به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، شورای امنیت سازمان ملل متحد در نشست شب گذشته خود به قطعنامه پیشنهادی چین و روسیه برای تعویق بازگشت قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران رأی مثبت نداد.
بیشتر بخوانید؛
مذاکره نباید با پیششرطهای تحمیلی آغاز شود/ قلدری سیاسی آمریکا با مانور بر توان نظامی ایران
اکانت منتسب به دفتر مقام معظم رهبری در واکنش به فعال شدن مکانیسم ماشه در توئیتی نوشت: «این طرف آمریکایی، پا را در یک کفش کرده که ایران باید غنیسازی نداشته باشد... یعنی چه؟ یعنی این دستاورد بزرگ که کشور با مشکلات فراوان برای آن هزینه کرده را دود کنید و از بین ببرید! خب معلوم است، ملت غیرتمندی مثل ملت ایران، توی دهن گویندهی این حرف میزند و این حرف را قبول نمیکند.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان نیز در واکنش به فعال شدن مکانیسم ماشه در نشست شورای امنیت گفت:«ایران بهطور کامل به این توافق پایبند بود، همانطور که در ۱۵ گزارش متوالی آژانس بینالمللی انرژی اتمی تأیید شده است. هیچ برنامه هستهای کشوری تاکنون تحت چنین بازرسیهای سختگیرانهای قرار نگرفته است.»
وی در ادامه با تأکید بر غیرقانونی بودن مکانیسم ماشه افزود: «ما از رئیس شورای امنیت میخواهیم که تصمیم امروز را غیرقانونی اعلام کند، هرگونه تلاش برای بازگرداندن تحریمهای خاتمهیافته باید رد شود. هیچ منبعی نباید برای حمایت از این مکانیسم غیرقانونی اختصاص یابد.»
برجام به پایان رسید؛ اقدامات ایران چه خواهد بود؟
ابراهیم عزیزی رئیس کمیسیون امنیت ملی در واکنش به فعال سازی مکانیسم ماشه گفته است:«فعال شدن اسنپ بک با فشار اسرائیل صورت گرفت، اقدام اروپاییها در ادامه جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران است.»
حدود یک ماه پیش، ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی طی توافقی مشترک، همکاریهای متقابل را از سر گرفتند. یکی از دلایل اصلی ایران برای امضای این توافق، به تعویق انداختن روند اجرایی مکانیسم ماشه بود. در همان زمان عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، هشدار داده بود که «اگر مکانیسم ماشه فعال شود، این توافق تعلیق خواهد شد.»
اکنون با رأی نیاوردن قطعنامه پیشنهادی چین و روسیه در شورای امنیت و فعال شدن سازوکار اسنپبک، عراقچی بار دیگر موضع صریح ایران را یادآور شد و تأکید کرد: «فعالشدن اسنپبک باعث میشود توافق ما با آژانس اجرایی نشود.»
نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز پیشتر بارها هشدار داده بودند که در صورت اجرای مکانیسم ماشه، ایران بهطور کامل همکاری با آژانس را متوقف خواهد کرد.
اما شب گذشته عراقچی در نشست شورای امنیت با تاکید بر حضور بازرسان آژانس در ایران گفت:« بازرسان بینالمللی هماکنون در ایران مشغول بازرسی از سایتهای هستهای هستند.» همچنین مسعود پزشکیان نیز در اینباره گفت:« بازرسان آژانس میتوانند از تاسیسات هستهای ایران بازدید کنند.»
اما رئیس کمیسیون امنیت ملی در اظهاراتی متفاوت گفت:« آرزوی آقای گروسی [بازرسی از تأسیسات آسیب دیده] است. با مسئولان سازمان انرژی اتمی تماس گرفتم و آنها حضور بازرسان آژانس را تکذیب کردند.»
