ناهید سمیعی: کم نیستند آبادی های کهن و سالخورد، با زیبایی ها و یادگارهای دیرین، که می توانیم به داشتن شان، گردن فراز آریم و بر خود ببالیم. یکی از این یادمان های کهن ، روستای زیبا و باستانی «کنگ» است. دیدن این روستا با پیشینه ای به بلندای تاریخ خالی از لطف نیست و حتما سفر به این روستا می تواند آرامش از دست رفته در زندگی شهری را به شما برگرداند.

کنگ شناسی

روستای کنگ در ۲۸ کیلومتری غرب مشهد واقع شده است. این روستا که جز دهستان طرقبه از توابع شهرمشهد است، در یکی از دامنه‌های شمال شرقی ارتفاعات بینالود و در جوار رودخانه کنگ احداث شده و در محور دره رودخانه کنگ قرار دارد. کوه‌ها و ارتفاعات و چشم‌اندازهای زیبا کنگ یکی از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی حومه مشهد به شمار رفته و برای فعالیت‌های تفریحی و ورزشی بسیار مناسب است .

بافت روستا

بافت تاریخی، زیبا و اصلی کنگ باعث شده است که به منظور حفظ ارزش های تاریخی و فرهنگی موجود در این روستا اقداماتی برای مستند سازی آن توسط پایگاه میراث فرهنگی توس انجام گیرد تا جلوه های سنتی این روستای زیبا همچنان حفظ شود و مأمنی باشد برای دوستداران طبیعت و سنت ها.

معماری روستا

این روستا به دلیل استقرار سکونت گاه های آن بر روی کوهپایه با عنوان روستایی پلکانی و ماسوله ی خراسان شناخته شده که این موضوع نقش بسزایی در جذب توریسم خارجی داشته است. کنگ به دلیل چشم اندازهای کوهستانی زیبا و وجود چشمه ها و درختان گوناگون بر دامنه کوهپایه های آن، بسیار مورد علاقه کوهنوردان است. معماری روستای کنگ شباهت بسیاری به معماری ماسوله دارد و تقریباً بام هر خانه به عنوان حیات منزل بالاتر محسوب می شود.

جمعیت

جمعیت روستای کنگ در سرشماری سال 1380 حدود حدود 8000 نفر است که از این تعداد 1468 نفر که به 772 نفر آن مرد و 696 نفر زن هستند که در روستا سکونت دارند و سایرین به شهرهای اطراف مهاجرت کرده‌اند معمولا تعداد جمعیت ساکن درروستا در اواسط تابستان به اوج خود می‌رسد.

وجه تسمیه

کنگ در لغت دو معنی دارد اولی به معنی پرنده‌ای قوی پنجه که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کند و دیگری به معنی دژ مستحکم است.

امکانات و محله های روستا

این روستا 2 مدرسه راهنمایی، 1 دبستان، 1 انجمن ده، 2 حمام و 8 مسجد دارد. از جمله مسائل اجتماعی فرهنگی روستای کنگ نحوه ارائه اجتماع روستایی آن است.

این روستا دارای 8 محله شامل، محله بالا، شفیعان، ابولون، میان ده(سادات)، زیرده(میران)، حشیمون، سرکمر و قلعه نو است. در هر محله تعدادی ریش سفید و یک فرد به عنوان رئیس ریش سفیدان به نام کدخدا وجود دارد که به حل مسائل مختلف روستا می‌پردازند. طوایف مردم روستای کنگ شامل 5 طایفه: هشیمون، شفیعون، آبیلون، سیرون و سید است. گفته می‌شود نخستین گروه مهاجران که به روستای کنگ آمده و هسته اولیه آن را تشکیل داده‌اند طایفه میرون ها که از میرده سیستان که امروزه زابل گفته می‌شود، هستند.

