به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری ایسکانیوز، آیا استفاده از تکنولوژی با دینداری همخوانی دارد؟ اگر کسی بخواهد دیندار باشد و در چارچوب دین زندگی کند، سبک زندگی اسلامی داشته باشد. آیا موازین و قوانین دینی به افراد اجازه استفاده از تکنولوژی را می‌دهد؟ این سوالات برای هر دینداری که در دنیای جدید زندگی می‌کند، مطرح می‌شود.
اکبر محمودی در گفت‌وگو با ایسکانیوز با بیان این که در زمینه استفاده از تکنولوژی در میان متفکران مسلمان نظرات متفاوتی وجود دارد، اظهار کرد: برخی معتقدند که ما به هیچ وجه از هیچ نوع تکنولوژی‌ای نباید استفاده کنیم. اشخاصی مثل شکری احمد مصطفی که متوفی سال ۱۹۷۸ میلادی و بنیانگذار سازمان جماعت مسلمین که سازمانی تندرو و تکفیری شناخته می‌شود. از بنیانگذاران سلفی‌گری نوین است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به این که احمد مصطفی با کاوش در فضا و استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی و ساخت تمدن جدید مخالف بوده است و تکنولوژی را مخالف با سیره پیامبر می‌داند، افزود: وی با تکیه بر برخی احادیثی که از پیامبر نقل شده، معتقد بود که حتی اگر کشوری اسلامی وارد جنگ هم شد، باید از ابزارهایی مانند نیزه و شمشیر و اسب استفاده کنند.
وی با تصریح بر این که وهابیت نخستین معتقد بودند که استفاده مسلمانان از هر ابزاری که در سه قرن نخست پس از ظهور اسلام وجود نداشته، بدعت است، گفت: مثلا استفاده از دوچرخه بدعت است. این افراد معتقد بودند دوچرخه ارابه شیطان است. همچنین اختراعات جدید مانند تلگراف، تلفن، دوربین عکاسی، اتومبیل و مالیات بدعت هستند چون در سه قرن اول هجری وجود نداشته است و پیامبر و سلف صالح از آن استفاده نمی‌کردند.
محمودی تاکید کرد: این افراد حتی معتقد بودند کسانی که از تکنولوژی استفاده می‌کنند، مستحق توبیخ هستند و حتی حکم قتل آن‌ها را صادر می‌کردند؛ اما این دیدگاه تنها دیدگاه در میان مسلمانان نبود. برخی استفاده از تکنولوژی را مباح و برخی واجب می‌دانستند و مخالفتی با آن نداشتند.
این مدرس دانشگاه با بیان این که نقل شده که شهید مرتضی آوینی هم باور داشته که فناوری دارای روح شیطانی است، افزود: اگر غرب مقهور فناوری شد، به این دلیل است که با ولایت الهی با آن مواجه نمی‌شود و تحت سلطه فناوری درآمده است. البته اینکه شهید آوینی این دیدگاه را داشته است یا نه، مورد تردید است.
دیدگاه عبدالکریم سروش درباره استفاده از تکنولوژی چیست؟
وی با اشاره به این که عبدالکریم سروش هم معتقد است که فناوری به صورت ذاتی با دین تضاد دارد، گفت: در برخی آثار او آمده است که مبانی فناوری مانند اومانیستم، لیبرالیسم و سکولاریسم با دین تعارض ذاتی دارند. به همین دلیل، نمی‌توان بین مبانی دینی به خصوص دین اسلام و پیشرفت‌های فناورانه تکنولوژی آشتی برقرار کرد.
محمودی با تصریح بر این که سروش معتقد است که استفاده مسلمانان از فناوری مانند اکل میته است، یادآور شد: به نظر سروش، دین مخالف استفاده از فناوری است؛ اما اگر در شرایط اضطراری قرار گرفتیم مجبوریم بر اساس اکل میته، از تکنولوژی استفاده کنیم. همانطور که خدا میفرماید؛ خوردن گوشت مرده حرام است؛ اما اگر اضطرار به وجود بیاید اشکال ندارد.
