به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ استخوان‌ها، دندان‌ها و حتی ناخن‌ها یا موها شاهدان اصلی گذشته هستند. بافت‌های نرم، اندام‌های داخلی، ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و پوست در آزمون زمان مقاومت نمی‌کنند و تجزیه می‌شوند. در مواجهه با این واقعیت، گروهی از باستان شناسان و دیرینه شناسان نمونه ای از هزاران بخش نرم بدن را گردآوری کرده‌اند که نشان می دهد مغز از همه بهتر حفظ شده است. در یک سوم موارد، مشخص نیست که مغز چگونه توانسته است تا ۱۲ هزار سال را تحمل کند. محققان بر این باورند که چیزی در ماده خاکستری وجود دارد که به عنوان نگهدارنده عمل می کند.
دانشمندان پس از بررسی آرشیوها، پایگاه‌های اطلاعاتی باستان‌شناسی و صدها مقاله تحقیقاتی، اطلاعات بیش از ۱۳ هزار قسمت نرم بدن را از ۲۱۳ سایت در سرتاسر جهان جمع‌آوری کردند. از این تعداد چهار هزار و ۴۰۵ مورد مربوط به مغز انسان می‌شد که به عنوان متداول‌ترین قسمت نرم بدن نمونه‌برداری شده بودند. این تعداد زیاد نشان می‌دهد که یافتن مغز در فسیل‌ها نباید کار چندان سختی باشد. البته داشتن مغز حفظ شده کمتر از بافت استخوانی یا دندانی است! اما با این حال، «الکساندرا مورتون هیوارد»، انسان‌شناس پزشکی قانونی در دانشگاه آکسفورد (بریتانیا) می گوید: مغز به طور قابل توجهی بهتر از سایر بافت‌های گزارش شده در همان دوره زمانی باقی مانده است.
مغزهای فسیلی در همه قاره‌ها به جز قطب جنوب یافت شده است. بیشتر آنها در اروپا کشف شده‌اند، اما در سایر مناطق مهم باستان شناسی مانند رشته کوه آند، مصر باستان، خاورمیانه و شرق دور آسیا نیز حفظ شده‌اند. محققان با در نظر گرفتن متغیرهای آب و هوایی، توانستند بررسی کنند که چگونه بافت‌هایی که در شرایط عادی باید طی چند دهه ناپدید می شدند، همچنان حفظ شده‌اند. این در حالی است که به گفته مورتون هیوارد، در پزشکی قانونی به خوبی ثابت شده است که مغز یکی از اولین اندام‌هایی است که پس از مرگ تجزیه می شود.
مکانیسم‌های حفظ مغز
اکثر مغزها (۳۸ درصد) به دلیل تبخیر شدن آب درون‌شان -معمولا با گرما- حفظ شده‌اند. به عنوان مثال، ۵۰۰ مورد از مغزها در یک گورستان مصر با قدمت ۶ هزار و ۱۵۰ سال پیش نگهداری می‌شد.
مکانیسم نگهداری دیگر «صابون‌سازی» است. تحت شرایط محیطی خاص، چربی‌های بدن، بافت چربی - که ۹۸ درصد آن از تری‌گلیسیرید تشکیل شده است - به موم چربی یا موم گور تبدیل می‌شود. در واقع این موم است که می‌تواند ۳۰ درصد از بافت مغزی مورد بررسی را حفظ کند.
به طور کلی، این ۲ روش مذکور بهترین روش‌های نگهداری مغز به شمار می‌روند و تقریبا همه هزار و ۲۰۰ مورد مغز باقی‌مانده در یک گورستان قرون وسطایی در پاریس با این روش‌ها نگهداری شده‌اند. با این حال، ۲ روش نگهداری دیگر نیز در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفتند که تنها بخش کوچکی از مغزهای فسیلی را به خود اختصاص می‌دهند.