تاریخچه روستا

آثار به جا مانده ی باستانی در محدوده روستا،نشان می دهد که روستای کنگ ابتدا در محلی دیگر، حدود شش کیلومتر درغرب روستای فعلی،قرار داشته که در زبان عامه به آن «قلعه حصار»گفته می شود.شواهد قرار گیری قلعه و برج و باروهای نظامی روستااز مقاومت در مقابل حملات دشمنان حکایت دارد. دیوارهای بسیار پهن نفوذ ناپذیری که در اطراف قلعه وجود دارد،سنگرهای دید بانی و وجود تونل هایی بسیار طولانی از سر کوه،محل روستا تاداخل دره و کنار رودخانه جهت سهولت و حفاظت در عبور و مرور و دسترسی به آب،حکایت از درگیری شدید و طولانی در منطقه می کنند .به علاوه ساختار روستا نشان از این دارد که دشمنان در کوه مقابل بوده اند. برخی می گویند که دشمنان آنها همان روستاهای اطراف کنگ است .

اقتصاد

شغل و پیشه مردم این روستای تاریخی، باغداری، دامداری، کشاورزی و فرش بافی است و بسیاری از اهالی این روستا نقش گسترده ای در تولیدات دامی و میوه ای منطقه دارند.
همچنین مشاغلی نظیر نجاری و تراشکاری نیز موجود است.

سوغات

سوغاتی های این روستای هزار ساله شامل زرشک، زعفران، نبات و انواع میوه های سردرختی است.

غذای محلی

مهمترین غذاهای سنتی و محلی این منطقه؛ آش شله قلم کار، شله ماش، بلغور و آش مخصوص با سبزی کوهی و پخت نوعی نان مخصوص با سیب زمینی است.

درختان میوه

روستای کنگ در کنار تمامی جاذبه های فراوان، دارای درختان میوه و داروهای گیاهی است. مهمترین درخت میوه در این روستا درخت گیلاس و آلبالوست و همچنین در ارتفاعات این منطقه گیاهان دارویی نظیر پرسیاووشان، خاکشیر، گل گاوزبان، گیاهان بالشتکی گل سفید و صورتی که به زبان محلی به آن ها “خارکوله” و نوعی گیاه شبیه به گل گلایل که در زبان محلی به آن ها “سرشک” می گویند یافت می شود.

آب و هوا

کنگ به دلیل وجود کوه‌های مرتفع درختان فراوان و نوزیدن بادهای خشک از آب و هوای معتدل برخوردار است. میانگین هوای منطقه روزانه 3-4 درجه سانتی‌گراد خنک تر از هوای مشهد است بعلاوه این روستا در ارتفاع 1800 متری از سطح دریا قرار گرفته است.

قبرستان عجیب روستا

قبرستان کنگ دیگر جاذبه تاریخی این روستاست که بر روی تپه مشرف به روستا واقع شده است و دارای سنگ قبرهای با ارزشی است. اکثر سنگ قبرها از جنس شیست است و بر روی هر قبر، دو سنگ قبر قلوه ای شکل قرار داده شده است. تاریخ قبرها بیشتر به هجری قمری است و علامت مخصوص هر متوفی به شکلهای گوناگون از جمله شانه و صورت بر روی آنها حک شده است. قبرستان کنگ مربوط به اواخردوره صفوی اواخر دوره قاجار است.

رباط شاه عباسی

از دیگر جاذبه های تاریخی این روستا می توان به رباط پای کوه کنگ یا رباط شاه عباسی در انتهای دره کنگ و بر روی دامنه ای مشرف به رودخانه کنگ اشاره کرد. این رباط در دو مسیر دسترسی دارد یکی از سمت دره و دیگری از سمت کوهستان، فاصله این رباط تا روستای کنگ با پای پیاده حدود یک ساعت و نیم است.

آبشار کنگ

آبشار کنگ از دیگر دیدنی های این روستا است. در مسیر آبشار چشمه ها و آبشارهای کوچکی نیز قرار دارد. آبشار کنگ در فاصله 5 کیلومتری جنوب غربی روستای کنگ در میان دره ای سر سبز قرار گرفته است.

