به گزارش گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز، بهترین راه بررسی مسائل و تحلیل، نگاه به تاریخ است، گاهی آنچه که اتفاق می‌افتد ریشه در صد یا صد و پنجاه سال قبل از ما دارد. بخشی از ناخودآگاه ما با تاریخ عجین است و وجود چیزی به نام حافظه تاریخی، نگرش ما انسان‌ها و همچنین تمدن و فرهنگ مارا می‌سازد. بهتر است برای جواب سوالات خودمان نسبت به اتفاقات روز به تاریخچه آن اتفاق مراجعه کنیم.

کتاب «یادمان چالدران» که توسط حجت معماری به نگارش درآمده یکی از آن کتاب‌هاییست که سعی کرده با بیان تاریخچه جنگ به اهمیت دفاع مرزهای اسلام بپردازد. اولین جنگی که در آن بحث دفاع از اسلام مطرح شد، جنگ چالدران، از همان ابتدا در مقدمه کتاب درمیابیم که کتاب از نوع تاریخی_تحلیلی است. در ابتدا راجع به تقدس جنگ چالدران صحبت می‌شود و حتی نویسنده، جنگ چالدران را از حیث حفاظت از اسلام با جنگ هشت ساله دفاع مقدس مقایسه می‌کند.

شاید اگر سوالی در ذهن ما نسبت به دفاع مقدس وجود دارد این تاریخچه بتواند پاسخ دهد، خواندن تاریخچه دفاع از اسلام در ایران به این جنگ می‌رسد و بسیاری از سوالات ما را راجع به چرایی این حفاظت برطرف می‌سازد. زمانی که کتاب (یادمان چالدران) را در دست گرفتم، با خواندن مقدمه و نکات اولیه، توقع این موضوع در من ایجاد شد که در کتاب به شرح و تفضیل درباره اهمیت این جنگ و چرایی اهمیت آن پرداخته می‌شود.

حقیقت ماجرا این است که کتاب در زمینه تبیین لزوم دفاع از مرزهای اسلام به مراتب می‌توانست بهتر عمل کند، کتاب به عنوان یک منبع و رفرنس بسیار خوب عملکرده بود اما توانایی اقناع سازی مخاطب را نداشت. لذا نتوانست توقعی که مقدمه کتاب برای من ساخته بود را برآورده سازد.

کتاب، کتابی مقوی اما بدمزه بود. مستندات و نقل‌قول‌های قوی این کتاب سندیست برای بیان راه درستی که نویسنده در نوشتن پیش گرفته است. نظرات اشخاص برجسته تاریخی و مذهبی نشان از اهمیت ماجراست اما قلم شیوا و روان و جهت دادن به بحث می‌توانست این راه را هموارتر و دلپذیرتر کند، جهت دادن به اسناد و اطلاعاتی که کتاب از منابع مرجع بیان کرده به وسیله تحلیل خود نویسنده می‌تواند مخاطب را از دریافت سلیقه‌ای اطلاعات و کسل کننده بودن متن کتاب دور کند.

برداشت سلیقه‌ای مخاطب یعنی در بین اطلاعاتی که از منابع مختلف بیان شده، مخاطب با خواندن متن تاریخ، برداشتی را که خود با پیش زمینه ذهنی درست یا غلط از موضوع دارد داشته باشد. تحلیل و تبیین موضوع در پس و پیش اسناد ارائه داده شده توسط نویسنده به مخاطب کمک می‌کند با عینک درست و پیش زمینه ذهنی بهتری از آن سند استفاده کند.

از طرفی نقل قول مستقیم موضوعات به این دلیل که قلم‌های متفاوتی در متن وجود دارد باعث خستگی ذهن مخاطب و کناره‌گیری از کتب تاریخی می‌شود. اگر نویسنده در پس و پیش مستندات وارد شده به موضوع جریان دهد و این اسناد را هدفمند سازد کتاب بسیار شیوا تر خواهد شد.

در صد صفحه دوم، کتاب به تفضیل به شهدای شاخص این جنگ می‌پردازد که سه سید بزرگوار نقطه اصلی این بحث هستند، کسانی که در قلب سپاه می‌جنگیدند و اهمیت زیادی برای اسلام آن ایام داشتند. کتاب به صورت کامل به شجره نامه این افراد و سبک و سیر مطالعاتی و زندگی آن‌ها می‌پردازد. و مارا با این سه شهید آشنا می‌کند.

در این بخش از کتاب، نویسنده تخصصا با اسناد معتبر به شرح این شهدا می‌پردازد و نحوه شهادتشان را بیان می‌کند، یکی از نکات جالب توجه این قسمت بیان دقیقیست که نویسنده از نوع آرایش جنگی آن ایام بیان می‌کند، قرار گیری این افراد در قلب سپاه سپری برای محافظت از خودشان بوده اما از طرفی حربه‌ای هم برای محافظت از جان شاه صفوی.

یادمان سه تن از شهدای چالدران امروزه در شهر چالدران و در کنار مقبره شیخ صفی‌الدین وجود دارد. کتاب در بخش‌های پایانی به این نکته اشاره دارد که اشتباهاتی در مورد سمت این افراد وجود دارد و جزء به جزء این اشتباهات را اصلاح کرده و به آن پراخته است.

«یادمان چالدران» برای تاریخ دوستان کتاب خوبیست اما ممکن است کسانی را که به این حوزه علاقه ندارند تا حد زیادی دلزده کند. می‌تواند به توریست‌های شهر چالدران در جهت شناخت بهتر تاریخ این منطقه کمک کند و اگر در کنار کتاب‌های تحلیلی دیگر استفاده شود می‌تواند به اهمیت دفاع از اسلام بپردازد.

صبا هراتی خبرنگار*

انتهای پیام/