به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ با تغییر موازنه قدرت در خلیج فارس به نفع ایران در جنگ با عراق با استفاده از شناورهای تندرو، فرماندهان به این نتیجه رسیدند که باید راهبرد نیروی دریایی سپاه بر اساس شناورهای تندرو تنظیم شده و توسعه پیدا کند، چراکه شناورهای تندرو هم سریع و چابک هستند و هم دارای قدرت تخریب بسیاری برای اجرای ضربات مهلک دارند. البته قیمت ارزان شناورهای تندرو نیز دیگر مؤلفه تأثیرگذار برای استفاده از آنها نسبت به شناورهای بزرگمقیاس و غولپیکر هستند.
ایران در چند سال گذشته با رونمایی از قایقهای تندرو و موشکانداز خود نشان داد که توانمندی بسیار زیادی در نیروی دریایی دارد. در ادامه به معرفی این قایقها میپردازیم:
قایق یا مهدی (عج)
یکی از شناورهای تندروی قدرتمند ایران در حوزه گشت و مراقبت دریایی قایق تندرو یا مهدی (عج) است. از ویژگیهای مختص تندروی یا مهدی میتوان به تجهیز آن به حسگرهای مختلف، توانایی کنترل از راه دور و قابلیت حرکت در دریاهای مواج اشاره کرد. این قایق بر اساس یک مدل قایق سرنشیندار ۲ نفره گشتی طراحی و ساخته شده است و شناوری «اثرسطح» محسوب میشود که دارای ویژگیهایی از طرح قایقهای کاتاماران است و توان حرکت سریع در دریای مواج را دارد.
جنس بدنه آن از کامپوزیتی با سطح مقطع راداری پایین ساخته شده و میتواند به صورت کنترل از راه دور هدایت شود. سرعت آن به ۹۲ کیلومتر بر ساعت میرسد. سه مقر پرتاب راکت در این قایق تعبیه شده است.
این قایق به طور خاص برای عملیاتهای سریع و هجومی طراحی شده و در چارچوب راهبرد جنگ نامتقارن دریایی کاربرد دارد.
با توجه به ساختار و طراحیاش، یا مهدی (عج) دارای بدنهای کوچک و سبک است که امکان رسیدن به سرعتهای بالا را فراهم میکند. این سرعت بالا به این شناور اجازه میدهد تا در کوتاهترین زمان ممکن به محل عملیات برسد، حمله کند و به سرعت از منطقه خارج شود؛ امکانی که در مقابله با ناوگانهای بزرگ و مجهز دشمن اهمیت بسیار زیادی دارد.
تسلیحات قایق یا مهدی (عج) معمولاً شامل موشکهای ضدکشتی بومی مانند موشکهای نور یا قادر است که برد مؤثری بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ کیلومتر دارند و میتوانند اهداف دریایی را با دقت مورد اصابت قرار دهند. علاوه بر این، این قایق به سیستمهای دفاع نزدیک مثل توپهای کوچک یا تیربارهای سنگین نیز مجهز است که توان مقابله با تهدیدات هوایی و شناورهای کوچک دشمن را افزایش میدهد.
در عملیاتها، قایق یا مهدی (عج) به عنوان یک شناور سریع و چابک، معمولاً در قالب دستههای بزرگ عمل میکند و با استفاده از تاکتیکهای حمله انبوه و ناگهانی، سامانههای دفاعی دشمن را تحت فشار قرار میدهد. این نوع عملکرد باعث میشود که این شناور کوچک به رغم ابعاد محدودش، تهدیدی جدی برای ناوگانهای بزرگ دشمن باشد.
قایق تندروی عاشورا
تندر با طراحی کوچک و بسیار چابک، برای اجرای عملیاتهای سریع در آبهای کمعمق خلیج فارس و مناطق ساحلی مناسب است. این قایق قادر است با سرعت بالا به سمت اهداف دشمن حرکت کرده، موشکهای ضدکشتی خود را شلیک کند و به سرعت از منطقه عملیات خارج شود. سرعت این قایق معمولاً به حدود ۴۰ گره دریایی (حدود ۷۵ کیلومتر بر ساعت) میرسد که در کنار ابعاد کوچک، امکان اجرای تاکتیکهای ناگهانی و غافلگیرانه را فراهم میکند.