یکی از گزینههای مطرحشده از سوی نمایندگان مجلس در پاسخ به فعال شدن مکانیسم ماشه، خروج از معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) است؛ موضوعی که در هفتههای اخیر بهطور جدی در دستور کار قرار گرفته است.
دکترین هستهای کشور تغییر میکند؟
یکی از پرسشهای کلیدی که این روزها در محافل سیاسی و رسانهای مطرح میشود، این است که آیا جمهوری اسلامی ایران قصد دارد دکترین هستهای خود را تغییر دهد؟ این پرسش بهویژه پس از تحولات اخیر در شورای امنیت و فعال شدن مکانیسم ماشه، ابعاد جدیتری به خود گرفته است.
در همین زمینه، بیش از ۷۰ نماینده مجلس شورای اسلامی در نامهای خطاب به شورای عالی امنیت ملی و روسای سه قوه، خواستار بازنگری در دکترین دفاعی کشور شدند. در این نامه تأکید شده است: بهکارگیری سلاح هستهای مصداق روشن حرمت فتوای رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۸۹ بوده، اما بحث «ساخت و نگهداری سلاح بهعنوان ابزار بازدارندگی» مقولهای متفاوت است که باید بهطور جدی مورد بررسی قرار گیرد.
علی نیکزاد، نایبرئیس مجلس، در واکنش به این نامه گفت: «در این نامه، درخواست تغییر در راهبرد و استراتژی هستهای کشور مطرح شده است؛ مجلس روز یکشنبه ۶ مهر بهصورت جدی این موضوع را بررسی خواهد کرد.»
در ادامه گفتگوی ایسکانیوز با اسماعیل کوثری نماینده تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی و احمد عجم نماینده سمنان و عضو کمیسیون امنیت ملی را میخوانید:
فعال شدن مکانیسم ماشه غیرقانونی است
اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، در واکنش به فعال شدن مکانیسم ماشه و اقداماتی که ایران در برابر آن در نظر دارد، اظهار داشت: فعال شدن مکانیسم ماشه از اساس غیرقانونی است، چرا که ترامپ یکجانبه از برجام خارج شد و سه کشور اروپایی نیز هیچگاه به تعهدات خود عمل نکردند. ما تعداد سانتریفیوژها را کاهش دادیم، اورانیوم غنیشده را به کشور ثالث منتقل کردیم و حتی راکتور ۴۰ مگاواتی را از کار انداختیم. جمهوری اسلامی ایران به تمامی تعهدات خود پایبند بود، اما در مقابل، آمریکا نهتنها به تعهدات خود عمل نکرد، بلکه رسماً از توافق خارج شد. بنابراین، وقتی آمریکا از برجام خارج شده، دیگر سخن گفتن از مکانیسم ماشه هیچ معنایی ندارد.
وی با اشاره به سیاست فشار غرب علیه ایران افزود: کشورهای غربی همواره تلاش کردهاند با قلدری اهداف خود را پیش ببرند. در درجه نخست، هدف آنها فشار بر اقتصاد کشور است. مگر چیزی باقی مانده که تحریم نکرده باشند؟ پس از برجام، سنای آمریکا به بهانههای مختلف تقریباً همه بخشهای اقتصادی ایران را تحریم کرد. اکنون نیز چیزی برای تحریم در شورای امنیت باقی نمانده است که بخواهند دوباره فعال کنند.
کوثری ادامه داد: یکی از اصلیترین محورهای فشار، حوزه صادرات نفت است. طی سالهای گذشته، بارها علیه نفتکشهای ایران اقدام کردهاند، اما ایران نیز مقابلهبهمثل کرده و اجازه نداده آنها به اهداف خود برسند. امروز هم همان مسیر ادامه خواهد یافت.
