تحولات اخیر در غرب آسیا و جنگ دوازدهروزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، بازتابهای گستردهای در عرصه بینالمللی و منطقهای داشته است. این تجاوز که در بحبوحه مذاکرات دیپلماتیک از سوی رژیم صهیونی آغاز شد، بهعنوان یکی از پیچیدهترین رویاروییهای نظامی سالهای اخیر شناخته میشود و پرسشهای فراوانی درباره دلایل آغاز، روند جنگ و نتایج آن ایجاد کرده است. در همین ارتباط، ایسکانیوز با شهرام فتاحی، رئیس دانشکده تمدن و مطالعات جهان و عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، به گفتوگویی تفصیلی پرداخته است که در ادامه میخوانید.
سؤال: به نظر شما چه شد که جنگ آغاز شد، در حالی که ایران در میانه مذاکرات بود؟
فتاحی: نفس مذاکره امری عقلی و شرعی است. پذیرش دعوت به مذاکره کار درستی بود، زیرا افکار عمومی و حتی بخشی از اپوزیسیون منصف قانع شدند که ایران آغازگر هیچ جنگی نبوده است. ما در جریان مذاکرات مورد حمله قرار گرفتیم و این نشان داد چه کسی اهل گفتوگو و دارای منطق قوی است و چه کسی نگاهی سلبی و استکباری دارد. نظام سلطه با هر بازیگری که در چارچوب منافع آن نباشد مخالفت میکند؛ اگر بتواند با مذاکره اراده خود را تحمیل میکند و اگر نتواند به جنگ متوسل میشود.
سؤال: جنگ چگونه شکل گرفت؟
فتاحی: سناریوی جنگ با ایران سالهاست نزد نظام سلطه مطرح است. ترامپ هم گفته بود که از ۲۲ سال پیش تمرین حمله به تأسیسات نظامی ایران انجام شده است. سقوط سوریه بهعنوان بخش مهمی از ژئوپلیتیک محور مقاومت و همزمانی روی کار آمدن دو شخصیت تهاجمی، ترامپ و نتانیاهو، شرایطی ایجاد کرد که آنها گمان کردند فرصت تاریخی را نباید از دست بدهند. آنان اشتباه محاسبه کردند که به دلیل برخی نارضایتیها، با حمله نظامی شکاف دولت-ملت در ایران تعمیق میشود و به شورش جمعی منجر خواهد شد؛ اما مردم ایران بار دیگر نشان دادند که حتی اگر دلخوریهایی وجود داشته باشد، این امر به معنای دل بریدن از موجودیت کشور نیست.
سؤال: چه عواملی باعث این اشتباه محاسباتی شد؟
فتاحی: در دو دهه اخیر و بهویژه تحت فشار تحریمها، مشکلات اقتصادی غیرقابل کتمانی وجود داشته است. طرف مقابل تصور کرد این نارضایتیها به معنای عبور مردم از حاکمیت است. آنها فکر نمیکردند که ایران پس از ضربه اول، که به زعم بسیاری حتی در میان اپوزیسیون ناجوانمردانه بود، بتواند در چند ساعت بعد در برابر دشمن بایستد و پاسخ دهد؛ پاسخی که به موازنه تهدید با دشمن انجامید.
سؤال: نقش کشورهای واسطه مانند چین، روسیه و حتی آمریکا در این جنگ چه بود؟
فتاحی: این جنگ نشان داد جمهوری اسلامی ایران جز خدا و مردمش حامی روشنی ندارد. روسیه که برخی آن را متحد میدانند، عملاً نقش مؤثری در این جنگ دوازدهروزه ایفا نکرد. ما با اسرائیل بهعنوان یک بازیگر مستقل نجنگیدیم، بلکه با نماینده تمدن غرب و ناتو درگیر بودیم. این تجربه نشان داد ایران در یک تنهایی استراتژیک قرار دارد و توان موشکی و تکنولوژیک، عامل اصلی جلوگیری از تبدیل این نبرد نابرابر به یک تراژدی تاریخی بود.
سؤال: نقش محور مقاومت در این درگیری چه بود؟
فتاحی: در جنگ دوازدهروزه، به دلایل استراتژیک از ظرفیت کامل محور مقاومت استفاده نشد. اقدامات ایران در این نبرد به ایجاد موازنه تهدید محدود بود و به مرحله «تنبیه متجاوز» نرسید. این ظرفیت همچنان وجود دارد و اگر جبهه مقابل بخواهد سطح مناقشه را بالا ببرد، نقشآفرینی محور مقاومت در آینده افزایش خواهد یافت.
سؤال: چرا ایران آتشبس را پذیرفت؟
فتاحی: تصمیم به پذیرش آتشبس در عالیترین سطح حاکمیت و با نظر شورای عالی امنیت ملی اتخاذ شد. با توجه به ضربه روز آخر و ملاحظات استراتژیک، تصمیم گرفته شد مسیر دیپلماسی بسته نشود. آتشبس به معنای پایان درگیری نیست اما فرصتی برای بازنگری در استراتژیها فراهم میکند.
سؤال: آیا این آتشبس به نفع ایران بود؟
فتاحی: همانطور که دشمن دچار خطای محاسباتی شد، ما هم نیازمند بازبینی در برخی حوزههای دفاع استراتژیک هستیم. آتشبس متضمن هیچ تعهد الزامآوری نیست و رژیم صهیونیستی حتی به قطعنامههای شورای امنیت پایبند نیست. این آتشبس به ایران فرصت بازبینی استراتژیک داد و در شرایطی پذیرفته شد که دست برتر در میدان حفظ شده بود.
سؤال: جنگ اخیر چه تأثیری بر مذاکرات آینده خواهد داشت؟
فتاحی: به مذاکرات پیشرو امیدی ندارم. شروطی مانند توقف کامل غنیسازی یا محدودیت برد موشکها برای هیچ ایرانی وطندوستی قابل پذیرش نیست. صلح زمانی پایدار است که بر پایه قدرت شکل بگیرد، نه بر اساس امتیازدهی یکجانبه.
سؤال: مکانیزم ماشه یا اسنپبک چیست و چه پیامدی دارد؟
فتاحی: اسنپبک در برجام پیشبینی شده و اجرای آن به معنای بازگشت شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت ذیل فصل هفتم منشور است. این سازوکار بدون نیاز به رأیگیری و با درخواست تروئیکای اروپایی بهطور خودکار فعال میشود و محدودیتهای اقتصادی جدی، بهویژه در حوزه بانکی و نفت، ایجاد میکند.
سؤال: اقدام به ترور رئیسجمهور ایران را چگونه ارزیابی میکنید؟
فتاحی: رژیم صهیونیستی در طول حیات خود به هیچ قاعده حقوقی یا اخلاقی پایبند نبوده است. مقابله با چنین بازیگری باید در تراز بازدارندگی باشد، نه امید بستن به رعایت قوانین بینالمللی. این رژیم از بدو تأسیس تاکنون، برای بزرگ جلوه دادن خود، همه قواعد پذیرفتهشده بشری را زیر پا گذاشته و در آینده هم چنین خواهد کرد.
خبرنگار: امید فلاحی
انتهای پیام/
نظر شما