تندر معمولاً مجهز به موشکهای ضدکشتی بومی مانند نور یا قادر است که بردی در حدود ۱۲۰ تا ۲۰۰ کیلومتر دارند و میتوانند به دقت اهداف دریایی را هدف قرار دهند. علاوه بر موشکها، این قایق به توپهای دریایی کوچک برای دفاع نزدیک نیز مجهز است تا در برابر حملات هوایی یا شناورهای کوچک دشمن بتواند از خود دفاع کند.
از نظر تاکتیکی، قایقهای تندر اغلب به صورت گروهی و با تاکتیکهای حمله انبوه استفاده میشوند؛ بهطوری که تعداد زیادی از این قایقهای تندرو میتوانند به سرعت به اهداف بزرگ حمله کرده و پدافندهای آنها را اشباع کنند. این روش، بخشی از استراتژی نبرد نامتقارن دریایی ایران است که به وسیله آن، شناورهای کوچک اما سریع و مجهز، میتوانند ناوگان بزرگ دشمن را به چالش بکشند.
به طور خلاصه، قایق موشکانداز تندر یک شناور رزمی سریع، چابک و مؤثر است که با ترکیب سرعت بالا، قدرت آتش قابل توجه و قابلیت اجرای عملیات گروهی، نقش مهمی در دفاع دریایی ایران، بهخصوص در خلیج فارس ایفا میکند.
این قایق اولین شناور مسلح نیروی دریایی سپاه به شمار میرود که در عملیاتهای مختلفی از جمله عملیاتهای شناسایی و گشتزنی به کار گرفته شدند. در سالهای بعد، نسل جدیدی از قایقهای تندروی عاشورا با طراحیهای بهروزتر و توانایی نصب تسلیحات متنوعتر و همچنین مجهز به پیشرانههای جدید و سرعت بالاتر تولید شدند.
این قایق ۲ یا سه موتوره است تا سرعتش به حدود ۵۰ تا ۷۰ کیلومتر بر ساعت برسد و معمولا میتواند یک راکتانداز ۹ لول ۱۰۷ میلیمتر و یک مسلسل دوشکا را حمل کند. این شناور توان نبرد در شب و آب و هوای بد را ندارد و برد آن نیز کم است و همانطور که گفتیم بیشتر مخصوص گشتزنی است.
قایق موشکانداز تندر
قایق موشکانداز تندر یا ناوچه تندر یک شناور تندروی آفندی است که بر پایه شناورهای چینی کلاس Houdong ساخته شد. در حال حاضر ۱۰ فروند از شناور تندر در اختیار نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار دارد و تا پیش از بهکارگیری ناو شهید ناظری سنگینترین شناور این نیرو بود.
هدف از ساخت این قایق حمله سریع، شلیک موشکهای ضدکشتی، گشتزنی و دفاع ساحلی است و سرعت آن به ۷۵ کیلومتر بر ساعت میرسد.
برد عملیاتی آن بسته به نوع ماموریت و سوخت تا ۸۰۰ کیلومتر است.
از نظر تاکتیکی، قایقهای تندر معمولاً به صورت گروهی در عملیاتهای حمله انبوه استفاده میشوند. این شناورها به طور هماهنگ و همزمان به اهداف دشمن حمله میکنند تا سامانههای دفاعی آنها را اشباع کنند و قدرت آتش خود را به حداکثر برسانند. این سبک نبرد که بخشی از استراتژی نبرد نامتقارن دریایی ایران است، به شناورهای کوچک و سریع امکان میدهد در برابر ناوگانهای بزرگتر و سنگینتر دشمن به شکلی مؤثر عمل کنند.
