به گزارش خرنگار اجتماعی ایسکانیوز، چشمهایشان خیره به در مانده است و گوش‌هایشان در انتظار شنیدن یک سلام، این‌روزها بیشتر از هر زمان دیگری چشم به‌راهند، مادرانی که به جای آغوش گرم فرزندانشان، میله‌های سرد زندان را می‌فشرند. آنها هم مادرند، گرد و خاک سالهای حبس و زندان بر چهره‌هایشان پاچیده شده است اما قلبهایشان هنوز پر از نور و حس زیبای مادری است. روز مادر برای این مادران دربند که در هیاهوی زمان فراموش شده‌اند معنا ندارد و کسی نامی از آنها نمی‌برد اما زمزمه لالایی‌های بغض‌آلودشان در کنج بندهای حبس، گواه مادر بودن آنهاست.
این اشتباهات را در حق فرزندتان مرتکب نشوید
آئین نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور یکی از مباحثی بود که ۲۰ آذر ۸۴ توسط رئیس قوه قضائیه تایید و اصلاحیه آن در سال ۸۹ منتشر شد. طبق تبصره یک ماده ۶۹ این آیین نامه، محکومان و متهمان زن می‌توانند اطفال خود را تا سن دو سال تمام به همراه خود در زندان داشته باشند.
اما جداشدن مادر از خانواده و گاها تولد فرزند در فضای زندان، می‌تواند زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی متعدد شود.
علیرضا شریفی یزدی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، درباره حضور کودکان، همراه با مادران زندانیشان در حبس و ایجاد مشکلات اجتماعی در بزرگسالی برای آنها گفت: اگر فرزندان این مادران کسانی را برای نگهداری موقت، در کنار خود داشته باشند تا نقش مادرانه را برای آنها ایفا کنند، بهتر است که در کنار آنها بزرگ شوند.
وی درباره اینکه زندان محیط مطلوبی برای حضور کودک خردسال در کنار مادر نیست، گفت: اگر کودک به درجه‌ای از شناخت و تشخیص امور رسیده باشد که بفهمد مکانی که در آن زندگی می‌کند زندان است، موضوع پسندیده‌ای نیست تا در آن محیط بماند اما برای کودکانی که هنوز درکی از امور ندارند، مثل کودک ۶ ماهه یا ۲ ساله و شاید حتی سه ساله، مشکلی نیست که کنار مادر باشند.
روان‌شناس‌اجتماعی ادامه داد: یقینا کودکان وقتی از سنی عبور کنند به مصلحت نیست که در زندان باشند اما برای مادر به دلیل ایجاد آرامش خیال، خوب است که فرزندش را در کنار خود ببیند. در کل باید گفت حضور کودک در زندان به مدت طولانی، به هیچ عنوان مطلوب نیست و در آینده به او ضربه می‌زند.
شریفی یزدی درباره بجابودن یا نبودن دغدغه‌ای که مادران محبوس برای نگه‌داشتن فرزندان در کنار خود دارند و حاضر به جدایی کودک نیستند، گفت: این موضوع ۲ بعد دارد؛ بعد اول این که برای بچه ضروری است از محیط زندان بیرون بیاید خصوصا بعد از ۲ سالگی که دوران تشخیص و تمیز امور است. همچنین بیشترین میزان وابستگی فرزند به مادر، در گام اول، یکسال اول و در گام دوم، سه‌سال اول است.
وی ادامه داد: در بعد دوم به مصلحت فرزند است که اگر کسی را برای نگهداری دارد در کنار او باشد و همچنین با رعایت تعدادی از اصول روان‌شناختی، گاهی اوقات مادر و گاهی اوقات اقوام را ببیند تا کمبودی برای او پیش نیاید و دچار اضطراب جدایی نشود.
