به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از همدان، شهرستان اسدآباد در غرب استان همدان با پیشینه تاریخی و جاذبه‌های طبیعی مانند تالاب پیرسلمان و روستاهای پلکانی نظیر حبشی و ویرایی به عنوان یکی از مناطق گردشگری این استان شناخته می‌شود. با این حال کمبود فضاهای تفریحی مدرن و مناسب در این شهرستان به‌ویژه برای جوانان به چالشی جدی برای کیفیت زندگی تبدیل شده است. گزارش‌های محلی و نظرات ساکنان نشان می‌دهد اسدآباد فاقد پارک‌های شهری مجهز سالن‌های ورزشی متنوع و فضاهای فرهنگی مناسب برای اوقات فراغت جوانان است. این وضعیت نارضایتی‌هایی را در میان قشر جوان ایجاد کرده و بر سلامت روانی اجتماعی و حتی مهاجرت آن‌ها تأثیر گذاشته است. این گزارش به بررسی وضعیت فضاهای تفریحی در اسدآباد پیامدهای آن برای جوانان و اهمیت موضوع در بستر اجتماعی و اقتصادی این شهرستان می‌پردازد.

داده‌های آماری نشان می‌دهد اسدآباد با جمعیتی حدود ۱۰۰ هزار نفر که بیش از ۳۰ درصد آن را جوانان ۱۸ تا ۳۵ ساله تشکیل می‌دهند با کمبود جدی زیرساخت‌های تفریحی مواجه است. طبق مطالعه‌ای در سال ۱۴۰۳ توسط دانشگاه سید جمال‌الدین اسدآبادی تنها یک پارک شهری فعال در مرکز اسدآباد وجود دارد که امکانات آن به نیمکت‌های ساده و چند وسیله بازی محدود است. این در حالی است که شهرهای هم‌جوار مانند همدان با سرانه فضای سبز ۱۲ متر مربع به ازای هر نفر و چندین پارک مجهز وضعیت بهتری دارند. در اسدآباد سرانه فضای سبز کمتر از ۵ متر مربع است و بسیاری از فضاهای موجود مانند پارک‌های کوچک محله‌ای فاقد امکانات مدرن مانند زمین‌های ورزشی یا فضاهای فرهنگی هستند. یک شهروند اسدآبادی در گفت‌وگویی اظهار داشت جوانان برای دسترسی به سالن‌های ورزشی یا سینماها مجبورند به همدان سفر کنند که هزینه‌بر و زمان‌بر است.

این کمبود تأثیرات چندوجهی بر جامعه جوان اسدآباد گذاشته است. از منظر اجتماعی نبود فضاهای تفریحی مناسب باعث کاهش تعاملات اجتماعی و حس انزوای جوانان شده است. یک مسئول اداره ورزش و جوانان اسدآباد در مصاحبه‌ای بیان کرد ۶۰ درصد جوانان این شهرستان اوقات فراغت خود را در شبکه‌های اجتماعی یا فضاهای غیررسمی مانند کافه‌ها سپری می‌کنند که نمی‌تواند جایگزین فعالیت‌های سازنده باشد. از نظر روانی فقدان فضاهای تفریحی با افزایش استرس و کاهش سلامت روان مرتبط است. مطالعه‌ای در سال ۱۴۰۳ نشان داد ۴۵ درصد جوانان اسدآبادی از نبود فضاهای مناسب برای تخلیه انرژی و تعاملات اجتماعی گلایه دارند که این امر به کاهش انگیزه و رضایت از زندگی منجر شده است. از منظر اقتصادی نیز نبود امکانات تفریحی انگیزه مهاجرت به شهرهای بزرگ‌تر را افزایش داده است. داده‌های سرشماری ۱۴۰۰ نشان می‌دهد اسدآباد طی پنج سال گذشته ۸ درصد از جمعیت جوان خود را به دلیل مهاجرت از دست داده است که بخشی از آن به نبود زیرساخت‌های تفریحی و فرهنگی نسبت داده می‌شود.

اهمیت این موضوع در بستر اجتماعی و اقتصادی اسدآباد غیرقابل انکار است. جوانان به عنوان نیروی پیشران توسعه هر منطقه نقش کلیدی در پویایی اجتماعی و اقتصادی دارند. فقدان فضاهای تفریحی نه‌تنها بر کیفیت زندگی آن‌ها اثر منفی می‌گذارد بلکه مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی را کاهش می‌دهد. مقایسه با شهرهایی مانند ملایر که با سرمایه‌گذاری در پارک‌های چندمنظوره نرخ مشارکت اجتماعی جوانان را ۲۰ درصد افزایش داده نشان‌دهنده عقب‌ماندگی اسدآباد در این زمینه است. این وضعیت با جایگاه اسدآباد به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی و گردشگری همدان در تضاد است و می‌تواند بر جذب گردشگر و توسعه اقتصادی منطقه نیز تأثیر منفی بگذارد.