این نماینده مجلس در بخش دیگری از سخنان خود به تهدیدات نظامی غرب اشاره کرد و گفت: آنها امروز میخواهند بحث نظامی را پیش بکشند، اما باید ابتدا ناتوانی خود را در ماجرای غزه جبران کنند. بیش از دو سال از جنگ میگذرد، اما هنوز موفق نشدهاند گروگانهای خود را آزاد کنند. نتوانستند تونلهای مقاومت را کشف کنند و نتوانستند به وعدههایی که دادند عمل کنند. مگر ترامپ نگفت قصد داریم غزه را تحت کنترل بگیریم؟ آیا توانستند چنین کاری انجام دهند؟
کوثری در ادامه گفت: ملت ما بسیار آگاهتر و فهیمتر از آن است که فریب جنگ روانی دشمن را بخورد. دشمن حساب ویژهای روی عملیات روانی باز کرده، اما تجربه نشان داده است که ملت ایران با بصیرت و مقاومت، اجازه نخواهد داد این فشارها به نتیجه برسد.
توافق ایران و آژانس اجرا نخواهد شد
نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در واکنش به پرسشی درباره سرنوشت قرارداد ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی و همچنین احتمال خروج جمهوری اسلامی از معاهده NPT تصریح کرد: موضوع قرارداد ایران و آژانس کاملاً روشن و غیرقابل تردید است؛ توافق ایران و آژانس اجرا نخواهد شد. همان زمان آقای عراقچی تأکید کرده بود که اگر اروپاییها به سمت فعالسازی مکانیسم ماشه حرکت کنند، این قرارداد عملاً لغو خواهد شد. امروز دقیقاً در همان نقطه قرار داریم؛ اروپاییها به تعهدات خود عمل نکردند و با سوءاستفاده از سازوکارهای حقوقی میخواهند فشار سیاسی وارد کنند.
وی افزود: مجلس شورای اسلامی فردا بهصورت قاطعانه موضوع معاهده NPT را بررسی خواهد کرد. این امکان وجود دارد که خروج ایران از این معاهده در دستور کار قرار گیرد تا پیام روشنی به جامعه بینالملل داده شود مبنی بر اینکه تهران در مقابل فشارهای سیاسی و اقدامات غیرقانونی کوتاه نخواهد آمد.
این نماینده مجلس تأکید کرد: ایران بارها نشان داده است که تعهدات خود را محترم میشمارد اما اگر طرف مقابل مسیر بیتعهدی، تهدید و فشار را در پیش بگیرد، طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران تمامی گزینههای خود، از جمله بازنگری جدی در همکاری با آژانس و حتی خروج از NPT را روی میز خواهد داشت.
قوای سهگانه و شعام درباره تغییر دکترین هستهای تصمیم خواهند گرفت
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در واکنش به نامه اخیر بیش از ۷۰ تن از نمایندگان خطاب به شورای عالی امنیت ملی درباره ضرورت بازنگری در دکترین هستهای کشور گفت: اخیراً جمعی از نمایندگان مجلس نامهای خطاب به شورای عالی امنیت ملی ارسال کردند و در آن خواستار بررسی موضوع تغییر در دکترین هستهای جمهوری اسلامی ایران شدند. این مسئله یک موضوع کاملاً راهبردی است که نمیتوان بهصورت فردی یا مقطعی درباره آن تصمیم گرفت.
وی در ادامه افزود: بر همین اساس، مجلس شورای اسلامی فردا بهطور جدی این موضوع را در دستور کار خود قرار خواهد داد تا درباره ابعاد حقوقی، سیاسی و امنیتی آن بحث و بررسیهای لازم انجام گیرد. بدیهی است که هرگونه تصمیم در این سطح نیازمند اجماع میان قوای سهگانه و تأیید نهایی شورای عالی امنیت ملی است، چراکه پیامدهای آن نهتنها در سطح ملی بلکه در معادلات بینالمللی نیز اثرگذار خواهد بود. مجلس، شورای عالی امنیت ملی و قوای سهگانه بهصورت هماهنگ عمل خواهند کرد تا هرگونه تغییر احتمالی در دکترین هستهای ایران مبتنی بر منافع ملی، اقتدار دفاعی کشور و الزامات امنیتی روز باشد.
