به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز، اگر به معامله در بازارهای مالی علاقه‌مند باشید حتما نام مشتقات یا بازارهای مشتقات را شنیده‌اید. مشتقات، نوعی اوراق بهادار هستند که ارزششان بر اساس ارزش دارایی بنیادی یا پایه‌ی مستتر در آن‌ها تعیین می‌شود. دارایی پایه می‌تواند سهام، اوراق قرضه، کالا یا ارز باشد. محبوبیت این دارایی‌ها و معاملات آن‌ها در چند سال اخیر به اندازه‌ای بالا رفته است که حتی گاهی شاهد پیشی گرفتن گردش مالی‌شان از معاملات نقدی معمول در بازارهای بورس و فارکس بوده‌ایم.

اما بازار مشتقات چیست؟ چه انواعی دارد؟ نحوه‌ی انجام معاملات در آن چگونه است؟ در این مقاله ضمن پاسخ به این سوالات مزایای این بازارها را نیز بررسی می‌کنیم. با ما همراه شده و با یکی از محبوب‌ترین بازارهای مالی با پتانسیل رشد سریع در آینده آشنا شوید.

نگاهی به دارایی‌ها و بازارهای مشتقات

یک دارایی مشتقه یا Derivative درحقیقت یک قرارداد مالی برای تبادل دارایی‌های پایه یا مستتر در آن است. این قرارداد می‌تواند بین دو یا چند نفر تنظیم شده و در بازارهای رسمی مالی یا در بازارهای خارج از بورس که به آن‌ها OTC گفته می‌شود، معامله شود. کاهش یا افزایش ارزش یک قرارداد مشتقه، ناشی از نوسانات دارایی‌های پایه در آن است.

از مشتقات معمولا برای پوشش ریسک یک موقعیت معاملاتی، گمانه‌زنی درباره‌ی حرکت قیمت یک دارایی و یا اهرم کردن استفاده می‌شود. خریدوفروش این قراردادها در بازارهای رسمی توسط کارگزاری‌ها انجام می‌شود. مسلم است که معامله‌ی مشتقات در بازارهای خارج از بورس ریسک بیشتری دارد. در این بازارها طرفین مستقیما با یکدیگر معامله کرده و نهادی نیز بر آن‌ها نظارت ندارد. بنابراین خطراتی مانند عدم پرداخت سود مقرر در آن‌ها بالاتر است.

دارایی‌های مشتقه در ابتدا برای تضمین تعادل نرخ مبادله‌ی ارزها در تجارت کالاهای بین‌المللی توسط تجار استفاده می‌شدند. امروزه در هریک از بازارهای معاملاتی، بخشی نیز به بازار مشتقات اختصاص پیدا کرده یا در کنار آن فعالیت می‌کند. بازار مشتقات فارکس، سهام و ارز دیجیتال از معروف‌ترین بازارهای مشتقات هستند.

در کشور ما برای معامله در بازار مشتقات اوراق قرضه و کالا لازم است که کد مربوط به این بازارها را از کارگزاری‌های معتبر و دارای مجوز انجام این معاملات، دریافت کنید.

انواع معاملات مشتقه

به‌طورکلی محصولات مشتقه را می‌توان به دو دسته‌ی قفل‌شده یا Lock (شامل قراردادهای آتی، فوروارد و معاوضه) و قراردادهای اختیارمعامله یا Options تقسیم‌بندی کرد. شرایط قراردادهای نوع قفل‌شده از ابتدا مشخص بوده و طرفین در طول مدت اعتبار قرارداد، ملزم به رعایت آن هستند. ازسوی‌دیگر اما قراردادهای اختیارمعامله، تعهدی برای خریدار درخصوص نهایی کردن آن نمی‌آورند. در ادامه، هریک از انواع معاملات مشتقات را بررسی می‌کنیم.

قراردادهای آتی یا فیوچرز

یکی از معروف‌ترین انواع مشتقات، قراردادهای آتی (Futures) هستند. این قرارداد به‌طورساده توافقی است بین طرفین برای معامله‌ی یک دارایی در تاریخ معین در آینده با قیمت ازپیش تعیین‌شده. این قراردادها به شکل استاندارد تنظیم و در صرافی‌ها و کارگزاری‌ها معامله می‌شوند. طرفین نیز ملزم به تعهد به مفاد آن هستند. منظور از استاندارد این است که شرایط آن‌ها توسط کارگزاری یا صرافی تعیین می‌شود. قراردادهای آتی در بازار مشتقات فارکس به دلیل نوسانات ذاتی دارایی‌های این بازار، بسیار محبوب هستند.

خریدار قرارداد آتی می‌تواند تا پیش از پایان مهلت قرارداد، آن را مجددا بفروشد. هر دو طرف این قرارداد می‌توانند ریسک‌های خود را پوشش دهند. اما در بسیاری موارد نیز یک طرف معمولا سود برده و طرف دیگر یا ضرر کرده یا با پیش‌بینی اشتباه درخصوص روند قیمت‌ها، از سود ناشی از هولد کردن دارایی خود بی‌بهره می‌ماند.

البته در برخی موارد نیز اگر هر دو طرف یک قرارداد آتی، تریدر یا سفته‌باز باشند، امکان نقد شدن قرارداد کاهش می‌یابد. چراکه این امکان برای طرفین وجود دارد که با یک قرارداد جبرانی، قرارداد آتی مربوطه را باز کنند یا ببندند. دراین‌صورت، الزام آن‌ها به انجام تعهدات از بین می‌رود.

