به گزارش خبرنگار بینالملل ایسکانیوز، دونالد ترامپ -رئیس جمهور آمریکا- و ولادیمیر پوتین-رئیس جمهور روسیه- برای نخستین بار در هفت سال گذشته به صورت مستقیم در پایگاه مشترک «المندورف-ریچاردسون» در آلاسکا دیدار کردند و درباره پایان جنگ در اوکراین به گفتوگو پرداختند.
اولین برخورد این دو رئیس جمهور که به طور همزمان از هواپیماهای خود پیاده شدند صمیمانه بود. آنها مدتی بر روی فرش قرمزی که در پایگاه نظامی پهن شده بود، دست در دست هم ایستادند. در میانه این صحبتها، پوتین با لبخندی رو به آسمان اشاره کرد؛ جایی که بمبافکنهای بی 2-که در جنگ 12 روزه با ایران نیز بکار گرفته شد- و چهار فروند جنگندهی اف22- که در دوران جنگ سرد برای مقابله با روسیه طراحی شده بودند- از بالای سر آنها عبور میکردند.
پس از آن هر دو رهبر سوار لیموزین ریاستجمهوری آمریکا شدند و بدون مترجم لحظاتی را با یکدیگر به سر بردند تا به مکان نشست برسند. به گفته نیویورک تایمز دیدن رهبران دو ابرقدرت -به ویژه ابرقدرتهای متخاصم- که در یک وسیله نقلیه با هم سفر میکنند، بسیار غیرمعمول است.
گفتنی است علاوه بر روسای دو کشور، هیئت روسی شامل یوری اوشاکوف -دستیار کرملین- و سرگئی لاوروف -وزیر امور خارجه- بود. در حالی که از طرف آمریکا مارکو روبیو -وزیر امور خارجه- و استیو ویتکوف -فرستاده ویژه ترامپ- او را همراهی میکردند.
این دیدار به مدت سه ساعت به طول انجامید. این نشست که در آلاسکا در فضایی پر از نمادهای نمایشی و تشریفاتی برگزار شد، در پایان با یک نشست خبری کوتاه 12 دقیقهای خاتمه یافت. هر دو رهبر تلاش کردند این دیدار را مثبت و سازنده جلوه دهند، اما در عمل هیچ توافق رسمی و ملموسی به دست نیامد.
ترامپ در سخنان خود در نشست خبری مشترک بارها تاکید کرد که گفتوگوها را «بسیار سازنده» میداند، ولی صریحا گفت که «توافقی نهایی وجود ندارد».
ترامپ که قبل از این دیدار با انتقادهایی روبرو بود، اصرار داشت که هیچ توافقی را با پوتین نهایی نخواهد کرد و زلنسکی -رئیس جمهور اوکراین- را در هر تصمیمی دخیل خواهد کرد. قبل از این دیدار ترامپ به فاکس نیوز گفته بود: «این جلسه، مقدمات جلسه دوم را فراهم میکند، اما ۲۵ درصد احتمال وجود دارد که این جلسه، جلسه موفقی نباشد».
اما پس از این دیدار رئیس جمهور آمریکا در جمع خبرنگاران گفت: «نکات بسیار زیادی وجود داشت که ما روی آنها توافق کردیم. به نظرم چند مورد بزرگ وجود دارد که هنوز کاملا به آنها نرسیدهایم، اما پیشرفتهایی داشتهایم».
او بعدا به خبرنگار فاکس نیوز گفت که به دیدار با پوتین «نمره ۱۰ از ۱۰» داده است. ترامپ همچنین، اعلام کرد که روسیه فهرستی شامل بیش از هزار زندانی اوکراینی را به او تحویل داده که کییف باید آنها را تحویل بگیرد.
ترامپ گفت: «من کتابی شامل هزاران نفر دارم. امروز آن را به من دادند. هزاران نفر، زندانیانی که آزاد خواهند شد. ما امروز بیش از هزار زندانی داریم، خب، دولت اوکراین باید آنها را بپذیرند». این در حالی است که پیشتر، در ۶ اوت، رئیس هیئت مذاکرهکننده روسیه با اوکراین گزارش داده بود که کییف از پذیرش هزار زندانی اوکراینی در برابر زندانیان روسی خودداری کرده که همین موضوع روند مرحله دوم تبادل اسرا را پیچیده کرده است و روسها اذعان دارند هنوز نیز توافقی حاصل نشده است.
