به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از همدان، کمبود فرهنگسراهای فعال و مجهز در مناطق کمبرخوردار همدان به یکی از دغدغههای اساسی شهروندان تبدیل شده است؛ موضوعی که ضمن محدود کردن دسترسی گروههای محروم به فعالیتهای فرهنگی و هنری، باعث تشدید شکافهای اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی در این مناطق شده است. طبق آمارهای رسمی شهرداری همدان، بیش از ۳۰ درصد جمعیت این شهر در مناطق جنوبی و حاشیهای زندگی میکنند، مناطقی که از زیرساختهای فرهنگی و تفریحی بهمراتب کمتری نسبت به مناطق مرکزی و شمالی برخوردار هستند.
از سال ۱۳۹۵ که شهرداری و اداره فرهنگ و ارشاد استان برنامههایی برای گسترش مراکز فرهنگی در دستور کار قرار دادند، تنها دو فرهنگسرای متوسط در این مناطق راهاندازی شدهاند که ظرفیت و امکانات آنها پاسخگوی نیازهای جمعیت پرشمار این بخشها نیست. همچنین، بودجه اختصاص یافته به توسعه فضاهای فرهنگی در این مناطق کمتر از ۱۰ درصد کل بودجه فرهنگی شهر بوده است. این ارقام نشان میدهد که سیاستگذاریها هنوز به سمت توسعه عادلانه و توزیع برابر فرصتهای فرهنگی حرکت نکرده است.
با توجه به اهمیت فعالیتهای فرهنگی در تقویت همبستگی اجتماعی و کاهش آسیبهای اجتماعی، نبود مراکز فرهنگی فعال در مناطق کمبرخوردار میتواند به تضعیف سرمایه اجتماعی منجر شود. گزارشهای میدانی خبرنگار ایسکانیوز نشان میدهد که بسیاری از نوجوانان و جوانان این مناطق به دلیل نبود دسترسی به کلاسها، کارگاهها و برنامههای هنری و ورزشی، وقت خود را در فضاهای نامناسب گذرانده و بیشتر در معرض خطر اعتیاد، بزهکاری و انزوای اجتماعی قرار دارند.
در مقابل، فرهنگسراهای مناطق مرکزی و شمالی همدان با برگزاری مستمر برنامههای متنوع فرهنگی، هنری و آموزشی، توانستهاند به عنوان کانونهای فعال اجتماعی شناخته شوند که نقش مهمی در رشد فرهنگی و نشاط عمومی دارند. این تفاوت فاحش باعث ایجاد حس تبعیض و نارضایتی در بین ساکنان مناطق کمبرخوردار شده است.
تحلیلگران حوزه فرهنگی بر این باورند که برای تحقق عدالت فرهنگی در همدان، لازم است برنامههای توسعه فرهنگی با نگاه ویژه به مناطق کمتر توسعه یافته طراحی و اجرا شود. این برنامهها باید شامل افزایش بودجه، بهبود امکانات، آموزش نیروی متخصص محلی و بهرهگیری از ظرفیتهای مردمی باشد تا فرهنگسراها به عنوان نقطه تمرکز تعاملات اجتماعی و فرهنگی در همه مناطق شهر عمل کنند.
علاوه بر این، پیگیری و نظارت مستمر بر عملکرد فرهنگسراها و شناسایی موانع فعالیت آنها میتواند به بهبود کیفیت خدمات فرهنگی و افزایش مشارکت شهروندان منجر شود. در نهایت، بدون وجود یک استراتژی جامع و سیاستگذاری هدفمند، کمبود فرهنگسراهای فعال در مناطق کمبرخوردار همدان همچنان به عنوان یک چالش جدی باقی خواهد ماند که پیامدهای آن بر توسعه پایدار شهری تأثیر منفی میگذارد.
نبود فرهنگسراهای فعال در مناطق کمبرخوردار همدان به مشکلات گسترده اجتماعی و اقتصادی دامن زده است که علاوه بر کاهش سطح رفاه فرهنگی، میتواند زمینهساز گسترش آسیبهای اجتماعی شود. بر اساس آمارهای سازمان بهزیستی استان همدان، نرخ بزهکاری و آسیبهای اجتماعی در این مناطق بیش از دو برابر مناطق برخوردار است که بخش قابل توجهی از آن به فقدان فعالیتهای فرهنگی و آموزشی در فضای امن و سالم بازمیگردد.
نکته مهم دیگر، تأثیر نبود فضاهای فرهنگی بر رشد و توسعه کودکان و نوجوانان است. مطالعات روانشناسی و جامعهشناسی نشان میدهد کودکان و نوجوانانی که در دسترسی به برنامهها و مراکز فرهنگی محدودیت دارند، احتمال بیشتری برای افت تحصیلی، انزوای اجتماعی و رفتارهای پرخطر دارند. نبود فرهنگسراها، فرصتهای مهارتآموزی، آموزشهای هنری و ورزشی را کاهش داده و از این رو، نسل جدید از بهرهمندی کامل از امکانات فرهنگی محروم میشود.
از سوی دیگر، نبود این مراکز، تأثیرات منفی بر انسجام اجتماعی و مشارکت مردمی در مناطق کمبرخوردار دارد. فرهنگسراها در اصل به عنوان مراکز تجمع و تعامل اجتماعی عمل میکنند که با برگزاری کارگاهها، کلاسها و رویدادهای فرهنگی، زمینهساز ایجاد پیوندهای اجتماعی، توسعه شبکههای حمایتی و ارتقای مشارکت شهروندان هستند. فقدان این فضاها باعث شده ساکنان این مناطق از امکانات مشارکت و ابراز هویت فرهنگی محروم بمانند.
از منظر مدیریت شهری، کمتوجهی به توسعه متوازن فرهنگی نشان از نبود برنامهریزی دقیق و مدیریت هماهنگ در تخصیص منابع است. بودجههای فرهنگی که عمدتاً به مناطق مرکزی و شمالی اختصاص یافتهاند، با توجه به پراکندگی جمعیت و نیازهای مختلف فرهنگی، کارآمدی لازم را ندارند. کارشناسان معتقدند که باید نظام تخصیص بودجه مبتنی بر نیازسنجی دقیق و شاخصهای عدالت فرهنگی صورت گیرد تا بخشی از سرمایهگذاریها به زیرساختهای فرهنگی مناطق کمتر برخوردار اختصاص یابد.
تجارب موفق شهرهای همرده همدان، نشان داده است که ایجاد فرهنگسراهای فعال با مدیریت مشارکتی و استفاده از ظرفیت نهادهای مردمنهاد میتواند نقش مهمی در کاهش نابرابری فرهنگی ایفا کند. بهرهگیری از تجربههای این شهرها میتواند راهگشای همدان در طراحی و اجرای سیاستهای توسعه فرهنگی عادلانه باشد.
در مجموع، فقدان فرهنگسراهای فعال در مناطق کمبرخوردار همدان، چالشی است که نیازمند نگاه ویژه و برنامهریزی دقیق مدیران شهری و فرهنگی است. این موضوع نه تنها به توسعه فرهنگی بلکه به امنیت، سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی شهروندان آن مناطق ارتباط مستقیم دارد و رفع آن میتواند گام مهمی در جهت تحقق توسعه پایدار شهری همدان باشد.
خبرنگار: نازنین مولایی منظر
انتهای خبر/
نظر شما