قراردادهای فوروارد

به قراردادهای آتی که در بازارهای خارج از بورس یا OTCمعامله می‌شوند، فوروارد (Forward) گفته می‌شود. مزیت چنین قراردادی این است که شرایط آن بنا به توافق خریدار و سفارش‌دهنده به‌صورت سفارشی و نه استاندارد و ازپیش تعیین‌شده، مشخص می‌شود. علی‌رغم این مزیت، قراردادهای فوروارد، ریسک نقدشوندگی بیشتری دارند.

علاوه بر احتمال کلاه‌برداری، این احتمال نیز وجود دارد که اساسا هریک از طرفین قرارداد، نتوانند به تعهدات خود به دلیل پیش‌بینی‌های اشتباه یا نوسانات پیش‌بینی‌نشده عمل کنند. در بازارهای OTC سازوکارهای بیمه‌ای برای چنین مواقعی وجود ندارد. علاوه بر این، هریک از طرفین می‌تواند در طول مدت اعتبار قرارداد، آن را معامله کند و ریسک‌های خود را پوشش دهد. ورود معامله‌گران بیشتر به یک قرارداد مشتقه، خود یک عامل افزایش ریسک محسوب می‌شود.

معاملات سواپ یا معاوضه

معاملات سواپ یکی از انواع معاملات مشتقه است که معمولا برای مبادله‌ی عواید یا درآمد دارایی‌های نقدی استفاده می‌شود. سواپ نرخ‌های بهره‌ی دو دارایی در اوراق قرضه یا نرخ تبدیل دو ارز در فارکس از معمول‌ترین معاملات سواپ محسوب می‌شوند.

معامله‌ی مشتقه از نوع سواپ به‌خصوص هنگامی مهم جلوه می‌کند که پای نرخ‌های بهره‌ی متغیر برای وام‌های بزرگ و طولانی‌مدت به‌میان می‌آید. به‌این‌ترتیب وام‌گیرنده می‌تواند در یک قرارداد سواپ نرخ بهره، خریدار را ملزم به پرداخت نرخ بهره‌ی ثابت بالاتر از نرخ بهره‌ای کند که در حال پرداخت آن است. به‌این‌ترتیب علاوه بر اینکه وام‌گیرنده می‌تواند ریسک خود را پوشش دهد، امکان کسب سود نیز درصورت عدم تجاوز نرخ بهره‌ی متغیر از نرخ بهره‌ی ثابت لحاظ‌شده در قرارداد سواپ، برای او وجود دارد.

معاملات اختیار معامله

قراردادهای اختیار معامله تا حد زیادی مشابه قراردادهای آتی هستند با این تفاوت که تعهدی برای خریدار در پایان مدت قرارداد به‌همراه نمی‌آورند. درحقیقت این ابزار مشتقه، تنها یک فرصت است و ریسکی برای خریدار ندارد. در پایان مهلت قرارداد، امکان خرید برای خریدار از بین رفته و قرارداد منقضی می‌شود. بااین‌حال، ریسک‌های مشتقات اختیار معامله برای فروشنده همچنان پابرجاست و درصورت نوسان پیش‌بینی‌نشده‌ی قیمت، امکان ضرر او وجود دارد.

مزایای بازارهای مشتقات

از مهم‌ترین مزایای معامله‌ی ابزارهای مشتقه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پوشش یا هج کردن دارایی‌ها. با انعقاد یک قرارداد مشتقه می‌توان ریسک ناشی از کاهش قیمت دارایی پایه در موقعیت‌های معاملاتی بازشده یا سرمایه‌گذاری‌های انجام شده را کاهش داد یا جبران کرد.

• انجام معاملات آربیتراژ. در یک معامله‌ی آربیتراژ، یک ابزار معاملاتی در بازاری خریداری شده و در بازاری دیگر با قیمت بالاتر به فروش می‌رسد. معاملات مشتقه ابزارهایی عالی برای آربیتراژ هستند.

• امکان اهرم کردن قرارداد. بسیاری از بازارهای مشتقات، امکان اهرم کردن ابزارهای مشتقه با اهرم کردن دارایی پایه‌ی آن‌ها را فراهم می‌کنند. با استفاده از این ویژگی می‌توانید قراردادی بخرید که ارزشش بسیار کمتر از مقدار تعهدشده برای پرداخت در زمان انقضای آن است.

بااین‌حال باید توجه داشته باشید که اساسا مکانیسم معاملات مشتقه کمی پیچیده بوده و برای تریدرهای مبتدی ممکن است ریسک‌های بیشتری داشته باشد. بنابراین لازم است که کارگزاری شما حتما ابزارهای محافظتی و تحلیلی لازم را در اختیارتان قرار دهد.

سخن آخر درباره بازارهای مشتقات

بازارهای مشتقات یکی از جالب‌ترین فرصت‌های کسب درآمد از ابزارهای مالی هستند. آن‌ها را به‌عنوان زیرمجموعه‌ی هریک از بازارهای مالی اعم از بورس، سهام و فارکس یا به شکل بازارهای OTC می‌توانید پیدا کنید. دارایی‌های مورد معامله در یک بازار مشتقه، قراردادهایی هستند که بر روی یک دارایی پایه بسته شده‌اند. این قراردادها خود به انواع آتی، فوروارد، سواپ و اختیار معامله تقسیم می‌شوند که هریک از حیث تعهدات و ریسک‌ها، ویژگی‌های خاص خود را دارند. توصیه می‌شود معامله مشتقات را بر بستر پلتفرم یک کارگزاری معتبر در هریک از بازارهای مالی انجام دهید.

منبع:

https://itbfx.com/fa/academy/courses/category/all

-این مطلب تبلیغاتی است-

انتهای پیام/