به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری ایسکانیوز؛ نشست وین بدون آنکه به نتیجه‌ای برسد داشته باشد در دولت دوازدهم به پایان رسید و ادامه مذاکرات به دولت سیزدهم موکول شد. سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری تا کنون درباره سرنوشت برجام سخنی نگفته و تنها اعلام کرده است که تحریم‌ها باید لغو شود.
افراد و کارشناسان مختلف گمانه‌زنی‌هایی درباره ادامه مذاکرات و سرنوشت برجام در دولت سیزدهم داشته‌اند که در زیر به برخی از آنها پرداخته‌ایم:
اگر آمریکایی‌ها بخواهند به برجام برگردند ایران هم آمادگی دارد
فؤاد ایزدی کارشناس روابط بین‌الملل: ایران در چند ماه اخیر سیاست خود را کاملا اعلام کرده است، این سیاست در فرمایشات رهبر معظم انقلاب نیز بود که اگر آمریکایی‌ها به برجام برگردند و تحریم‌ها را لغو کنند و این کارشان هم راستی‌آزمایی شود، ایران آمادگی برگشتن به برجام را دارد.
مشکلی که وجود دارد این است که آمریکایی‌ها نمی‌خواهند به متن فعلی برجام برگردند. هر بار که درباره برجام صحبت می‌کنند می‌گویند ما یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تر می‌خواهیم؛ طولانی‌تر یعنی بازه زمانی محدودیت‌های برجامی که بعد از هشت سال یا 10 سال یا 15 سال تمام می‌شود، باید به 15 سال و 30 سال برسد و قوی‌تر هم بشود. قوی‌تر یعنی در سیاست‌های منطقه‌ای ایران؛ در سیاست دفاعی ایران و سیاست موشکی ایران دخالت کنند.
در سخنان وزیر دفاع هم بود که آمریکایی‌ها می‌خواستند در متن مذاکرات وین یک جمله‌ای را اضافه کنند که ایران در حوزه‌های دیگر هم بیاید و مذاکره کند و از ایران تعهد بگیرند. چون این مساله محقق نشد، آمریکایی‌ها دوباره وضعیت را به حالت قبل در مذاکرات برگرداندند.
اگر آمریکایی‌ها واقعا می‌خواستند به برجام برگردند، می‌توانستند در همان روز اول ریاست‌جمهوری بایدن -همان‌طور که بایدن دستور اجرایی صادر کرد و به توافق پاریس برگشت- به توافق برجام برگردد. همان‌طور که ترامپ با دستور اجرایی خارج شده بود بایدن می‌توانست برگردد، پس نخواستند به برجام برگردند.
آمریکایی‌ها خیلی با کشورها رودربایستی ندارند. به‌هرحال توپ توی زمین آمریکایی‌هاست، اگر بخواهند به برجام برگردند ایران هم آمادگی دارد، منتها کاری که آمریکایی‌ها می‌خواهند کنند این است که ایران تحت فشار باشد و در حوزه‌های دیگری که آمریکایی‌ها دغدغه دارند، امتیاز بدهد.
اینکه رئیسی این کار را کند یا نه معلوم نیست، چون این تجربه را ایران داشته که هر بار امتیاز داده طرف مقابل درمقابل دریافت امتیاز، تقریبا هیچ تحویل ما داده و بعد دوباره امتیاز جدید خواسته است. این تجربه ما ذیل برجام بود.
ما شواهدی نداریم که این سبک سیاست آمریکایی‌ها عوض می‌شود، بلکه شواهدی داریم که همان سبک ادامه دارد. اگر مذاکرات وین به جایی نرسد، تقصیر ایران نیست چون ایران یک توافق برجامی را 6-5 سال پیش قبول کرده و الان هم قبول کرده که به همان توافق برگردد. اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، تقصیر طرف مقابل است. اینکه دولت رئیسی بخواهد انعطاف نشان بدهد یا خیر باید منتظر ماند و دید در عمل او چه کار خواهد کرد؟
دولت جدید روی برجام تمرکز نخواهد کرد
محمد مرندی کارشناس روابط بین‌الملل: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران آقای رئیسی احتمالا کمی از غرب فاصله خواهد گرفت و به سمت شرق و به اصطلاح به جنوب جهان گرایش پیدا خواهد کرد.