روان‌شناس اجتماعی درباره وجود مهدکودک در زندان و علاقه مادر به حضور فرزند در کنار خود گفت: وجود کودک انگیزه‌ای برای مادر ایجاد می‌کند تا دوران حبس خود را راحت‌تر سپری کند. مادر علاقمند به حفظ فرزند است اما از نظر تربیتی به صلاح کودک نیست که در محیط زندان باشد؛ حال می‌خواهد زندان دارای مهدکودک باشد یا نباشد.
شریفی یزدی اشاره کرد: اما اگر کودک کسی را برای نگهداری از خود نداشته باشد، دیگر چاره‌ای وجود ندارد و باید کودک به مادر سپرده شود.
وی در اشاره به مشکلات اجتماعی ایجاد شده در آینده برای کودکان مادران زندانی گفت: یکی از مشکلاتی که برای کودک در زندان ایجاد می‌شود، سهل‌الوصول شدن موضوع است. هرکسی در هر محیطی زندگی می‌کند، از آن محیط تاثیر می‌پذیرد که کودک نیز از این مسئله مستثنی نخواهد بود.
روان‌شناس اجتماعی ادامه داد: مشکل بعدی وجود افراد خلافکار در زندان است که از سلامت شخصیت، روان و گفتار برخوردار نیستند و بزرگ شدن در چنین جوی و الگو برداری کردن باعث خواهد شد تا این کودکان رنگ و بوی آن محیط را بگیرند.
فرهنگ پذیرش افراد زندانی در جامعه وجود ندارد
شریفی یزدی در پاسخ به این پرسش که با توجه به وجود برخی بدبینی‌ها و برچسب زدن‌ها به زنان زندانی، چقدر نگاه و فرهنگ جامعه نسبت به قبل، تغییر کرده و پذیرای این افراد است، گفت: همیشه نگاهی منفی به این زنان وجود داشته که به ۲ جنبه تقسیم می‌شود؛ بعضی از جرائم این زنان ناخواسته بوده مثل قتل غیر عمد که به دلیل نداشتن پول دیه در زندان می‌مانند.
وی ادامه داد: اما اکثر کسانی که به‌طور عالمانه و عامدانه جرمی مرتکب می‌شوند، مثل قتل عمد و حمل مواد مخدر و یا اقدام به برپایی مراکز فحشا می‌کنند، اختلال شخصیتی دارند که در تمام دنیا پذیرش این افراد در جامعه سخت می‌شود و منجر به از بین رفتن اعتماد و ندادن شغل و سایر حمایت‌ها از آنها خواهد شد.
روان‌شناس اجتماعی با اشاره به اینکه این افراد با وجود مجازات شدن به دلیل اینکه دیگران آنها را نمی‌پذیرند، باز هم جرم خود را تکرار می‌کنند، گفت: البته در رابطه با سایر مشکلات اجتماعی مثل طلاق، جامعه با آن کنار آمده و آن را پذیرفته ولی در زمینه پذیرش افراد زندانی به دلیل وجود بدبینی‌ها چنین اتفاقی نیفتاده است.
شریفی یزدی در پایان درباره مناسب‌ترین اقدام برای مادران زندانی هم از نظر روان‌شناختی و هم از نظر شیوه‌های عملی که باعث ایجاد وضعیتی مطلوب در زندگی برای آنها شود، گفت: یکی از اقداماتی که دستگاه قضا باید پیگیر آن باشد و تا الان هم انجام داده‌است، ایجاد زمینه‌ای برای اعمال روشهای جایگزین حبس است. یعنی اگر قرار بر جریمه و محکومیت باشد، یکی از بهترین روشها برای زنان خصوصا مادران زندانی، روشهای ایجاد جایگزین برای حبس خواهد بود.
وی با بیان اینکه با روشهای جایگزین حبس هم فرد می‌تواند حبسش را بگذراند و هم به زندگی عادی‌اش بپردازد تا از تکرار جرم جلوگیری شود، گفت: بخش بزرگی از جرائمی که زنان مرتکب آن می‌شوند از سر فقر و ناآگاهی است و بعد از آن مسئله اختلالات روانی و بطور خاص اختلال شخصیت مطرح است. در این حوزه باید مراکزی وجود داشته باشد تا این افراد را مداوا کند.
