به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، پژوهش برای پژوهش شاید مرزهای علم را پیش ببرد؛ اما به خودی خود مشکلی از جامعه حل نمیکند. در مقابل، پژوهش مسئلهمحور است که به پیشرفت کشور و حل مشکلات جامعه کمک میکند.
حامد افشاری معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد درباره ضرورت پژوهش مسئلهمحور معتقد است که پژوهشی که به حل مسئله، تولید ثروت و بهبود کیفیت زندگی مردم منجر نشود، صرفاً یک کار نمایشی و نوعی تفاخر است. دانشگاه باید از پژوهشهایی حمایت کند که اثر ملموس در جامعه داشته باشد.
در سالهای اخیر، سیاستگذاری پژوهشی دانشگاه آزاد بر فاصله گرفتن از «مقالهمحوری صرف» و حرکت به سمت «پژوهش مسئلهمحور و کاربردی» متمرکز بوده است. این تغییر رویکرد، پاسخی به انتقادهای گسترده از نظام آموزش عالی کشور است که دانشگاهها را به تولید انبوه مقاله بدون پیوند مؤثر با نیازهای واقعی جامعه متهم میکند. هفته پژوهش امسال نیز با همین کلیدواژهها طراحی شد؛ پژوهشهایی که نه فقط در مجلات علمی، بلکه در صنعت، خدمات و حل مسائل عمومی نقشآفرین باشند.
دستاوردهای دانشگاه آزاد در نمایشگاه هفته پژوهش در چه حوزههایی هستند؟
دانشگاه آزاد در کنار دیگر نهادهای آموزشی و پژوهشی کشور مانند وزارت علوم، معاونت علمی ریاست جمهوری و ... در نمایشگاه هفته پژوهش ۱۴۰۴با دستاوردها و محصولاتی از حوزه دارو و فرآوردههای پیشرفته، سختافزار، برق، الکترونیک، لیزر و فوتونیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات، کشاورزی، فناوری زیستی و صنایع حضور دارد. این دانشگاه همچنین در بخش ماشینآلات و تجهیزات پیشرفته، مواد پیشرفته، محصولات مبتنی بر فناوری شیمیایی و همچنین تجهیزات و ملزومات پزشکی نیز محصولاتی آماده عرضه دارد.
برای نمونه، کامپوزیت یکی از افتخارات دانشگاه است و اخیراً آخرین استانداردهای آن اخذ شده، در این نمایشگاه در قالب مخازن کامپوزیتی در یک غرفه مجزا ارائه میشود تا بازدیدکنندگان مستقیماً این دستاوردها را مشاهده کنند. همچنین در حوزه لیزر نیز واحد علوم و تحقیقات محصولی دارد که دانشگاه در آن سرمایهگذار و سهامدار است؛ این محصول نیز بهصورت مجزا در نمایشگاه دیده خواهد شد. همچنین شبکه جلبک دانشگاه نیز بهشکل کامل، از تولید تا مصرف و تجهیزات مرتبط، در قالب یک غرفه مستقل به نمایش گذاشته میشود تا بهطور ویژه مورد توجه قرار گیرد.
مسئولان دانشگاه آزاد در سخنرانیهای هفته پژوهش بارها بر «حل مسئله» بهعنوان مأموریت اصلی پژوهش تأکید کردند. ایجاد سراهای نوآوری، مراکز رشد، شرکتهای دانشبنیان و توسعه قراردادهای ارتباط با صنعت از جمله ابزارهایی است که برای تحقق این هدف معرفی میشود. بر اساس آمارهای رسمی، مبلغ قراردادهای ارتباط دانشگاه آزاد با صنعت و جامعه طی یک دهه گذشته رشد قابلتوجهی داشته و از چند صد میلیارد تومان به چند هزار میلیارد تومان رسیده است.
حضور دانشگاه آزاد در نمایشگاه پژوهش با ۱۰۷ محصول فناورانه
عبداله محمدی مدیرکل شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد درباره حضور دانشگاه آزاد در نمایشگاه هفته پژوهش گفت: چند سال است که حضور دانشگاه آزاد در نمایشگاه هفته پژوهش بیشتر شرکتمحور شده و تلاش میشود بخش فناوری برجستهتر نمایش داده شود. امسال تلاش کردهایم علاوه بر رویکرد شرکتمحور، فعالیتهای ذاتاً پژوهشی دانشگاه نیز پررنگ شود. همه استانها در این دوره از نمایشگاه نماینده دارند و ۱۰۷ شرکت از ۳۱ استان و ۵۸ واحد دانشگاهی با ۱۰۷ محصول ثبتشده جدید در نمایشگاه ارائه خواهد شد.
وی در ادامه افزود: از میان بیش از صد شرکت حاضر، حدود ۴۰ شرکت دانشبنیان هستند؛ یعنی مجوز دانشبنیانی خود را از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دریافت کردهاند. بهعبارت دیگر، حدود ۳۸ درصد محصولات ارائهشده در این نمایشگاه توسط شرکتهای دانشبنیان دانشگاه آزاد عرضه خواهد شد.