در مجموع، قایق موشکانداز تندر ترکیبی از سرعت، چابکی و قدرت آتش مناسب است که به نیروی دریایی ایران کمک میکند تا در شرایط محدود و محیطهای دشوار مانند خلیج فارس، به شکلی مؤثر از قلمرو دریایی خود دفاع کند و تهدیدات دریایی را پاسخ دهد.
قایق موشکانداز کمان
این قایق ابتدا وارداتی بود و بعدها در ایران با تغییراتی مهندسی معکوس و تولید شد. سرعت آن ۶۷ کیلومتر در ساعت است و برد عملیاتی حدود ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر دارد. تعداد خدمه آن حدود ۳۰ تا ۳۵ نفر است، اما مهمترین وجه تمایز این قایقها، تسلیحات موشکی آنهاست. قایقهای کمان در ابتدا با موشکهای فرانسوی Exocet تجهیز شده بودند، اما پس از انقلاب، ایران این موشکها را با نمونههای بومی شده مانند نور یا قادر جایگزین کرد. این موشکهای ضدکشتی با بردی بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ کیلومتر میتوانند اهداف دریایی را با دقت بالا مورد اصابت قرار دهند.
علاوه بر موشکها، قایق کمان مجهز به توپهای دریایی است که معمولاً توپ ۷۶ میلیمتری در برخی نسخهها به کار میرود. این توپها قادرند اهداف هوایی و سطحی را با دقت خوبی مورد اصابت قرار دهند و به دفاع نزدیک شناور کمک میکنند. همچنین، توپهای ضد هوایی با کالیبرهای کوچکتر در برخی نمونهها نصب شدهاند که توانایی مقابله با هلیکوپترها یا پهپادهای دشمن را افزایش میدهند.
این قایقها به سامانههای هشدار راداری مجهز شدهاند تا توان دفاعی مناسبی هم در برابر تهدیدات هوایی و سطحی داشته باشند.
به طور کلی، قایقهای کلاس کمان، با وجود قدمتشان، هنوز جایگاه مهمی در آرایش دریایی ارتش ایران دارند. آنها میتوانند مکملی برای ناوچههای سنگینتر مانند جماران، دماوند یا سهند باشند و در عملیاتهای مشترک سطحی نقش فعالی ایفا کنند. در مقایسه با قایقهای تندرو سپاه که بیشتر در محیطهای نزدیک و تاکتیکهای تهاجمی انبوه عمل میکنند، کمانها قابلیت مأموریتهای بلندمدتتر و مستقلتری دارند.
قایق تندروی حیدر ۱۱۰
قایقهای تندرو نظامی بازوی عملیاتی ایران در منازعات دریایی جنوب کشور هستند و از دهه ۶۰ شصت و کشاکشهای نبرد دریایی و جنگ نفتکشها استراتژی نبرد نامتقارن دریایی پا به عرصه وجود گذاشت و از همان زمان توسعه قایقهای مسلح تندرو در دستور کار نیروهای مسلح به خصوص نیروی دریایی سپاه قرار گرفت. در روزهای اخیر از یکی از آخرین محصولات فناورانه نیروی دریایی سپاه رونمایی شد. محصول رونمایی شده یک قایق با طراحی کاتارامان است که سرعت عملیاتی ۲۰۳ کیلومتر در ساعت دارد و با نام حیدر ۱۱۰ معرفی شده است.
توسعه و ساخت قایق تندروی حیدر ۱۱۰ نتیجه همکاری گسترده میان دانشمندان، مهندسان و دانشگاهیان ایرانی در حوزه فناوریهای دفاعی و دریایی است. متخصصان داخلی با بهرهگیری از دانش بومی، تحقیقات پیشرفته و دستاوردهای علمی در زمینه آیرودینامیک، پیشرانههای پرسرعت، بدنههای فیبر کربنی ترکیبی و سامانههای تسلیحاتی، توانستهاند این شناور را به سطحی برسانند که در زمره سریعترین و پیشرفتهترین قایقهای جنگی جهان قرار گیرد.