ایران هیچگاه درِ مذاکره را بهطور مطلق نمیبندد
اسماعیل کوثری در پاسخ به این پرسش که «آیا فعال شدن مکانیسم ماشه به معنای پایان کامل گفتوگوهای ایران با غرب است یا تنها نشانهای از توقف مذاکرات در شرایط فشار و تحمیل است؟» اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران هیچگاه درِ مذاکره را بهطور مطلق نمیبندد و اساساً گفتوگو در ذات سیاست خارجی ما بهعنوان یک ابزار دیپلماسی تعریف شده است. اما تفاوتی اساسی وجود دارد میان مذاکرهای که بر پایه احترام و منافع متقابل شکل میگیرد با مذاکرهای که نتیجهاش از قبل توسط طرف مقابل تعیین شده باشد.
وی ادامه داد: اگر کشورهای غربی بخواهند چارچوب مذاکرات را به ایران تحمیل کنند و تنها از موضع فشار و تهدید سخن بگویند، طبیعی است که چنین روندی برای ایران نه مشروعیت دارد و نه قابل پذیرش است. مذاکره زمانی معنا پیدا میکند که دو طرف بتوانند در شرایط برابر وارد گفتوگو شوند و منافع هر دو طرف در آن دیده شود؛ در غیر این صورت مذاکره به ابزار فشار تبدیل خواهد شد و ما هرگز زیر بار چنین تحمیلی نخواهیم رفت.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان کرد: ایران بارها نشان داده که اهل تعامل سازنده است و در همین مسیر نیز گامهای بزرگی برداشته، اما تجربه برجام و بدعهدیهای مکرر غربیها به ما آموخته است که تنها مذاکره واقعی و متوازن میتواند نتیجهبخش باشد. در غیر این صورت، گفتوگویی که بر پایه فشار و دیکتهکردن شکل بگیرد، هیچگاه به نفع ملت ایران نخواهد بود.
بازرسان آژانس تنها برای تعویض سوخت نیروگاه بوشهر بازگشتند
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در واکنش به این پرسش که «با توجه به اظهارات اخیر رئیسجمهور مبنی بر امکان بازدید بازرسان آژانس از تأسیسات هستهای، آیا در حال حاضر بازرسان آژانس در ایران حضور دارند و این بازرسیها شامل سایتهای تخریبشده نیز میشود یا سایتهای فعال را هم در بر میگیرد؟» توضیح داد: در حال حاضر بازرسان آژانس در ایران حضور ندارند و عمده بازرسانی که پیشتر در کشور مستقر بودند، ایران را ترک کردهاند. تنها در مقطعی محدود، تعدادی از بازرسان آژانس به ایران بازگشتند و آن هم صرفاً برای نظارت بر روند تعویض سوخت نیروگاه بوشهر بود. بنابراین دسترسی آنها به هیچ سایت دیگری جز بوشهر وجود نداشته و اساساً چنین مجوزی هم صادر نشده است.
وی با توضیح اینکه بازرسان حق بازدید از سایر نیروگاه را ندارند افزود: بر اساس تصمیمات اتخاذشده، بازرسان آژانس هیچگونه حقی برای ورود به سایر تأسیسات و نیروگاههای هستهای ایران ندارند. اگر تخلفی از این چارچوب صورت بگیرد و آژانس بخواهد از اختیارات خود فراتر رود، مجلس شورای اسلامی بدون تردید وارد عمل خواهد شد و واکنش لازم را نشان خواهد داد.