در مقابل، پوتین نیز پس از این دیدار با سازنده خوانده آن، بار دیگر تکرار کرد که اگر ترامپ در زمان آغاز جنگ اوکراین در قدرت بود، این جنگ هیچگاه رخ نمیداد. رهبر روسیه در کنفرانس خبری مشترک گفت: «من با رئیس جمهور ترامپ موافقم که امروز گفت امنیت اوکراین نیز باید تضمین شود. ما آمادهایم تا روی این موضوع کار کنیم».
پوتین افزود: برای اینکه آشتی اوکراین پایدار و بلندمدت باشد، باید تمام ریشههای بحران -که بارها در مورد آن صحبت کردهایم- برطرف شود، نگرانیهای مشروع روسیه در نظر گرفته شود و تعادل عادلانهای در امنیت اروپا و به طور کلی جهان برقرار گردد.
پوتین همچنین گفت: «در دوران دولت جدید ایالات متحده، تجارت دوجانبه ما شروع به رشد کرد. اگرچه هنوز نمادین است، اما رشدی 20 درصدی وجود داشته است. من میگویم که ما زمینههای امیدوارکننده زیادی برای همکاری مشترک داریم».
گفتنی است ترامپ در پرواز به آلاسکا برای دیدار با پوتین گفته بود احتمالا آمریکا نیازی به اعمال تحریمهای ثانویه علیه شرکای تجاری روسیه نخواهد داشت. او یادآور شد که تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات نفت از هند باعث از دست رفتن یکی از مشتریان مسکو شده، هرچند چین و کشورهای دیگر همچنان نفت روسیه را میخرند. ترامپ تأکید کرد اگر لازم شود تحریمهای ثانویه را اجرا میکند، اما امیدوار است کار به آنجا نرسد.
قابل ذکر است که رئیس جمهور روسیه در پایان سخنرانی خود در جمع بندی اجلاس، به زبان انگلیسی پیشنهاد داد که نشست بعدی در مسکو برگزار شود. ترامپ گفت با وجود ایجاد مشکلاتی اما این کار شدنی است.
به طور کلی نشست خبری بین دو رهبر تنها دوازده دقیقه طول کشید و بدون پرسش و پاسخ با خبرنگاران پایان یافت و رسانهها آن را بیش از آنکه یک رویداد محتوایی بدانند، یک نمایش سیاسی توصیف کردند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند پوتین توانست از نمادگرایی آلاسکا، که پیشتر بخشی از خاک روسیه بود، به سود خود استفاده کند و در داخل و خارج از روسیه نوعی نمایش قدرت و احترام متقابل ارائه دهد.
ترامپ اما تلاش کرد خود را میانجی نشان دهد. او در جریان این نشست و پس از آن در مصاحبهای با شبکه فاکس نیوز خطاب به ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، گفت که «بهتر است توافق کنید» و تلویحا فشار آورد که کییف باید راه مصالحه با مسکو را در پیش بگیرد. این سخن با واکنشهای انتقادی در آمریکا و اروپا همراه شد، زیرا بسیاری آن را نشانه تمایل ترامپ به کاهش حمایت از اوکراین دانستند.
واکنش سیاستمداران
برایان مست -رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا و از جمهوریخواهان فلوریدا- استدلال کرد: «فکر میکنم رفتار ترامپ نشان داد که نسبت به آنچه ولادیمیر پوتین میگوید و جایی که اشتباه میکند، دید روشنی دارد».
وی ادامه داد: «کاملا واضح است که پوتین در وضعیت فشار و تنگنا قرار دارد و فکر میکنم [ترامپ] این وضوح را از همان نخستین اقدام خود، قبل از گفتن یک کلمه، نشان داد؛ اقدامی که شامل پرواز بمبافکنهای بی 2، بالای سر پوتین بود».
سناتور لیندسی گراهام نیز پس از اجلاس روز جمعه اظهار داشت: «کلید پایان دادن به این جنگ بهصورت شرافتمندانه و عادلانه، ایجاد زیرساخت بازدارندگی است که بایدن و اوباما در اجرای آن شکست خوردند». گراهام تأکید کرد که برگزاری دیدار سهجانبه میان ترامپ، پوتین و زلنسکی ضروری است تا احتمال پایان جنگ پیش از کریسمس افزایش یابد و در غیر این صورت، ترامپ ممکن است مجبور به تحریم خریداران نفت و گاز روسیه شود.