با این حال، افزایش تعداد قراردادها و پروژهها را میتوان نشانهای از تغییر جهت پژوهش در این دانشگاه دانست. در هفته پژوهش امسال، برخی واحدهای دانشگاه آزاد نمونههایی از پروژههای کاربردی خود را ارائه کردند؛ از همکاری با صنایع کوچک و متوسط گرفته تا طرحهایی در حوزه کشاورزی، انرژی، فناوریهای نوین و خدمات شهری. این نمونهها نشان میدهد که در برخی واحدها، پژوهش توانسته از فضای صرفاً نظری فاصله بگیرد و وارد میدان عمل شود.
یکی از نقاط قوت گزارشهای ارائهشده در هفته پژوهش، اتکا به دادههای آماری بود. تعداد شرکتهای فناور مستقر در سراهای نوآوری، حجم قراردادهای پژوهشی، تعداد اختراعات ثبتشده و طرحهای بروندانشگاهی از جمله شاخصهایی بود که مورد توجه قرار گرفت. این دادهها اگرچه نشاندهنده تحرک پژوهشی در دانشگاه آزاد است، اما کارشناسان تأکید میکنند که صرف افزایش کمّی شاخصها، تضمینکننده کیفیت و اثرگذاری نیست.
پژوهش زمانی میتواند بهعنوان «موفق» ارزیابی شود که نتایج آن به بهبود یک فرایند، کاهش هزینه، افزایش بهرهوری یا حل یک مسئله اجتماعی منجر شود. از این منظر، هفته پژوهش فرصتی است تا دانشگاهها علاوه بر ارائه عددها، درباره نتایج ملموس پروژهها نیز شفافسازی کنند؛ موضوعی که هنوز در برخی گزارشها کمرنگ است.
برنامه دانشگاه آزاد برای تامین ۴۰ درصد بودجه واحدها از درآمدهای غیرشهریهای
درآمدهای غیرشهریهای یکی از مهمترین دستاوردهای پژوهشهای مسئلهمحور برای دانشگاه آزاد است. علی سروری مجد قائم مقام دانشگاه آزاد اخیرا در این زمینه تصریح کرد که براساس برنامه پنجساله توسعه دانشگاه، تا پایان این دوره باید ۴۰ درصد بودجه واحدها از درآمدهای غیرشهریهای تأمین شود و این هدف نیازمند برنامهریزی، خلاقیت و شتاب بیشتر است.
دانشگاه آزاد در سالهای اخیر اقدامات خوبی در این زمینه انجام داده است که از آن جمله میتواند به انعقاد قراردادها و تفاهمنامههای همکاری با صنایع اشاره کرد. برخی واحدهای دانشگاه آزاد به درآمدهای خوبی در این زمینه دست یافتهاند، برای مثال پیام نجفی رئیس دانشگاه آزاد استان اصفهان اخیرا از تحقق ۱۳۰ درصدی درآمدهای غیرشهریه ای این استان در سال مالی 1402 خبر داد و گفت: در استان اصفهان بالغ بر ۹۰ شرکت دانش بنیان و هسته فناور در حال فعالیت هستند که برخی از آنها همچون شرکت نگین بذر دانش، شرکت معیار دانش، شرکت کالا پرداز و شرکت های نوپا در حال حاضر به نتیجه مطلوب رسیده اند و در اقتصاد کشور نقش ایفا میکنند در واقع اینها در دانشگاه بلوغ یافتند و کارهای اقتصادی خوب انجام میدهند.
کارشناسان آموزش عالی معتقدند اگر قرار است پژوهش مسئلهمحور به یک سیاست فراگیر تبدیل شود، باید برای توانمندسازی واحدهای کمتر برخوردار نیز برنامهریزی شود. در غیر این صورت، شکاف پژوهشی میان واحدها میتواند به تضعیف انسجام علمی دانشگاه منجر شود.
با وجود تمام نقدها، هفته پژوهش همچنان میتواند نقشی فراتر از یک مراسم نمادین ایفا کند. این رویداد، اگر با ارائه گزارشهای شفاف، نقدهای درونسازمانی و گفتوگوی واقعی میان دانشگاه، صنعت و جامعه همراه شود، میتواند به فرصتی برای اصلاح مسیر پژوهش تبدیل شود. دانشگاه آزاد اسلامی بهعنوان یکی از بزرگترین نهادهای آموزش عالی کشور، نقشی تعیینکننده در جهتدهی به نظام پژوهشی ایران دارد و هر تغییر در سیاستهای آن، اثرات گستردهای خواهد داشت.
در نهایت، آنچه موفقیت هفته پژوهش دانشگاه آزاد را تعیین میکند، نه تعداد بنرها و مراسمها، بلکه میزان تداوم پروژههای کاربردی، اثرگذاری اجتماعی پژوهشها و توان دانشگاه در پاسخ به مسائل واقعی کشور است. هفته پژوهش میتواند آغاز این مسیر باشد، به شرط آنکه از سطح نمایش دستاوردها عبور کرده و به ابزاری برای سنجش صادقانه عملکرد پژوهشی تبدیل شود.
انتهای پیام/
نظر شما