به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، وقتی آقامحمدخان قاجار تهران را به عنوان پایتخت انتخاب کرد، این شهر حدود ۱۵ هزار نفر جمعیت داشت. جدا از موقعیت جغرافیایی تهران، آب و هوای خوب، باغات و رودهای پرآب تهران هم در این تصمیم دخیل بودند. حالا ۹ میلیون نفر جمعیت ثابت و نزدیک به ۱۲ میلیون جمعیت درگردش در این شهر زندگی میکنند و دیگر خبری از روزهای پرآب تهران نیست. روزگاری مدیران میگفتند «آب هست اما کم است» اما امروز دیگر یک صدا میگویند: «آب نیست».
وضعیت سدها
طبق گزارشهای هفتگی شرکت مدیریت منابع آب ایران در سال آبی جاری تا ۲۱ تیرماه، تنها ۳۸ درصد مخزن سد امیرکبیر که یکی از چهار سد تامینکننده آب استان تهران محسوب میشود، پر است و این میزان پرشدگی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از کاهش ۵۸ درصدی حکایت میکند. مخزن سد لار تنها هفت درصد پر شده که نسبت به سال قبل ۲۴ درصد کاهش پیدا کرده است.
وضعیت پرشدگی سدهای طالقان و لتیان-ماملو هم وضع متفاوتی از دو سد قبلی ندارد و میزان پرشدگی مخزن این دو سد هم به ترتیب ۵۳ و ۲۰ درصد است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۳۲ و ۴۴ درصد کاهش داشته. شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز اعلام کرد: خشکسالیهای پنج سال اخیر و کاهش بارشهای استان تهران در سال آبی جاری که در ۶۰ سال اخیر بیسابقه بوده، به شدت منابع آبی تهران را تحت تاثیر قرار داده است. این موضوع باعث شده تا ذخایر موجود در سدهای تامینکننده آب تهران در پایینترین وضعیت خود در یک قرن اخیر قرار بگیرد.
پنجمین سال خشکسالی در تهران
محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، هم گفته که میزان بارندگی در استان تهران نسبت به بلندمدت بیش از ۴۰ درصد کاهش یافته و این کاهش بارشها، در کنار تغییر اقلیم، افزایش دما و تغییر الگوی بارشها ـ بهویژه کاهش بارش برف ـ تأثیر زیادی بر کاهش ذخایر سدها گذاشته است. این موضوع در پیک مصرف آب، یعنی بازه خرداد تا شهریور، اختلالاتی در تأمین منابع آبی ایجاد کرده است.
معتمدیان گفت: نکته نگرانکننده دیگر، رشد جمعیت در استان تهران است که موجب شده مصرف آب شرب نسبت به منابع آب تجدیدپذیر پنج برابر میانگین کشوری باشد. در حالی که در اکثر استانها حدود هشت درصد منابع تجدیدپذیر صرف شرب و بهداشت میشود، این عدد در تهران به بیش از ۴۲ درصد میرسد.
وی تأکید کرد: توصیههای کارشناسان شرکت آب و فاضلاب استان جدی است و از مردم تقاضا داریم که مصرف آب را مدیریت کنند. در حالی که میانگین مصرف استاندارد روزانه ۱۳۰ لیتر است، این میزان در تهران به حدود ۱۹۸ لیتر میرسد. این آمار نشاندهنده لزوم مشارکت شهروندان در صرفهجویی است.
معتمدیان با اشاره به تجربه مشارکت موفق مردم در کاهش مصرف گاز در زمستان گذشته گفت: همانطور که در روزهای سرد مردم همکاری خوبی داشتند، در تابستان نیز باید با رعایت الگوهای مصرف به عبور از شرایط سخت کمک کنند.
وی تصریح کرد: صرفهجویی در مصرف آب، استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف و کاهش فشار آب از جمله راهکارهای مدیریت بحران است. قطع آب تنها در صورت نبود راهکارهای دیگر در دستور کار قرار خواهد گرفت و این موضوع به شرکت آب و فاضلاب ابلاغ شده است.