این مدرس دانشگاه در ادامه خاطرنشان کرد: اصغر طاهرزاده متفکر اسلامی دیگری است که باور دارد مبنای صنعت و فناوری تسلط بر طبیعت و تغییر طبیعت به نفع میل و هوای نفسانی انسان است. وی معتقد است که تکنولوژی نگاهی غیراخلاقی به طبیعت دارد، در حالی که نگاه دین به طبیعت اخلاقی است.
دیدگاه تفریطی در استفاده از تکنولوژی چه ایراداتی دارد؟
وی، تناقض ذاتی بین دین و تکنولوژی را دیدگاهی افراطی دانست و افزود: این دیدگاه اشکالاتی دارد. نخستین اشکال این است که این افراد در مرحله عمل نتوانسته‌اند به باورهای خودشان مقید باشند و خودشان از بسیاری از تکنولوژی‌ها استفاده کرده‌اند.
محمودی با ذکر مثالی یادآور شد: برای مثال در آغاز شکل‌گیری فرقه وهابیت به سرکردگی محمد بن عبدالوهاب که متوفی ۱۲۰۶ هجری قمری است، استفاده از اختراعات جدید بر اساس نظریه ایشان حرام بوده؛ اما به مروز زمان پیروان محمد بن عبدالوهاب تمیمی، نتوانستند بر باورهای ایشان پایبند باشند و خودشان دیدند که اگر بخواهند بر این باورها پایبند باشند، زندگی‌شان از هم گسیخته می‌شود و مجبورند در جنگل زندگی کنند.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: اشکال دیگر این است که بر اساس دیدگاه افراطی چون تکنولوژی در زمان پیامبر نبوده است، استفاده از آن بدعت است. در حالی که این دلیل یک مغالطه است. چرا که در این استدلال به معنای لغوی بدعت یعنی هر امر جدیدی تمسک شده است، در حالیکه آنچه در لسان پیامبر، ائمه و فقها بدعت شناخته شده، معنای لغوی بدعت نیست.
وی با بیان این که بدعت در اصطلاح اسلامی یعنی چیزی را به دین اسلام نسبت دهیم که در حقیقت و در واقع ذیل هیچ یک از مبانی و اصول اسلام قرار نمی‌گیرد، گفت: درست آن است که به مفهوم اصطلاحی بدعت تمسک کنیم. در این صورت، بدعت امری است که اسلام قبول نداشته باشد و ما آن را به اسلام نسبت دهیم؛ اما این که یک وسیله و ابزار در زمان پیامبر یا ائمه نبوده، دلیل نمی‌شود که در ذیل قواعد اسلام قرار نگیرد.
محمودی با اشاره به این که از امام صادق و امام رضا روایت شده که می‌فرمایند بر ما معصومین است که اصول را به شما بگوییم و استخراج متفرعات برعهده فقهاست، تاکید کرد: لازمه زندگی انسان در عصر جدید و جوامع صنعتی، استفاده تکنولوژی‌هاست.
این مدرس دانشگاه در ادامه خاطرنشان کرد: امام علی که میفرماید محبوبترین دین نزد خدا دینی است که راحت باشد؛ اما این دیدگاه نمی‌توانند دین راحت و آسانی عرضه کنند. هر کس این دین را بشنود از اسلام فراری می‌شود. این فتوا که هیچ مسلمانی نمی‌تواند از تکنولوژی استفاده کند، زندگی را سخت می‌کند.
وی در پایان اظهار کرد: اگر معنای لغوی بدعت را در نظربگیریم، باید توجه کنیم که در زمان معصومین هم هر چند سال یکبار وسایل جدیدی می‌آمده است. اگر اینگونه بود، پیامبر هم نباید از وسایل جدید زمان خودشان استفاده می‌کردند در حالی که چنین رفتاری از پیامبر نقل نشده است.
انتهای پیام/
نظر شما