کشورهای غربی همواره تلاش کردهاند موضوعات فراهستهای را به ایران تحمیل کنند
اسماعیل کوثری در پاسخ به این پرسش که «با توجه به اینکه ایران طی ماههای گذشته از هیچ تلاشی در عرصه دیپلماسی برای متوقف کردن روند فعالسازی مکانیسم ماشه دریغ نکرد، آیا کشورهای غربی فراتر از موضوعات هستهای نیز شروطی را مطرح کردند که از سوی ایران رد شد و در نهایت به فعال شدن مکانیسم ماشه انجامید؟» اظهار داشت: کشورهای غربی صرفاً به شروط هستهای بسنده نکردند، بلکه همواره تلاش کردهاند موضوعات فراتر از پرونده هستهای را نیز به ایران تحمیل کنند. آنها بهدنبال این بودند که ایران از بسیاری از توانمندیهای راهبردی و ظرفیتهای منطقهای خود چشمپوشی کند و عملاً همه مؤلفههای قدرت ملی خود را در اختیار غرب قرار دهد. این یعنی از ما میخواهند کشوری ضعیف، منفعل و حتی قابل تجزیه بسازند.
وی با بیان اینکه ایران این شروط را قابل قبول نمیداند گفت: مشخص است که جمهوری اسلامی ایران تحت هیچ شرایطی چنین شروط ظالمانه و فراتر از توافق هستهای را نمیپذیرد. تجربه گذشته نشان داده است که هرگاه ما از مواضع اصولی خود عقبنشینی کردهایم، طرف مقابل تنها بهدنبال امتیازگیری بیشتر بوده و هیچگاه به تعهدات خود عمل نکرده است. بنابراین، ایستادگی بر اصول و منافع ملی تنها گزینه منطقی ایران در برابر چنین زیادهخواهیهایی است.
کشور خود را برای تبعات و پیامدهای مکانیسم ماشه آماده کرده است
احمد عجم در پاسخ به این پرسش که «ایران چه اقداماتی را برای مقابله با فعال شدن مکانیسم ماشه در نظر گرفته است؟» توضیح داد: اجرایی شدن مکانیسم ماشه از مدتها قبل برای کشور قابل پیشبینی بود و به همین دلیل کشور خود را برای تبعات و پیامدهای آن آماده کرده است. بخشی از این اقدامات در قالب سیاستهای کلان نظام طراحی و دنبال میشود و طبیعتاً این موضوع یک تصمیم فراتر از قوه مقننه است و تنها مجلس نمیتواند به تنهایی درباره آن تعیین تکلیف کند.
وی با اشاره به قانون تعلیق همکاری با آژانس افزود: مجلس پیشتر راهکارهایی را ارائه کرده بود؛ از جمله تصویب قوانینی برای تعلیق همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی. در همان مقطع این موضوع به شورای عالی امنیت ملی ارجاع شد و بر اساس همان مصوبه، مقامات سیاست خارجی کشور نیز اعلام کردند که اگر مکانیسم ماشه فعال شود، همکاریهای ایران با آژانس متوقف خواهد شد.
این نماینده مجلس تأکید کرد: مجلس در این مسیر انسجام کامل دارد و اگر نیاز به تصویب قوانین جدید باشد، بدون تردید اقدام خواهد کرد. رویکرد ما روشن است؛ در برابر زیادهخواهیها و اقدامات غیرقانونی غرب، جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر ظرفیتهای داخلی و تصمیمات هماهنگ در سطح کلان کشور، پاسخ قاطع و متناسب خواهد داد.
همکاری ایران با آژانس، در پی فعال شدن مکانیسم ماشه باید لغو شود
نماینده سمنان در واکنش به پرسشی درباره سرنوشت همکاریهای ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و احتمال خروج از معاهده NPT اظهار داشت: توقع کاملاً روشن و قانونی این است که همکاریهای ایران با آژانس، در پی فعال شدن مکانیسم ماشه باید لغو و تعلیق شود. هم مجلس مصوبهای در این زمینه داشته و هم شورای عالی امنیت ملی به عنوان نهاد عالی تصمیمگیری باید آن را تأیید کند. ضمن آنکه خود آقای عراقچی نیز در زمان امضای توافق همکاری با آژانس بهصراحت اعلام کرده بود که اگر مکانیسم ماشه فعال شود، این توافق دیگر موضوعیت نخواهد داشت. بنابراین دولت در این زمینه دست باز و پرقدرتی دارد؛ هم پشتوانه قانونی وجود دارد و هم مواضع پیشین مقامات رسمی کشور.