گرگوری میکس -نماینده نیویورک-به نمایندگی از دموکراتهای کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان، بیانیهای صادر کرد و ترامپ را به خاطر نشستش با پوتین به شدت مورد انتقاد قرار داد. میکس این اجلاس را به عنوان یک پیروزی آسان در روابط عمومی برای پوتین، به قیمت از دست دادن متحدان آمریکا در اروپا، توصیف کرد.
میکس نوشت: «این دیدار به دعوت رئیس جمهور ترامپ، در خاک آمریکا، بدون حضور اوکراین و بدون هیچ امتیازی از سوی روسیه برگزار شد و پاداشی ناحق برای پوتین است».
منتقدان خاطرنشان کردهاند که ترامپ نتوانسته پوتین را به هیچ یک از ضربالاجلهایی که برای آتشبس تعیین کرده بود، از جمله ضربالاجل تعیینشده برای ۸ آگوست، پایبند نگه دارد.
پمپئو -وزیر امور خارجه سابق آمریکا- نیز در مصاحبهای با فاکس نیوز، خاطرنشان کرد که ترامپ معمولا «بسیار رک» و «بسیار آیندهنگر» است و «هر آنچه را که میتواند» با مطبوعات به اشتراک میگذارد اما در انکوریج- محل ملاقات دو رهبر در آلاسکا- این کار را نکرد.
یان لیپاوسکی -وزیر امور خارجه جمهوری چک- با متهم کردن پوتین به تکرار کلیشهها اشاره کرد اگر پوتین واقعا به مذاکرات صلح علاقهمند بود، روسیه امروز تمام روز به حمله به اوکراین ادامه نمیداد».
الکساندر مریژکو -عضو پارلمان اوکراین- نیز استدلال کرد که پوتین پس از این دیدار در «جنگ اطلاعاتی» پیروز شده، اما در ظاهر با ترامپ برابر به نظر میرسد. مریژکو به نقل از نیویورک تایمز گفت: «او از ترامپ استفاده کرد تا نشان دهد که منزوی نیست».
گفتنی است رهبران اروپایی در روزهای قبل در بیانیهای مشترک اعلام کرده بودند که مذاکرات صلح بین دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین بدون حضور اوکراین بعید است موفقیتآمیز باشد.
در بیانیهای که به امضای رهبران فرانسه، ایتالیا، بریتانیا، آلمان، لهستان و فنلاند رسید، آمده است: «مسیر رسیدن به صلح در اوکراین نمیتواند بدون حضور اوکراین تعیین شود.» این بیانیه ادامه میدهد: ما همچنان به این اصل پایبندیم که مرزهای بینالمللی نباید با زور تغییر کنند. خط تماس کنونی باید نقطه شروع مذاکرات باشد».
واکنش رسانه ها:
تروی بوفارد -مدیر مرکز امنیت و تابآوری قطب شمال در دانشگاه آلاسکا فیربنکس-، به خبرگزاری تاس گفت: دیدار روز جمعه بین ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ از نظر تاریخی مهم است، حتی اگر طرفین هیچ توافق خاصی انجام نداده باشند. او معتقد است که «اکنون شرایط برای گامهای بعدی آماده شده و میتوان برنامههای آینده را آماده کرد». این کارشناس خاطرنشان کرد: «من کاملا انتظار دارم که جلسه دیگری با هر سه بازیگر اصلی، از جمله رئیسجمهور زلنسکی، برنامهریزی شود».
هاینریش -روزنامهنگار فاکس نیوز- گفت: «احساسات در اتاق خوب نبود» و «به نظر نمیرسید اوضاع خوب پیش برود». در مقابل استیون چونگ -مدیر ارتباطات کاخ سفید- ادعاهای فاکس نیوز مبنی بر شکست مذاکرات بین ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در انکوریج را رد کرد. او در شبکه اجتماعی ایکس در پاسخ به پست این خبرنگار نوشت: «کاملا اخبار جعلی است».
آسوشیتدپرس این دیدار را بدون بدون توافق و بدون پرسش اما پر زرق و برق توصیف کرد و نوشت: «رئیسجمهور دونالد ترامپ روز جمعه نتوانست توافقی از ولادیمیر پوتین برای پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین به دست آورد و در مهمترین اقدام خود برای توقف خونریزی ناکام ماند، حتی با وجود آنکه برای مردی که آغازگر جنگ بود فرش قرمز پهن کرده بود». آسوشیتدپرس با توصیف صحنه هایی از این دیدار با تعجب صمیمیت بین این دو رهبر را مختص متحدان نزدیکایالات متحده توصیف کرد .