بعید است که ایران از توافق هسته‌ای خارج شود اما روی آن هم تمرکز نخواهد کرد و منتظر آن نخواهد ماند و در دولت جدید ارتباط با چین، روسیه و سایر کشورهای آسیای مرکزی و کشورهای همسایه ارتقاء خواهد یافت.
در خصوص موضوع هسته‌ای نیز ایران دیگر به آمریکا امتیاز نخواهد داد. زیرا خود توافق هسته‌ای یک امتیاز به آمریکا بود.
آنچه ترامپ انجام داد، خواست آمریکا بود و بایدن هم در حال حاضر همان مسیر را دنبال می‌کند. آنها از طریق راهبرد فشار حداکثری، مردم را تحت فشار قرار داده‌اند. از این‌رو، امتیاز دادن به آمریکا بسیار خطرناک است؛ زیرا هرچه امتیازات بیشتری داده می‌شود، آنها بیشتر و بیشتر مطالبه می‌کنند.
بایدن هم مسیر ترامپ را ادامه می‌دهد؛ او انتظاراتش از ایران در خصوص توافق هسته‌ای را می‌گوید اما اقدامی در جهت اصلاح امور نمی‌کند.
اگر آمریکا به برجام بازگردد و به تعهداتش عمل کند، ایران نیز با تعهداتش پایبند خواهد بود. این موضوع اصلا ربطی به این ندارد که مذاکره کننده ارشد ایران دکتر ظریف، دکتر عراقچی یا فرد دیگری از دولت جدید باشد.
رئیسی مذاکره را کنار نخواهد گذاشت
جعفر قنادباشی کارشناس سیاست خارجی و روابط بین‌الملل: در دو کلمه می‌توان حرکت رئیس جمهور جدید را در برابر غرب تصور کرد؛ رفتار اصولی و قاعده مند که ایشان طبیعتا با اصول و مطابق با موازین بین المللی برخورد خواهد کرد و ندادن امتیاز و عقب نشینی.
این دو کلمه برای غربی‌ها بسیار گویا است؛ غربی‌ها زمانی که احساس می‌کنند طرف مقابلشان اهل امتیاز دادن و عقب نشینی و سازش است فشارهای خود را بیشتر می‌کنند و این تجربه مهمی است اما اگر برعکس کشوری اهل امتیاز دادن و عقب نشینی نباشد و در برابر آنها بایستد و آنها به این نتیجه برسند که عاقبت کار و در نهایت آنها امتیازی نخواهند گرفت ناگزیر رفتار آنها فرق خواهد کرد.
زمانی که کشوری بر اساس اصول و موازین بین الملی حرکت کند، غربی‌ها هیچ دست آویزی برای اینکه او را تحت فشار قرار دهند و دولت‌های جهان را علیه آن کشور بسیج کنند، نخواهند داشت و این فشارها به حداقل می‌رسد بنابراین تا وقتی ما اصولی و منطقی و طبق قوانین بین المللی حرکت کنیم، رفتار دشمنان اصولی خواهد بود.
اصولی رفتار کردن به معنای این است که مذاکره را ختم به برجام نخوهیم کرد. امتیاز ندادن به این معناست که پیامی به دشمن می‌دهیم که همه تلاش‌هایش برای امتیازگیری به نتیجه نخواهد رسید و این پیام بسیار مهمی است و غربی‌ها این پیام را دریافت کرده‌اند که طرف مقابلشان اهل امتیاز دادن و کوتاه آمدن از مواضعش نیست.
مذاکرت برجام با ۵ کشور به اضافه یک کشور آلمان بوده و طبیعتاً راه رئیسی و تیمش کنار گذاشتن مذاکره نخواهد بود و راه وی این نیست که به این ۵ کشور یکسان نگاه کند بلکه باید دانست که آمریکایی‌ها و دو دولت اروپایی انگلیس و فرانسه در این مذاکرات خصومت ورزیدند اما کشورهای دیگر اینگونه نبودند بنابراین مسیری که انتخاب می‌کنیم مسیر درستی است و در این مسیر گفت‌وگو و مذاکره با طرف‌های منطقی منع نشده و ادامه پیدا خواهد کرد.