مزار شیخ عبدالله

از مکان های مهم مذهبی این روستا مزار شیخ عبدالله است که یکی از عرفای این دیار بوده و در سال ۱۲۶۶ ه.ق متولد و به تحصیل علم و دانش در مشهد، قم و عتبات عالیات پرداخت و در کنگ چشم از دنیا فروبست.

یکی از اهالی کنگ، فهرستی از جاهای زیبای این روستا را با لهجه زیبای کنگی تهیه کرده که اگر قصد سفر به کنگ را داشتید می‌توانید به آنها سری بزنید: درخنی، پی‌باغ بزه، مون ده، پی‌قلعه، کلحودو، سرکمر، ته روخنه، ته بزه، نروی، امگی، دی وار، قلعه حصار، بغل بغچه لردی.

آئین های خرافاتی

از زیباترین و بومی ترین آیین روستای کنگ ، می توان آیین «چَولَه قوزَک» را در خواهش باران ، نام برد. در واقع چیزی که «صاحب خانه به عنوان انعام» به بچه ها می دهد ، «صدقه ی باران» است و «انعام» را به شاگرد قهوه چی می دادند!

از دیگر رسوم اهالی روستا می توانیم به : نذر سادات، نذر چشمه، چراغ موشی چشمه ی مقدس، رو به قبله بودن وقت اذان، عیب دانستن زانو بغل گرفتن، شیطان زیر ناخن، عروسی اجنه، خرابه هایی که خانه ی دیوها است و....اشاره کرد.

کی از رسوم و عقاید ساکنان کنگ روشن کردن شمع در زیر درختی در کنار چشمه است که به روایات اهالی محل دفن امامزاده‌ای است که حاجت مردم را روا می‌دارد و مردم هم نذر و نیاز خو را در پای این درخت انجام می دهند.

آئین عروسی

جشن های زناشویی دیرین هرکدام هفت شب و هفت روز بوده اند که هر روز و هرشب ، نامی داشته و آیینی ویژه. مانند خارکشی ، که جوان های خاندان و دوستان و گاه طایفه به کوه های نزدیک می رفتند و غروب با پشته های خار به روستا بازمی گشتند.

آیین خواستگاری در روستای کنگ ، یک تفاوت کوچک با دیگر جاها دارد و آن «یک لشکرکشی واقعی» از سوی خانواده داماد است. گاه دیده شده که برای یک خواستگاری ، بیش از 50 نفر همراه خانواده داماد به خانه ی عروس رفته اند !!! ازطرف دیگر، خانواده ی عروس نیزهمه ی خویشان و دوستان و گاه طایفه اش را فرامی خوانده تا در برابر خاندان و طایفه ی داماد کم نیاورد و به اصطلاح «نگویند عروس بی کس و کار است»!!

پس از خواستگاری ، آیین های شیرینی خوران و انگشتربران و حنابندان و خرید عقد و عروسی وغیره انجام می شود.

دسترسی

روستای کنگ جزئی از بخش طرقبه است و برای رسیدن به آن باید راه آسفالته طرقبه- نغندر را پشت سر گذاشت. همچنین جاده کنگ از میدان دوم طرقبه و یازده کیلومتری جاده نغندر منشعب می شود و با شیبهای تند بر بستر دره به روستای کنگ متصل می شود.جالب اینجاست که درهمه ایام سال به ویژه درتابستان ها ، حاشیه کنگ با این که جاده مناسبی ندارد، رودخانه و اطراف دره آن ، محل استراحت موقت مسافران است.

اقامت

اگر تصمیم دارید شب رادر کنگ بمانید نگران نباشید زیرا علی رغم نبود هتل و یا مهمان خانه در روستا، اهالی کنگ مهمان نواز و صمیمی هستند و در ازای گرفتن مبلغ اندکی حاضر می شوند تا یکی از اتاق هایشان را به شما اجاره دهند. البته می توانید از چادر مسافرتی هم استفاده کنید. اما توصیه ما به شما این است که برنامه سفرتان را به گونه ای تنظیم کنید که مجبو نشوید شب را در روستا سپری کنید.

زمستان کنگ

20103