزان را در امتحانات نهایی ۱۴۰۳ تا ۱۲ درصد کاهش داده که آینده شغلی آن‌ها را تهدید می‌کند. از منظر اجتماعی ناامیدی والدین به ترک تحصیل ۵ درصد دانش‌آموزان روستایی منجر شده که بار اقتصادی بر خانوارها افزوده است. داده‌های آموزش و پرورش نشان می‌دهد ۱۵۰ دانش‌آموز در سال گذشته ترک تحصیل کرده‌اند که ۷۰ درصد آن‌ها به دلیل نبود معلم بوده است. از منظر فرهنگی این وضعیت جایگاه کبودراهنگ را به‌عنوان منطقه‌ای با پتانسیل فرهنگی تضعیف کرده و حس هویت آموزشی را کاهش داده است.
ریشه‌های مشکل در سیاست‌گذاری ضعیف نهفته است. بودجه آموزش و پرورش کبودراهنگ در سال ۱۴۰۴ تنها ۱۰ درصد برای جذب معلم اختصاص یافته که در مقایسه با ۲۰ درصد در اراک ناکافی است. نبود برنامه‌های تشویقی برای معلمان مناطق محروم و کمبود زیرساخت‌های آموزشی مانند آزمایشگاه‌های علوم نیز انگیزه تدریس را کاهش داده است. این بحران بدون اقدام فوری می‌تواند آینده نسل جدید کبودراهنگ را به خطر بیندازد.
خبرنگار: نازنین مولایی منظر
انتهای خبر/
نظر شما