برجام گذشته از بین رفته است
علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل: رهبر معظم انقلاب در سخنانی که با اعضای هیات دولت داشتند به نوعی نظرات خود را درباره برجام بیان کردند و این پیامی برای آمریکایی ها بود که ما با صداقت جلو آمدیم ولی شما به تعهدات خود عمل نکردید. ذیل بعدی این بود که ایشان به صورت تلویحی به دولت آینده ایران برای اتخاذ سیاست اشاره کردند.
ایشان اشاره کردند که اختلاف ما با آمریکا بر سر برجام تنها نیست. برجام زمینه را برای تقاضاهای دیگر از طرف آمریکا باز کرده که مذاکرات را به بن بست کشاند که شاید ملزم شدن آن تقاضاها برای آمریکا بیشتر اهمیت دارد تا خود برجام و ایران باید خود را در دوره رئیسی برای یک برجام جدیدتر آماده کند و برجام گذشته از بین رفته است.
بایدن به این موضوع اشاره کرده که ممکن است قید زمانی برجام دوم تا 2050 ادامه پیدا کند. به همین دلیل دنبال این هستند که مذاکرات به دو بخش تقسیم شود یکی مربوط به تدوین برجام جدید و بخش دیگر مربوط به چندین موضوع است که ایران شاید با آن موافق نباشد یکی مسئله حقوق بشر در داخل ایران، دیگری کنترل برنامه موشکی و سومی نقش ایران در منطقه است.
بنابراین خیلی سخت است که ایران بتواند با این ها کنار بیاید یعنی تمام ساخته ها ویران خواهد شد و پایه های امنیتی و سیاسی از دست خواهد رفت. بنابراین به نظر می آید که حتی در دوره رئیسی هم نتوانیم به نتیجه مطلوبی برسیم ولی از طرف دیگر فشارهای داخلی و آزار معیشتی مردم، هر روز بیشتر می شود و شرایط بسیار سخت و سنگینی برای ایران به وجود آمده که ایران نمی داند، چه تصمیمی باید بگیرد.
رئیسی معتقد است مذاکره باید منجر به رفع تحریم‌های ظالمانه شود
عباس سلیمی نمین کارشناس سیاسی: یقینا رئیسی با مذاکره مخالفتی ندارد یعنی نگاهش این گونه نیست که نسبت به مذاکره، راه را ببندد بلکه راه مذاکره را باز می‌گذارد اما تاکید بر منافع ملی، موضوعی است که ما از وی انتظار داریم. برخی کسانی که در گذشته در اطراف آقای رئیسی بودند نفس مذاکره را چندان مثبت نمی‌دانند در حالی که رئیسی بارها در این روزها اعلام کرده که ما مذاکره را یکی از راه‌های موثر می‌دانیم منتهی خودمان را معطل مذاکره نمی‌کنیم و برای مذاکره هم محدودیت قائل هستیم؛ مذاکره حتما باید منجر به نتیجه شود یعنی تحریم‌های ظالمانه در زمینه مسائل دارویی باید برداشته شود.
به عنوان مثال مواد اولیه در برخی مسائل دارویی به ایران نمی‌فروشند و ما در این زمینه مشکلات جدی داریم بنابراین مذاکره باید منجر به این نتیجه شود که این تحریم‌های ظالمانه برداشته شود؛ اینکه بیماران صعب العلاج با درد و رنج بسیاری مواجه هستند بسیار ظالمانه است. کشورهایی که دم از حقوق بشر می‌زنند مواد اولیه در زمینه دارویی به ایران نمی‌دهند.
بنابراین باید مذاکره ما منجر به این مسئله شود که این فشارهای ظالمانه رفع شود. آقای رئیسی معتقد به این مسئله است. امیدوارم ما از طریق یک پارچگی و دوری کردن از دعواهای سیاسی داخلی بتوانیم غرب را وادار کنیم دست از این لجاجت‌ها بردارد چراکه فشارهای ظالمانه غرب نمی‌تواند ملت ایران را بشکند اما قطعا مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
انتهای پیام/
نظر شما