انتقال آب به تهران راهحلی که تبعات دارد
انتقال آب به تهران و حفر چاههای عمیق در برنامه دولت است تا کمی از مشکل تهران را حل کند اما کارشناسان معتقدند که این روش موقتی است و در درازمدت عواقب بدتری دارد.
احمد صادقی عضو شورای شهر تهران اردیبهشت امسال در اعتراض به طرح انتقال آب به تهران گفت: انتقال آب از سد طالقان به تهران میتواند بخشی از آب تهران را تأمین کند اما در این مورد احتمالا مجموعههایی که قبلا از آب طالقان بهرهمند میشدند، معترض خواهند شد. این انتقال آب حل کننده موضوع آب تهران نیست و فقط یک مسکن موقت خواهد بود و در این خصوص حساسیتهای بیشتری به وجود میآید. البته شاید این انتقال بر روی تغییر اقلیم تاثیر هم داشته باشد.
چند درصد از آب برای شرب مصرف میشود؟
صادقی با اشاره به کمبود آب در پایتخت، اظهار کرد: در تهران سالیانه حدود ۴.۳ میلیارد لیتر آب مصرف میشود؛ از این مقدار ۱.۸ میلیارد آب سطحی است که از سدها میآید و ۲.۵ میلیارد دیگر آب زیرزمینی است. حدود ۳۵ درصد از این منابع برای تامین آب شرب استفاده میشود. منابع اصلی تأمین کننده آب تهران سدهای امیرکبیر، لار، لتیان و طالقان هستند و میزان آب در این سدها حدود ۱۴ درصد است که این نشان دهنده کاهش شدید ذخیره آبی است.
اتفاقات امروز حاصل سالها تاکید بر سدسازی و غفلت از آبخیزداری
همین آماری که عضو شورای شهر تهران از محل تامین آب ارائه داد، نشان میدهد که بخش عمده آب از منابع زیرزمینی تامین میشود و عملا مدیریتی در حوزه آبهای سطحی نداریم. از طرفی سالها تکیه بر روشهایی سنتی مثل جمعآوری آب پشت سدها باعث شده تا بخش مهمی از آب را در اثر تبخیر ازدست بدهیم.
اسماعیل کهرم استاد دانشگاه، بومشناس و از مدیران اسبق سازمان محیط زیست پیشتر در گفتوگو با ایسکانیوز نسبت به این شرایط هشدار داده و گفته بود که ادامه این شرایط تا پنج سال دیگر تهران و تا ۱۰ سال دیگر ایران بیآب میماند.
وی معتقد است که سیاستها باید از ساخت سد و انتقال آب به سمت آبخیزداری برود. کهرم در این خصوص توضیح داد: راهکار برونرفت از این بحران، جلوگیری از ساخت سدهای عظیمی مانند سد دز است؛ بانک جهانی زمان ساخت سد دز اعلام کرد که این سازه هفتمین سد مرتفع جهان است اما چنین سدهایی مناسب اقلیم ایران نیستند.
کارشناس محیط زیست توضیح داد: ما باید سدهای کوچک و ناحیهای بسازیم که در سطح شهر کلانی مانند تهران هر کدام از این سدها مسئول آبرسانی به یک ناحیه محدود باشند. این سدها آبهای سطحی را جمعآوری میکنند و بعد از تصفیه به مصرف مردم میرسانند.
کهرم با اشاره به اهمیت توجه به آبخیزداری عنوان کرد: برای اجرای درست آبخیزداری باید از ساخت و ساز در ارتفاعات خودداری کنیم؛ در این نواحی خاک و گیاهان باید در معرض ابرها باشند تا بارندگیها وارد سفرههای آب زیرزمینی شوند. تغذیه سفرههای زیرزمینی به کشاورزان ما کمک خواهد کرد.
وی ادامه داد: این درحالی است که در شهرهای بزرگ به ویژه تهران شاهد ساخت و ساز گسترده در ارتفاعات هستیم. اگر از ارتفاعات حفاظت نکنیم، مناطق پاییندست دچار چالش آبی میشوند.