روزنامه پولیتیکو نیز به شدت منتقد بود و نوشت: به نظر میرسد که پوتین همچنان بیشترین بهره را از این دیدار برده است. او توانست این نشست را به دست آورد؛ با وجود آنکه به اتهام جنایات جنگی تحت تعقیب است در خاک آمریکا نه بهعنوان رهبر یک دولت طردشده که به کشور همسایه خود حمله کرده، بلکه همچون یک دوست مورد استقبال قرار گرفت.
این روزنامه در ادامه آورده است: پوتین همه اینها را بدون آنکه پیشاپیش هیچ امتیاز مهمی -از جمله بر سر آتشبس- بدهد، به دست آورد و آلاسکا را نیز بدون تعهد به برقراری آتشبس ترک کرد. هرچند ترامپ در نشست خبری مشترکشان گفته بود که همتای روسیاش مشتاق است هزاران زندگی را نجات دهد. ظاهرا آنقدرها هم مشتاق نبوده است.
این روز نامه در یادداشت دیگری همچنین به انتقاد از ترامپ پرداخت. تی. گاتی به عنوان مدیر ارشد روسیه، اوکراین و کشورهای اوراسیا و دستیار وزیر امور خارجه در دوران قبلی- در یادداشتی نوشت: پوتین توسط متخصصانی مانند اوشاکوف احاطه شده است که میدانند رئیس جمهور چه میخواهد و سالهاست که به عنوان یک تیم با هم کار کردهاند. آنها همچنین ایالات متحده را به خوبی میشناسند. تیم دیپلماتیک روسیه تقریبا۱۰۰ سال تجربه مشترک در تعامل با ایالات متحده دارد. اما ترامپ و تیمش فاقد تخصص قابل مقایسهای هستند. هیچکس در تیم او هیچ زمانی را در روسیه زندگی نکرده است، چه برسد به دههها تلاش برای ایجاد ارتباط با درون دولت روسیه. تیم آمریکایی بیتجربه است و بر مسائل «املاک و مستغلات» در اوکراین تمرکز دارد، گویی حل و فصل مناقشه به تبادل زمین بستگی دارد، نه به شکستن ایدئولوژیها و خصومتهای سرسختانهای که در وهله اول منجر به تهاجم شد.
هفته نامه بلیتز نیز مینویسد: پوتین بر موضع دیرینه خود مبنی بر اینکه زلنسکی فاقد اختیارات قانونی برای مذاکره صلح است، تأکید کرده و غیبت او در نشست را به عنوان شاهد دیگری بر ادعای عدم مشروعیت او عنوان کرده است.
روزنامه کانادایی گلوب اند میل در آستانه این دیدار یادداشتی انتقادی نوشت و تلاشهای ائتلاف موسوم به «ائتلاف مشتاقان» متشکل از رهبران اروپا و کانادا برای متقاعد کردن دونالد ترامپ به حفظ موضع واحد غرب در قبال بحران اوکراین، را بینتیجه توصیف کرد. به گفته این روزنامه، رئیسجمهور آمریکا بهجای همسویی با رهبران کشورهای متحد خود، اشتیاق زیادی برای گفتوگو با ولادیمیر پوتین دارد و حتی نوعی تحسین و احترام ویژه نسبت به او نشان میدهد؛ رویکردی که گلوب اند میل آن را نادیده گرفتن وزن سیاسی متحدان سنتی آمریکا و ارتقای جایگاه رهبر روسیه به سطح «همتراز» با واشنگتن ارزیابی میکند.
اکثر رسانهها و رهبران این دیدار را بدون توافق توصیف کردهاند و از قبل نیز به سختی کسی انتظار داشت آتش بس مورد انتظاری در آلاسکا صورت گیرد، با این وجود همگی میدانند که تصمیم رهبران ابرقدرت وزن بیشتری در مقابل طرف دیگر دارد. اروپا در این برهه سخت تحت فشار اقتصادی ترامپ قرار دارد و نیاز به تفاهمی فوری میبیند تا هم به آشتی دوباره با ترامپ برسد و هم از چنگال خرج جنگ اوکراین خلاصی یابد. اوکراین نیز ناچار است تصمیمی بگیرد که در عین حفظ تمامیت ارضی و راضی نگه داشتن قربانیان داخلی هر چه زودتر این جنگ فرسایشی را به اتمام رساند. برآوردهای نهایی این دیدار احتمالا در روزهای آینده و تحلیل اظهار نظر رهبران اوکراین و اروپا با دقت شفافی بیشتری صورت میگیرد.
خبرنگار: ماری ملکی
انتهای پیام/
نظر شما