به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، «گرفتم که سیگار نکشم اما گلودرد و خلط را بیشتر کرد و ریه‌ام داغون شد»، «می‌کشم که حوصله‌ام سر نره، مثل سیگار بوی بد نمی‌گیری»، «از دوستم کادو گرفتم و خوشم اومد»، «کادو گرفتم و چون در خانه سیگار نمی‌کشم، این جایگزین خوبی است» و کلی جواب مشابه دیگر به این سوال که «چرا ویپ می‌کشید؟»

در میان پاسخ‌ها، پرتکرارترین جوابی که گرفتم این بود که افراد ویپ را جایگزین سیگار کرده‌اند چراکه ویپ یا همان سیگار الکترونیک، بخش‌های ناخوشایند سیگار معمولی را ندارد؛ مثلا شکل و ظاهری شیک و فریبنده دارد، بو و طمع‌های متنوع دارد و حتی در آن از برخی رایحه‌های آشنای عطرهای لوکس استفاده شده است، لباس بو نمی‌گیرد و دیگر در محیط‌های بسته کسی به آن اعتراض نمی‌کند.

وزارت بهداشت و انجمن‌های مبارزه با دخانیات سال‌ها تلاش کردند تا جامعه را اقناع کنند که مثلا در محیط بسته سیگار نکشید یا به کودکان و نوجوانان سیگار نفروشید. در فیلم‌ها و سریال‌ها پدر و مادرهایی را نشان دادند که با استشمام بوی سیگار روی لباس فرزندشان، واکنش‌های تندی نشان می‌دهند اما انگار این شرکت‌های دخانی هستند که گوی سبقت را در جذب مخاطب ربوده‌اند.

در بازی تبلیغات نیفتید

به نظر می‌رسد که شرکت‌های دخانی توانسته‌اند در اندک زمانی محصولی جایگزین کنند که ویژگی‌های منفی محصول قبلی را ندارد و مخاطب هم استقبال می‌کند؛ این اگر موفقیت در تبلیغات، اقناع و بازاریابی نیست، پس چیست؟

نظریه «پنجره اورتون» می‌گوید که تبلیغات می‌تواند حد و مرزهای جامعه درباره ارزش‌ها و رفتارها را به آرامی تغییر دهد تا چیزی که روزگاری غیرقابل قبول بوده، عادی شود. مارکوزه فیلسوف آلمانی هم نظریه جالبی تحت عنوان «نیازهای کاذب» دارد که طبق این نظریه سرمایه‌داری توسط تبلیغات، نیازهای کاذبی در افراد ایجاد می‌کند که نسبت به مصرف محصولی که پیش از این نیازی به آن نداشتند، احساس نیاز کنند.

حالا بیایید نگاهی به عملکرد شرکت‌های دخانی در ترغیب افراد به استفاده از ویپ طبق این نظریه‌ها بی‌اندازیم. سیگار کشیدن در گذشته عملی ضد ارزش بود و اگر کسی در مکانی بسته مرتکب این کار می‌شد، برچسب بی‌فرهنگی می‌خورد، حالا شرکت‌های دخانی با افزودن ویژگی‌هایی مثل عطر و بو و ظاهر زیبا و استفاده از تبلیغات پر و رنگ و لعاب و ژست‌های اغواگر مدل‌ها، در ناخودآگاه جامعه این گزاره را نهادینه می‌کند که حالا می‌توان ویپ را در فضای بسته هم استفاده کرد یا این ویپ است نه سیگار و عوارض سیگار را ندارد.

از طرفی ویپ با این شعار پا به میدان گذاشت که «راهی برای ترک سیگار»، این شعار دروغی بیش نبود و تنها در مخاطب نیازی ایجاد کرد که برای حذف سیگار نیازمند جایگزینی کم‌خطر است و اگر می‌خواهد از شر سیگار رهایی پیدا کند باید سراغ محصولی دیگر برود.

آنچه گوگل به شما نمی‌گوید

سیگار الکترونیکی دستگاهی است شبیه سیگار که به جای تولید دود، تولید بخار می‌کند. این بخار ناشی از گرم کردن مایعی به نام جویس است که می‌تواند حاوی نیکوتین، طعم دهنده‌ها و سایر مواد شیمیایی باشد. مریم الباجی فوق‌تخصص ریه می‌گوید: برخی از افراد حتی با مصرف یک نوبت از سیگار الکترونیک ممکن است دچار واکنش شدید در ریه‌ها و حتی حالتی همچون سندروم زجر تنفسی حاد شوند.

وی افزود: سیگارهای الکترونیک باعث افزایش واکنش پذیری ریه و در نتیجه ایجاد آلرژی و دیگر اثرات مضر سیگار بر روی بدن می‌شوند. بنابراین به نظر نمی‌رسد که سیگارهای الکترونیک وسیله مناسبی برای ترک سیگار معمولی باشند.علاوه بر این تحقیقات نشان داده است استفاده از سیگار الکترونیک، اصلا روش مناسبی برای ترک سیگار نیست. چرا که ممکن است موجب ایجاد وابستگی دوگانه شود، یعنی شخص هم به سیگار الکترونیک و هم به سیگار کاغذی معتاد شود.