این قایق در ناوگان جنوب نیروی دریایی سپاه مراحل توسعه خود را پشت سر میگذارد و قابلیت تسلیح به موشکهای کروز ضد کشتی دارد که آن را به سدی مستحکم در مقابل ناوگان دریایی دشمن تبدیل میکند.
این شناور نه تنها به سریعترین قایق جنگی جهان تبدیل شده، بلکه توانسته قابلیتهای مانور، پایداری و عملکرد خود را به شکل چشمگیری بهبود بخشد.
این قایق قابلیت حمل دو موشک کروز را دارد. لازم به ذکره وزارت دفاع طیف گستردهای از موشکهای کروز سبک را تولید کرده است که ضمن حفظ ویژگیهای عملیاتی و پایداری قایق، به آن توانایی انهدام در هدفی را میدهد.
در بیشتر قایقهای سپاه یک تیربار سبک معمولا از خانواده دوشکا به منظور درگیریهای نزدیک تعبیه شده است که با نگاهی به طراحی نمونه رونمایی شده به نظر میرسد جایگاه تیربار هم در آن تعبیه شده است.
این قایق با سرعت خارقالعاده میتواند بهراحتی اهداف متحرک مانند کشتیها و ناوچهها را تعقیب کند و با موشکهای کروز خود مورد هدف قرار دهد. در واقع به دلیل داشتن ویژگی پرسرعت بودن عملا محدودیتی در عملیات آن وجود ندارد و این سرعت بالا انهدام آن در منطقه نبرد را سخت میکند و قابلیت تردد و سوییچ کردن بین اهداف را به آن میدهد.
قایق تندروی نواب
قایق تندروی نواب یکی از پیشرفتهترین شناورهای هجومی متعلق به نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که نخستین بار در سال ۱۴۰۲ در جریان رزمایش یا نمایشگاههای نظامی داخلی رونمایی شد. این قایق به عنوان بخشی از راهبرد جنگ نامتقارن دریایی ایران طراحی شده است و نقش آن در مقابله با ناوهای دشمن، عملیاتهای ضدسطحی و اشباع پدافندهای پیشرفته بسیار مهم تلقی میشود.
نواب، یکی دیگر از قایقهای تندرو در خدمت سپاه است که دارای یک رادار روی سقف خود زیر یک پوشش کروی شکل و سیلوی پرتاب عمود برای حمل چهار موشک ضددفاع هوایی متعلق به سامانه زمین پایه زوبین است که ۲۵ کیلومتر برد دارد. این سامانه قابلیت مقابله و انهدام انواع بالگردها و پرندههای دشمن را داراست.
نواب یک قایق تندرو با بدنهای باریک، کمارتفاع و آیرودینامیک است که برای حرکت در سرعتهای بسیار بالا طراحی شده است. طراحی آن شباهتهایی به شناورهای پرسرعت غربی دارد، اما با قابلیتها و سامانههای تسلیحاتی بومی ایران ترکیب شده است. سرعت تخمینی آن حدود ۱۶۵ تا ۲۰۰ کیلومتر در ساعت است. جنس بدنه آن مواد کامپوزیتی یا آلومینیومی برای کاهش وزن و افزایش سرعت است.
نواب به عنوان یک قایق تندرو موشکانداز، بخش مهمی از تاکتیک حمله گروهی سریع یا «موجسواری تاکتیکی» نیروی دریایی سپاه است. تاکتیکی که در آن، دهها یا حتی صدها شناور کوچک و سریع به سمت یک هدف بزرگ مانند ناو هواپیمابر یا ناوچه دشمن حملهور میشوند تا سامانههای دفاعی آن را اشباع کنند.
آنچه نواب را از سایر قایقهای تندرو مانند ذوالفقار، عاشورا یا تندر متمایز میکند، امکان حمل موشک کروز بلندبرد روی یک پلتفرم کوچک و فوق سریع است. این یعنی سپاه اکنون قادر است از فاصله دور، با شناورهای کوچک اما پرتحرک، تهدید موشکی جدی برای ناوهای دشمن ایجاد کند، بدون آنکه خود در برد پدافند قرار گیرد.