وی در ادامه با اشاره به خروج ایران از NPT افزود: در خصوص خروج از معاهده NPT، طبیعتاً این موضوع از سطح بالاتری برخوردار است و سران سه قوه باید درباره آن تصمیمگیری نهایی را انجام دهند. با این حال، واقعیت این است که اکثریت نمایندگان مجلس شورای اسلامی با خروج ایران از این معاهده موافق هستند و بر این باورند که این اقدام میتواند پاسخی قاطع و راهبردی به بدعهدیها و فشارهای غرب باشد. به همین دلیل، خروج از NPT باید در قالب یک طرح یا لایحه رسمی به مجلس ارائه و پس از بررسی در صحن علنی به تصویب برسد.
ملاک اصلی برای تغییر دکترین هستهای، فتوای رهبری است
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ به این پرسش که «آیا ایران در دکترین هستهای خود تغییری ایجاد خواهد کرد یا خیر؟» اظهار داشت: موضوع تغییر در دکترین هستهای جمهوری اسلامی ایران مسئلهای بسیار مهم و راهبردی است. در جامعه ما نیز چه در میان مردم و چه در میان سیاستمداران، دیدگاههایی وجود دارد که شاید معتقد باشند تغییر این دکترین میتواند در شرایط کنونی ضروری باشد. اما باید تأکید کرد که ملاک اصلی برای تغییر دکترین هستهای، فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی است. ایشان بهصراحت اعلام کردهاند که تولید و استفاده از سلاح هستهای حرام است و چند روز پیش نیز بار دیگر همین موضع را تکرار کردند.
وی در ادامه افزود: بر این اساس، تا زمانی که این فتوا پابرجاست، ما ملزم هستیم در چهارچوب آن حرکت کنیم و به سمت تولید سلاح هستهای نرویم. البته مجلس شورای اسلامی آمادگی دارد که اگر در آینده شرایط تغییر کند و رهبر معظم انقلاب نظر جدیدی در این خصوص ارائه دهند، بلافاصله تغییرات لازم در دکترین هستهای کشور را در دستور کار قرار دهد و اقدامات قانونی مرتبط را پیگیری کند.
با فعال شدن مکانیسم ماشه، گفتوگوهای ایران با غرب دیگر موضوعیتی ندارد
احمد عجم در پاسخ به این پرسش که «آیا فعال شدن مکانیسم ماشه به معنای پایان کامل گفتوگوهای ایران و غرب است؟» اظهار داشت:با فعال شدن مکانیسم ماشه، اساساً گفتوگوهای ایران با غرب دیگر موضوعیتی ندارد. وقتی طرف مقابل از ابزار فشار و تهدید برای تحمیل خواستههای یکجانبه استفاده میکند، دیگر جای گفتوگو و مذاکره منطقی باقی نمیماند. بنابراین طبیعی است که روند گفتگوها در چارچوب رابطه ایران و غرب متوقف شود.
وی با بیان اینکه ممکن است در آینده در سایر حوزهها گفتگوهایی بین ایران و کشورهای غربی شکل گیرد، افزود: اینکه امروز مکانیسم ماشه فعال شده، به معنای پایان نهایی هر نوع تعامل دیپلماتیک نیست، اما شرایط کنونی نشان میدهد که مذاکراتی که صرفاً تحت فشار و تحمیل طرف مقابل انجام شود، هیچگاه برای ایران قابل قبول نخواهد بود.
انتهایپیام/
خبرنگار: علیرضا همتی بهار
نظر شما