به گزارش خبرنگار اقتصادی ایسکانیوز، تله مجازی صادرات به شرایطی اطلاق می شود که رقابت پذیری محصول صادراتی کشورها به دلیل ارزش محصول تولیدی نیست بلکه به دلیل انرژی ارزانی است که به وسیله آن، محصول صادراتی تولید و صادر می‌شود. کشور ما جزو بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر عظیم نفت و گاز در جهان است و به همین دلیل انرژی را به صورت رانتی، بسیار ارزان و تقریباً رایگان در اختیار صنایع قرار می‌دهیم. انرژی مجازی در اصل به وضعیتی گفته می‌شود که صنایع ما در آن گرفتار شده‌اند. به‌طور مثال شرکت‌های متانولی کشور تنها و تنها با رانت خوراک ارزان زنده هستند. به‌طوری که با واقعی شدن قیمت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، به طور کلی صادرات متانول حذف شده و تولید آن از صرفه اقتصادی خواهد افتاد. در چنین شرایطی که صادرات محصولات خام صنعت پتروشیمی نظیر متانول یا صنایع فولادی شدیدا به رانت خوراک و سوخت ارزان یا به‌طور کلی به انرژی ارزان وابسته است، در اصل رقابت پذیری محصول صادراتی ما به دلیل ارزش محصول تولیدی نیست بلکه به دلیل آن انرژی ارزانی است که طی این فرآیند به صادرات می‎رسد. کشور ما با توجه به حجم بالای یارانه انرژی صنعت و همچنین ارزش بسیار پایین محصولات صادراتی به بزرگ‌ترین صادرکننده انرژی مجازی دنیا تبدیل شده است. در این باره نظرات محمدعلی شکرخواب، مدیرعامل اسبق پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس را در ادامه می خوانید.

چین متقاضی سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیون دلاری در منطقه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر

شکرخواب در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایسکانیوز، با اشاره به این موضوع که اعمال برخی سیاست های اشتباه در گذشته ما را با مشکلاتی مواجه کرده است، تصریح کرد: اینکه ما گاز را با قیمت بسیار پایین در اختیار پتروشیمی‌ها قرار می دهیم و آنها متانولی تولید می‌کنند که ارزشش از خوراک اولیه پایین‌تر است، در نتیجه سیاست‌گذاری های اشتباه رخ داده است. وابستگی شدید صنایع به انرژی ارزان و یارانه‌ای که تحت عنوان صادرات انرژی مجازی از آن یاد می شود، بر اثر اشتباهاتی که در گذشته مرتکب شده‌ایم، رخ داده است. قیمت خوراک باید به قیمت های صادراتی متصل باشد و اگر قیمت فعلی صادراتی نفت ما 40 درصد زیر قیمت بازار است، به واحدهای داخلی پالایشگاهی هم باید با همان قیمت تخفیفی داده شود. باید سیاست‌گذاری‌های یکپارچه را دنبال کنیم. در ارتباط با شرکت‌های پتروشیمی، متانولی و دیگر صنایع نیز باید قوانین کلی و جامع داشته باشیم و با سیاست‌گذاری‌های صحیح آن‌ها را به سمت توسعه زنجیره ارزش‌شان سوق دهیم.

وی در ادامه گفت: متاسفانه الان شرایط به گونه ای است که خام‌فروشی در کشور ادامه یافته است. در حال حاضر، 8 پالایشگاه در کشور داریم که همگی بنزین، گازوئیل و نفت سفید تولید می‌کنند. در حالی که آن‌ها باید پتروپالایشگاه باشند و بخشی از محصولاتشان تبدیل به فرآورده‌های پتروشیمیایی شود و واحدهای پتروشیمی آن‌ها را تبدیل به محصولات نهایی کنند. اما شاهد چنین چیزی در کشور نیستیم و همچنان خام‌فروشی ادامه دارد. راهکار این است که سیاست‌گذاری‌های صحیحی اعمال کنیم و در چارچوب یک برنامه مدون صنایع مختلف را به سمت توسعه صنایع پایین دستی‌شان سوق دهیم.

مدیرعامل اسبق شرکت پالایش نفت ستاره خلیج‌فارس خاطرنشان کرد: برای رهایی از صادرات انرژی مجازی، باید مرجعی برای سیاست گذاری در حوزه انرژی داشته باشیم و برنامه‌هایی که مصوب می‌شوند با جدیت دنبال شوند. مثلاً مصوب می‌کنیم که تا فلان سال فلان مقدار انرژی خورشیدی باید در کشور تولید کنیم. اما پیگیری‌های بعدی در مرحله اجرا صورت نمی‌گیرد که آیا این کار انجام شد یا نه. اگر انجام نشد مقصر چه کسی است و چه تنبیهی برایش باید در نظر بگیریم. برنامه‌هایی مانند منوط کردن یارانه انرژی به توسعه زنجیره ارزش نیز زمانی می‌توانند کارآیی لازم را داشته باشند که با جدیت دنبال شوند و با افراد خاطی برخورد شود. زنجیره ارزش پتروشیمی‌ها سودآوری بالایی برای کشور دارد. اینکه گاز تبدیل به متانول و در مرحله بعدی تبدیل به مواد پتروشیمی دیگر شود برایمان سود زیادی دارد. اما رسیدن به این اهداف نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق است.

وی در تشریح وضعیت فعلی کشور که گرفتار صادرات انرژی مجازی است، گفت: وقتی ما مواد اولیه پتروشیمی را به کشورهای دیگر می فروشیم و خودمان مواد فرآوری شده را با چند برابر قیمت از همان کشورها وارد می کنیم، این روند مخرب صادرات انرژی مجازی به ضرر کشور است و منافع ما را به خطر می اندازد. باید روندها را اصلاح کنیم و با اعمال سیاست های صحیح نظیر تامین مالی تحقیق و توسعه با اعطای اعتبار مالیاتی به صنایع، صنایع را به سمت توسعه زنجیره ارزش‌شان سوق دهیم. ورود تکنولوژی به صنایع راهکار برون رفت از شرایط فعلی است. مثلاً اگر پالایشگاه ها بتوانند برای تأمین برق مصرفی خود از انرژی خورشیدی استفاده کنند، تا حد زیادی در مصرف برقی که از طریق گاز تولید می کنیم صرفه جویی می شود و این خوراک را می‌توان در جایی استفاده کرد که ارزش افزوده بالاتری دارد.

شکرخواب یادآور شد: در برخی موارد باید صنایع را مجبور کنیم که به سمت توسعه زنجیره ارزش خودشان گام بردارند. مثلاً در ابتدای زنجیره لازم است که انرژی از جمله برق را با قیمت واقعی در اختیار صنایع قرار دهیم تا مجبور شوند به سمت استفاده از برق خورشیدی روی بیاورند. دستورالعمل های کلی برای حل و فصل این مشکلات باید صادر شود.

انتهای پیام/

خبرنگار: ناصر فلاحی