روان‌شناس اجتماعی با اشاره به اینکه در زمینه ناآگاهی زنان زندانی، با نگرش و شناخت‌درمانی می‌توان از بروز رفتارهای مطلوب در آنها جلوگیری کرد، افزود: در زمینه اقتصادی هم با ایجاد شغل و مهارت مناسب باید از این زنان حمایت کرد تا باعث خودکفایی آنها شود و با کمک این شغل و مهارت، مادران زندانی بتوانند به خود تکیه کنند و روی پای خود بایستند.
مشکلات مادران زندانی بعد از آزادی
موضوع مادران زندانی فقط به دوران محکومیتشان ختم نمی‌شود و بحث پذیرفته نشدن توسط اجتماع برایشان آزاردهنده‌تر است. مهوش صابری مدیر موسسه حامیان اندیشه رشاد که با همکاری قوه قضائیه و سازمان زندان‌ها طرحی را در راستای حمایت از زنان زندانی اجرا می‌کند از مشکلات مادران زنانی پس از آزادی به ایرنا گفت: یکی از مشکلاتی که ما اینجا داشتیم این بود که قبل از اینکه مرکز توانبخشی برای زنان زندانی راه اندازی شود، یک سری از بانوان سرپرست خانوار در این مرکز مشغول به کار بودند که ترمه تولید می کردند؛ زمانی که متوجه شدند تفاهمنامنه‌ای امضا شده و قرار است بانوان زندانی به این جا بیایند، انصراف و استعفا دادند و رفتند. دلیل‌شان این بود که اگر خانواده‌مان بفهمند با زنان سابقه‌دار کار می‌کنیم، دچار مشکل می‌شویم چون اینها سابقه‌دارند.
وی افزود: می‌خواهم اعلام کنم که این خانم‌ها هم حق زندگی دارند چون ناخواسته دچار این آسیب شدند، شاید من و شما حین رانندگی یا درگیری کوچیک مشکلی برایمان ایجاد شود که مجبور شویم یک سال یا دو سال حبس بکشیم، هیچ وقت نباید خود را مستثنی بدانیم، این اتفاق هر آن ممکن است برای ما نیز پیش بیاید.
گناه فرزندان، مادران و پدران زندانی چیست؟
صابری با بیان اینکه این خانم یا آقای زندانی، فرزندانی دارند، گناه این فرزندان چیست که جامعه به آن ها چنین نگاهی دارد، گفت: گاه دیده شده که یک زن زندانی، محکومیتش را طی کرده و آمده بیرون اما متاسفانه برخی از مشاوران املاک به آن ها خانه اجاره نداده اند، آن ها باید چه کار کنند؟ همه باید با هم کمک کنیم تا این مشکل حل شود، این مشکل هم به دست من و شما حل می‌شود، فکر نمی‌کنم به دست افراد دیگری حل شود این جایگاهی است که خدا در اختیار من و شما گذاشته اگر بخوهیم می‌توانیم این مشکلات را حل کنیم.
به گزارش ایسکانیوز، به هر حال مادران زندانی هم بخشی از این جامعه هستند که آگاهانه یا ناخواسته درگیر شده‌اند وباید مورد توجه قرار گیرند چراکه بی‌توجهی به آنها زمینه را برای شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی بعدی فراهم می‌کند. شاید بتوان با برگزاری پویش‌هایی زمینه آزادی بخی از مادران که به جرم غیر عمد و مالی در زندان هستند را فراهم کرد یا با استفاده از محکومیت‌های جایگزین مانند انجام خدمات عمومی کمک کرد تا هم مادر دوران محکومیت خود را سپری کند و هم کودک در فضای زندان نباشد.
خبرنگار: فاطمه قشقایی
انتهای پیام /
نظر شما