به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از همدان، بهزاد بلمکی، عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی همدان، در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرنگار ایسکانیوز، به بررسی اهمیت خانه‌های قدیمی در هویت فرهنگی و ضرورت حفاظت از این آثار پرداخت.

بلمکی در ابتدا با تأکید بر اینکه خانه‌های قدیمی تجسم زنده هویت فرهنگی ما هستند گفت: این بناها نه تنها نماد هنر معماری، بلکه انعکاسی از سبک زندگی، ارزش‌ها و باورهای مردم در گذشته‌اند. اگرچه تاریخ مکتوب با رمزگشایی و تحلیل به درک گذشته کمک کرده، اما معماری، خود به تنهایی بی‌نیاز از رمزگشایی، روایتگر تاریخی زنده و قابل لمس است.

بهزاد بلمکی ادامه داد: معماران ایرانی همواره با احترام به دستاوردهای فرهنگی و تاریخی پیشینیان، روند تکاملی معماری را ادامه داده‌اند. به عنوان نمونه، ایوان‌های بزرگ و گنبدهای بلند مساجد دوره اسلامی، ادامه‌ای هوشمندانه از تالارهای ستون‌دار دوره هخامنشی هستند. این تداوم فرهنگی، هویت معماری ایرانی را شکل داده و آن را منحصربه‌فرد ساخته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان با اشاره به ویژگی‌های فرهنگی خانه‌های تاریخی گفت: یکی از شاخصه‌های خانه‌های سنتی ایرانی، حفظ حریم خصوصی و اندرونی خانه است. خانه برای ایرانی‌ها همواره مکان امن و آرامش‌بخشی بوده که تنش‌های بیرونی در آن جایی نداشت. این ویژگی در ساختار شهری نیز دیده می‌شود؛ به طوری‌ که با فاصله گرفتن از بازار و مراکز پر رفت‌وآمد، وارد محله‌هایی با هویت خاص می‌شویم و در نهایت با عبور از سابات‌ها و دالان‌ها، به خانه‌هایی می‌رسیم که سراسر هنر و ظرافت هستند.

وی در این باره افزود: معماران گذشته، تمام داشته‌های هنری خود را در تزئینات داخلی خانه‌ها به کار می‌گرفتند. این اصل، در قالب یکی از مبانی مهم معماری ایرانی، یعنی "پرهیز از بیهودگی" نیز تعریف می‌شود. از این رو، خانه‌های قدیمی روایتگر اوج خلاقیت، اندیشه و احترام به هنر و معنا هستند.

بلمکی با تاکید بر اینکه بیشتر خانه‌های تاریخی باقی‌مانده در همدان، متعلق به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی هستند و در محله‌های قدیمی همچون جولان، کبابیان، کلپ‌ها و… قرار دارند، تصریح کرد: این خانه‌ها عمدتاً به خاندان‌های اصیل و ثروتمندی تعلق داشته‌اند که در همدان زندگی می‌کردند. البته با توجه به پیشینه تاریخی غنی همدان، می‌توان انتظار داشت که خانه‌هایی متعلق به دوره‌های قدیمی‌تر نیز در لایه‌های زیرین این شهر وجود داشته باشند.

این باستان‌شناس تفاوت همدان با سایر شهرهای تاریخی را در قدمت و موقعیت سوق‌الجیشی آن دانست و گفت: همدان از گذشته‌های دور، گذرگاه اصلی شرق به غرب ایران بوده؛ راه‌هایی مانند "راه شاهی" در دوره هخامنشی از دشت همدان عبور می‌کرده و این شهر را به مرکز ارتباطی مهمی در تمامی ادوار تاریخی تبدیل کرده است.

وی افزود: شهر همدان در دوره مادها با نام "هَگمَتانه" محل تجمع اقوام ماد بوده است. در دوره هخامنشی به عنوان پایتخت تابستانی، در دوران سلوکی با نمادهایی مانند شیر سنگی و فرهنگ یونانی، در دوره اشکانی با نام "اکباتان" به عنوان یکی از شهرهای مهم و در دوره ساسانی نیز جایگاه ویژه‌ای داشته است. با آغاز دوران اسلامی، شهر مجدداً مورد توجه قرار گرفته و در دوره‌هایی چون سلجوقی و ایلخانی پایتخت بوده است. آثار متعددی از آن دوران، از جمله گنبد علویان، در همدان باقی مانده‌اند.

بلمکی در پایان با تأکید بر ضرورت حفظ این آثار ارزشمند بیان داشت: خانه‌های قدیمی، تنها چهاردیواری نیستند؛ آن‌ها حامل هویت، اندیشه، سبک زندگی و ذوق مردمی هستند که روزگاری در این سرزمین زیسته‌اند. حفظ این خانه‌ها، نه تنها پاسداشت تاریخ است، بلکه احترام به ریشه‌های فرهنگی ماست. در همه جای دنیا این خانه‌ها جزو نوستالژی فرهنگی مردم‌اند و برای یادآوری سبک زندگی ایده‌آل گذشته، تلاش می‌شود تا آن‌ها را حفظ و احیا کنند. امید است که ما نیز بتوانیم پیش از آن که دیر شود، این بخش مهم از هویت تاریخی‌مان را نجات دهیم.

خبرنگار: مبینا شریفی

انتهای پیام/