قایق تندروی طارق
این قایق تندرو محصول همکاری با ۳۲ دانشگاه و مرکز دانشبنیان است. این شناور ساختاری ۲ بدنه دارد و ثبات ویژهای در دریانوردی دارد و تا ۵۰۰ مایل دریایی نیز برد عملیاتی دارد و ۲ موشک متوسط برد را حمل و شلیک میکند.
قایق طارق از دسته شناورهای تندرو با ارتفاع پایین و سطح مقطع راداری اندک است، به طوریکه پنهانکاری در طراحی آن نقش مهمی دارد. این شناور برای عملیاتهایی در فاصله نزدیک به ساحل یا درون تنگههای باریک مانند تنگه هرمز مناسب است.
هدف اصلی طارق، انجام حملات ناگهانی به شناورهای بزرگتر دشمن و شرکت در عملیاتهای ازدحامی (Swarm Tactics) به همراه تعداد زیادی قایق مشابه است؛ تاکتیکی که در آن، چندین قایق کوچک و پرسرعت بهطور همزمان به هدف حمله میبرند تا پدافند آن را مختل و نابود کنند.
سرعت آن حدود ۹۰ تا ۱۱۰ کیلومتر در ساعت است و بدنه آن از مواد کامپوزیتی سبک برای سرعت بالا و شتاب سریع ساخته شده است. رکیب آن با سایر قایقهای تندروی سپاه مثل ذوالفقار، عاشورا، بلال، حیدر و نواب، یک شبکه رزمی چابک و پرتحرک ایجاد میکند که در برابر ناوهای کلاسیک دشمن، مزیت تاکتیکی ایجاد میکند.
بیشتر بخوانید:
توان دریایی ایران / قایقهای تندرو؛ ستون فقرات نبرد نامتقارن در خلیج فارس
با اینکه قایق طارق از نظر ابعاد و وزن، یک شناور کوچک محسوب میشود، اما به تسلیحاتی مجهز شده که میتواند برای هدف قرار دادن شناورهای بزرگتر یا انجام عملیات ایذایی بسیار مؤثر باشد. در نسخههای اولیه، این قایق معمولاً به یک راکتانداز سبک یا حتی پرتابگر RPG-۷ مجهز بود که برای حمله به اهداف سطحی در برد نزدیک کاربرد داشت. همچنین، یک تیربار سنگین دوشکا (۱۴/۵ میلیمتری) در قسمت جلوی قایق نصب میشود که وظیفه اصلی آن پشتیبانی آتش در عملیاتهای هجومی و ایجاد اختلال در مسیر شناورهای دشمن است.
در برخی نسخههای ارتقاء یافته یا سفارشی شده این قایق، تسلیحات دقیقتر و قدرتمندتری نیز نصب شده است. برای مثال، برخی گزارشها حاکی از آن هستند که قایق طارق در برخی رزمایشها به موشکهای سبک ضدکشتی با برد کوتاه یا قابلیت مینریزی دریایی سریع مجهز شده است. البته با توجه به ابعاد کوچک قایق، این تسلیحات معمولاً سبک و قابل حمل هستند و با هدف اجرای عملیات ضربهزن-فرار طراحی شدهاند، نه درگیری مستقیم و طولانی.
از دیگر نقاط قوت طارق، توانایی حرکت در آبهای کمعمق و تنگ است. این قایق بهخاطر ابعاد کوچک و وزن کمش، میتواند به مناطقی برود که شناورهای بزرگتر قادر به ورود به آن نیستند. این ویژگی به آن اجازه میدهد تا از مسیرهای غافلگیرکننده استفاده کند و یا حتی در عملیاتهای چریکی دریایی شرکت داشته باشد.
همچنین، ساختار ساده، قیمت پایین، و قابلیت تولید انبوه طارق، باعث شده تا نیروی دریایی سپاه بتواند تعداد زیادی از این شناورها را در خدمت داشته باشد.
انتهای پیام/
نظر شما