پژوهشگران خریدنی

ممکن است که شما در موتورهای جست‌وجوگر درباره عوارض ویپ جست‌وجو کنید و با مقالاتی مواجه شوید که خیلی غیرمستقیم می‌خواهند بگویند که پزشکان دروغ می‌گویند و ویپ عوارض کمتری نسبت به سیگار دارد اما شریف ترکمن‌نژاد مشاور علمی جمعیت مبارزه با دخانیات درباره ترفندهای شرکت‌های دخانی برای فریب مردم می‌گوید: صنایع دخانی از پژوهشگرانی حمایت می‌کنند که از محصولات جدید به عنوان محصولی با آسیب کمتر یاد کنند.

تلاش برای قانونی کردن یک عامل سرطان

نکته جالب توجه اینجاست که علی‌رغم تاکید متخصصان بر آسیب‌های بسیار زیاد ویپ، برخی مسئولان داخلی در تلاش برای قانونی کردن آن هستند. مصطفی کربلایی دبیر انجمن تولیدکنندگان واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی با اشاره به اینکه سیگارهای الکترونیک و ویپ‌ها واردات مجاز و قانونی ندارد، گفت: «بر اساس قانون جامع کنترل دخانیات ورود هرگونه سیگار الکترونیک و ویپ به کشور ممنوع است اما مشاهدات میدانی نشان دهنده اقبال جوانان به این نوع سیگارها و افزایش مصرف آنهاست.» وی با همین پیش شرط معتقد است که باید مصرف آن طی فرآیندی قانونمند شود.

محمدرضا مسجدی دبیرکل انجمن مبارزه با دخانیات صراحتا می‌گوید که استعمال دخانیات از هر نوعی عامل خطر اصلی بروز بیش از 50 بیماری غیرواگیر و 18 تا 20 نوع سرطان است و ویپ عوارض بیشتری نسبت به سیگار معمولی دارد.

این درحالی است که بسیاری از فروشگاه‌ها برخلاف قانون عمل کرده و اقدام به فروش محصولات دخانی می‌کنند. اتاق اصناف ایران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: فروش و عرضه محصولات دخانی در فروشگاه های زنجیره‌ای و شبکه ای ممنوع شد.

فروش مجازی غیرقانونی است

علاوه بر این شاهد گسترش قارچ‌گونه فروشگاه‌های اینترنتی هستیم که همه غیرمجاز هستند و خلاف قانون عمل می‌کنند. ماده ۱۲ قانون جامع «کنترل و مبارزه ملی با دخانیات» و ماده ۱۰ آیین‌نامه اجرایی این قانون این کار را ممنوع کرده و دادگستری و نهاد قضایی می‌تواند علیه این سایت‌ها اعلام جرم کند.

کیسه نیکوتین فریبی جدید

قصه به ویپ محدود نمی‌شود و شرکت‌های دخانی هر روز محصولی جدید معرفی می‌کنند و در این آشفته‌بازاری که هر کسی به راحتی قانون را زیرپا می‌گذارد، مخاطبان را تبلیغات فریب می‌دهند. یکی از این محصولات کیسه نیکوتین است.

یکی از تبلیغات این محصول را ببینید: اسنوس (کیسه های نیکوتین بدون تنباکو) گزینه‌ای عالی به عنوان جایگزینی برای سیگار هستند. از آنجایی که آنها هیچ دود یا بخاری تولید نمی کنند، می‌توانید از آنها به جای سیگار و یا سیگارهای الکترونیکی در مکان‌هایی که استعمال دخانیات را ممنوع می‌کنند مانند کافه‌ها، رستوران‌ها و وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید، این جا جایی است که کیسه‌های نیکوتین در آن می‌درخشند.

اما آنچه پشت این تبلیغات فریبنده هست و مخاطب نمی‌داند این جمله است «نیکوتین وابستگی و اعتیاد می‌آورد» وابستگی به نیکوتین به این معنی است که نمی‌توانید استفاده از مواد مخدر را، حتی اگر به شما آسیب برساند، متوقف کنید. نیکوتین اثرات فیزیکی و تغییردهنده خلق و خو در مغز شما ایجاد می‌کند که به طور موقت و دل انگیز است. این اثرات شما را به استفاده از دخانیات ترغیب می‌کند و منجر به وابستگی می‌شود. در همان زمان، توقف مصرف دخانیات باعث ایجاد علائم ترک می‌شود که شامل تحریک پذیری و اضطراب است.

یکی از ترفندهای شرکت‌های دخانی تغییر حالت سنتی محصولات دخانی و مخدرهاست که مغز شما را دچار اشتباه کند که این محصول همان ماده مخدر نیست. انواع آدامس‌ها و شکلات‌های حاوی نیکوتین هم از این دست هستند اما قبل از اینکه در این بازی به مصرف‌کننده تبدیل شوید، به این فکر کنید که اتاق فکری جایی دیگر می‌خواهد از فریب شما پول روی پول بگذارد و شما پول‌ها را تبدیل به موادی مضر کرده و ارزشمندترین دارایی یعنی سلامتی را با اندک قیمتی به مافیای محصولات دخانی بفروشید.

انتهای پیام /