تنها ۱/۶ درصد از مغزهای باقی‌مانده با یخ‌زدگی در مناطقی مانند آلاسکا و کوه‌های مرتفع مانند آند یا آلپ حفظ شده‌اند. در حالی که حدود ۲۰ مغز در باتلاق‌های ذغال‌سنگ نارس در مناطق مرطوب اروپا نگهداری می‌شده است.
بیشتر بخوانید:
بزرگ‌ترین کلکسیون مغز انسان در انبار یک دانشگاه دانمارکی
اما بر اساس این تحقیقات، هزار و ۳۲۸ مغز - از جمله قدیمی ترین مغز در نمونه، با بیش از ۱۲ هزار سال قدمت - به لطف یک مکانیسم «ناشناخته» حفظ شده است. محققان علت را بررسی کردند، اما با هیچ یک از چهار فرآیند شناسایی شده مطابقت نداشتند. آنها همچنین شرایط محیطی خاصی را پیدا نکردند که بقای مغز را توضیح دهد. علاوه بر این، مغزها در مکان‌های مختلفی از جمله گورها، تپه‌های تدفین، کشتی‌های غرق‌شده، تابوت‌های چوبی و سربی، گورهای معمولی و کم عمق و در بقایای تکه‌پاره و سرهای بریده کشف شدند. نمونه‌ها حتی دارای عرض جغرافیایی یا شرایط آب و هوایی مشترک نیستند، اگرچه وجود خاک رس و آهن در این مکان‌ها می تواند مواردی را توضیح دهد.
مورتون هیوارد می‌گوید: نمونه‌های ناشناخته دارای چند عامل مشترک هستند، اگرچه غرقابی و وجود خاک رس و آهن در محیط دفن گاهی اوقات ذکر می‌شود. با این حال، چیزی که آنها را از سایر انواع نگهداری متمایز می‌کند این است که آنها تنها بافت نرم باقی‌مانده هستند که نشان‌دهنده حالتی از حفظ منحصر به فرد سیستم عصبی مرکزی است. در واقع، از هزار و ۳۲۸ بقایای مغزی که به لطف مکانیسمی ناشناخته حفظ شدند، هزار و ۳۰۸ مورد تنها بقایای نرمی بودند که در کنار استخوان‌ها یا دندان‌ها یافت شدند.
این محقق بریتانیایی نتیجه‌گیری می‌کند: گاهی اوقات نمی‌توان عوامل محیطی یکسانی را برای این مغزها پیدا کرد و در نتیجه می‌توان دریافت که چیزی در خود مغز وجود دارد که شاید ترکیب بیوشیمیایی آن در طول زندگی باشد. این ترکیب زیربنای مکانیسم ناشناخته‌ای است که حفظ مغز پس از مرگ را تسهیل می‌کند.
از این رو محققان قصد دارند که آن عناصر یا مکانیسم‌های درون‌زا را کشف کنند که طول عمر بیشتری به بافت مغز می‌دهند. یکی از مواردی که محققان به آن فکر کردند، شرایطی است که جمجمه به طور موقت برای مغز ایجاد می‌کند و به محیطی محافظت‌کننده برای آن تبدیل می‌شود، اما این شرایط برای قلب و زبان نیز وجود دارد، ولی چرا این دو عضو سالم باقی نمی‌مانند؟
عنصر دیگر حتی اسرارآمیزتر است و این نظریه را تقویت می‌کند که مکانیسم از خود مغز می‌آید: به طور متوسط، مکان‌هایی که مغزها در آن پیدا شده‌اند نسبت به سایر مکان‌ها دارای سطوح بالاتری از بارش هستند و رطوبت یکی از عوامل محیطی است که بیشترین فرسایش و خرابی را به همراه دارد. پس به گفته محققان، احتمالا مغز توسط یک تعامل شیمیایی بین عناصر مختلف مانند پروتئین‌ها و لیپیدها با واسطه آهن حفظ می‌شود که هر سه این مواد در ماده خاکستری مغز به وفور یافت می‌شوند و به نظر می‌رسد که کلید سالم ماندن مغز هستند.
انتهای پیام/
نظر شما