بیش از سه هزار انشعاب غیرمجاز
گذشته از اشتباهات متعددی که سالها در حوزه مدیریت آب داشتیم، مسئله بعدی توجه به هدررفت آب در لولهکشیها و وجود انشعابات غیرمجاز است. سال گذشته مدیرعامل شرکت آبفای جنوب شرقی استان تهران از شناسایی ۳۳۰۵ فقره انشعاب غیر مجاز آب در شهرستانهای تحت پوشش خدمات آبرسانی خبر داد و این موضوع فقط در چند منطقه تهران نشان دهنده نوعی آشفتگی مدیریتی است.
یک چهارم آب در لولهکشی فرسوده هدر میرود
علاوه بر این پیشتر حمید سینیساز کارشناس حوزه آب در گفتوگو با ایسکانیوز نسبت به فرسودگی سیستم لولهکشی آب هشدار داده بود. وی دراین باره میگوید: یش از یک چهارم آب تصفیه شده در لولهها به مصرفکننده نمیرسد و فرسودگی زیاد لولهها هم مزید برعلت است و این را همه میدانند و به دلیل ضعف مدیریتی است که در شهرها و روستاها وجود دارد و در این جور مواقع وزیر نیرو شهرداری را مسئول نوسازی شبکههای لوله کشی میداند.
محمد درویش کارشناس محیط زیست هم به نقل از سازمان آب به ایسکانیوز گفت که ۳۰ درصد آبی که وارد چرخه مصرف میشود، تبدیل به پول نمیشود و بخشی از این آب از طریق فرسودگی لولهها از بین میرود.
سینیساز کارشناس آب درخصوص میزان هدررفت آب در نبود آبخیزداری گفت: براساس بیلانهای آبی که چند سال یک بار بروزرسانی میشوند، تقریبا بین ۶۹ تا ۷۱ درصد ورودی آب از محل بارش، تبخیر میشود. حدودا ۸ تا ۱۰ درصد هم به شکل خارج شدن از مرزهای آبی و خاکی کشور، هدر میرود. در مجموع چیزی حدود ۲۰ درصد از بارشها برای استفاده باقی میمانند. البته همه این میزان آب هم استفاده نمیشود و باید هدررفت و نشتی آب در شبکههای توزیع را هم حساب کرد. اگر این ۸۰ درصد تلفات را بتوانیم با آبخیزداری به سمت سفرهها هدایت کنیم، نمیخواهم بگویم تلفات صفر میشود اما حداقل ۳۳ درصد آن قابل ذخیره است.
به گزارش ایسکانیوز، تاکید بر سدسازی، بیتوجهی به آبخیزداری و مدیریت آبهای زیرزمینی، آموزش ندادن مردم و مصرفگرایی بیش از اندازه، لولهکشیهای فرسوده و طرحهای متعدد انتقال آب که تنها مشکل را دوچندان کردند در کنار روند گرمایش زمین و خشکسالی دست به دست هم داد تا امروز تیتر یک رسانهها، موضوع جلسات دولتی و نگرانی عمومی همه و همه کمبود آب باشد. امروز در جایی ایستادهایم که دیگر نمیتوان آزمون و خطا کرد و با وعده دادن امید کاذب به جامعه تزریق کرد.
مسئولان امروز باید رو به روی مردم بنشینند، انگشت اتهام را به سمت مردم نگیرند و صادقانه بگویند که امروز در چه وضعیتی هستیم. مردم امروز میخواهند بدانند که اگر صرفهجویی کنند، دولت هم سراغ انشعابات غیرمجاز میرود؟ به تدریج برای نوسازی لولهکشیها اقدام میکند؟ سراغ ویلاهای بزرگ و استخردار شمال تهران هم میرود؟ امروز دیگر جای لجبازی و این جناح و آن جناح را مقصر دانستن نیست، امروز فقیر و غنی در کشتی نشستهایم که سوراخی عمیق در آن است و اگر همه چه مردم و چه مدیر و مسئول همراهی نکنیم، دیگر آبی نمیماند که بخواهیم زندگی کینم.
انتهای پیام /
نظر شما