کمبود فضاهای تفریحی در اسدآباد ریشه در مسائل ساختاری و مدیریتی متعددی دارد که فراتر از محدودیت‌های بودجه‌ای است. ساختار برنامه‌ریزی شهری در اسدآباد به گونه‌ای است که توسعه زیرساخت‌های تفریحی و فرهنگی در اولویت‌های پایین‌تر قرار گرفته است. داده‌های شورای شهر اسدآباد نشان می‌دهد از بودجه عمرانی ۸۰ میلیارد تومانی سال ۱۴۰۳ تنها ۵ درصد به پروژه‌های مرتبط با فضاهای تفریحی اختصاص یافته است. این در حالی است که بودجه مشابه در شهرهای هم‌جوار مانند تویسرکان برای احداث پارک‌های چندمنظوره تا ۱۵ درصد بوده است. علاوه بر این فقدان طرح جامع توسعه فرهنگی و تفریحی در اسدآباد باعث شده پروژه‌ها به‌صورت پراکنده و بدون هماهنگی اجرا شوند. یک مقام مسئول در شهرداری اسدآباد اظهار داشت که نبود زمین‌های مناسب در مرکز شهر و مشکلات مالکیتی زمین‌های حاشیه‌ای اجرای پروژه‌های جدید را دشوار کرده است.

پیامدهای این وضعیت برای جوانان اسدآباد چندوجهی است. از منظر اجتماعی نبود فضاهای تفریحی به کاهش تعاملات سازنده و افزایش گرایش به فعالیت‌های غیرمولد مانند گذران وقت در فضاهای مجازی منجر شده است. گزارش اداره ورزش و جوانان اسدآباد در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد ۷۰ درصد جوانان این شهرستان به دلیل نبود امکانات ورزشی محلی در فعالیت‌های منظم ورزشی مشارکت ندارند که این امر به افزایش ۱۲ درصدی مشکلات جسمانی مانند چاقی در میان جوانان ۲۰ تا ۳۵ ساله منجر شده است. از منظر روانی فقدان فضاهای مناسب برای اوقات فراغت با افزایش گزارش‌های افسردگی و اضطراب در میان جوانان مرتبط است. یک روان‌شناس محلی در گفت‌وگویی بیان کرد که نبود فضاهای امن و جذاب برای تعاملات اجتماعی باعث شده جوانان احساس انزوا کنند که این موضوع در بلندمدت می‌تواند به کاهش سرمایه اجتماعی منجر شود. از منظر اقتصادی کمبود امکانات تفریحی انگیزه ماندگاری جوانان در اسدآباد را کاهش داده است. آمار اداره کار اسدآباد نشان می‌دهد ۶۰ درصد جوانان مهاجر طی سه سال گذشته نبود فرصت‌های شغلی و امکانات تفریحی را به‌عنوان دلایل اصلی مهاجرت ذکر کرده‌اند.

ریشه‌های این چالش به چند عامل کلیدی بازمی‌گردد. نخست ضعف در سیاست‌گذاری شهری است که نتوانسته نیازهای جمعیتی رو به رشد اسدآباد را برآورده کند. جمعیت این شهرستان از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ حدود ۷ درصد افزایش یافته اما زیرساخت‌های تفریحی متناسب با این رشد توسعه نیافته است. دوم کمبود مشارکت بخش خصوصی در ایجاد فضاهای تفریحی است. در حالی که شهرهایی مانند همدان با جذب سرمایه‌گذاری خصوصی سالن‌های ورزشی و سینماهای مدرن احداث کرده‌اند اسدآباد به دلیل نبود مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذاران در این زمینه عقب مانده است. سوم فقدان برنامه‌های آموزشی و فرهنگی برای جلب مشارکت جوانان در طراحی فضاهای تفریحی است. تجربه شهرهایی مانند رشت که با برگزاری کارگاه‌های مشارکتی با جوانان نرخ رضایت از فضاهای عمومی را ۲۵ درصد افزایش داده نشان‌دهنده اهمیت این موضوع است.

برای رفع این معضل راهکارهای متعددی قابل پیشنهاد است. نخست افزایش بودجه اختصاصی برای توسعه فضاهای تفریحی است. تخصیص حداقل ۱۵ درصد بودجه عمرانی به پروژه‌های پارک‌های چندمنظوره و سالن‌های ورزشی می‌تواند زیرساخت‌ها را بهبود دهد. دوم جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی از طریق ارائه معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات بانکی است که می‌تواند به احداث سینماها یا مجموعه‌های تفریحی منجر شود. سوم اجرای برنامه‌های مشارکتی با جوانان برای طراحی فضاهای تفریحی است که می‌تواند حس تعلق به جامعه را افزایش دهد. چهارم بازسازی پارک‌های موجود مانند پارک مرکزی اسدآباد با افزودن امکاناتی مانند زمین‌های ورزشی و آمفی‌تئاترهای روباز است. در نهایت تشکیل کارگروهی مشترک بین شهرداری اداره فرهنگ و ارشاد و تشکل‌های جوانان می‌تواند هماهنگی در اجرای پروژه‌ها را تقویت کند.

اجرای این راهکارها می‌تواند کیفیت زندگی جوانان اسدآباد را بهبود بخشد و از مهاجرت آن‌ها جلوگیری کند. موفقیت در این زمینه نه‌تنها به پویایی اجتماعی کمک می‌کند بلکه می‌تواند اسدآباد را به مقصدی جذاب‌تر برای گردشگران تبدیل کند. بدون اقدام فوری خطر افزایش نارضایتی و کاهش سرمایه انسانی در این شهرستان افزایش خواهد یافت که پیامدهای بلندمدتی برای توسعه منطقه خواهد داشت.

خبرنگار: نازنین مولایی منظر

انتهای پیام/