گروه دانشگاه ایسکانیوز - قباد میمنت آبادی*: ۶۷ سال پیش در چنین ایامی مقابله با استبداد و استکبار با شهادت دانشجویان متعهد، زمینه ایفای نقش دانشگاه و دانشجو در حرکت فکری و علمی کشور بنیان نهاده شد که ثمره این حرکت در سال ۵۷ به بار نشست و در تداوم آن و در راستای فرامین مقام معظم رهبری باید جایگاه مشخصی برای دانشجو در مهندسی فرهنگی تعریف کرد. برای تعیین ویژگی های یک دانشجوی فعال و نقش موثر او در مهندسی فرهنگی کشور و متناسب با شرایط موجود جامعه و توجه به اصول هویت ساز مورد مطالبه مقام معظم رهبری، بایدهایی به بهانه حرکت تاریخی دانشجویان متعهد در ۱۶ آذر سال ۳۲ در مقابل استکبار وجود دارد که توجه به اهم آنها ضروری به نظر می‌رسد.
مطالبه و پرسشگری
مطالبه و پرسشگری مایه پیشرفت و روشنگری بشر است، تمدن بشری به واسطه سؤالاتی شکل گرفت که انسان‌های تأثیرگذار از خویش پرسیدند و همه تلاش خود را صرف پاسخ بدان‌ها کردند. خاستگاه و عوامل شکل‌گیری سؤالات، متنوع است. ممکن است سؤالات برای رهایی از رنج، بیماری، گرسنگی و دیگر ناملایمات شکل گرفته باشد و یا برای تحقق هدف و یا خواسته‌ای مطلوب و دوست‌داشتنی. دانشجو به نهادینه شدن فرهنگ پرسشگری کمک می‌کند و در مهندسی فرهنگی برای تبیین کامل مسائل مطالبه گری را در سر لوحه برنامه های خود قرار می‌دهد.
رهبر معظم انقلاب در این باره می‌فرمایند: توصیه من به فضای دانشجوئی و محیط دانشجوئی، همین مطلبی است که عرض کردم؛ یعنی خواستن، مطالبه کردن، داعیه داشتن؛ هم در زمینه مسائل سیاسی و اجتماعی، هم در زمینه مسائل علمی، هم در زمینه مسائل خاص دانشگاهی؛ همراه با عقلانیت.
دانشجو باید حرفش را روشن و صریح و آشکار بزند و دچار سیاسی‌کاری نشود، محافظه‌کاری بدترین اشکال وارد بر محیط دانشجویی است و دانشجو باید با پذیرش خطا، صریح در کلام و صادق در نیت باشد.
پیشرفت علمی و پژوهشگری
از دیگر عناصر اصلی دانشجویی، در مهندسی فرهنگی، علم ورزی، علم جویی و پژوهشگری است. دانشجو فردی است دارای انگیزه‌های قوی، دانش طلبی و جویای کسب علم و بالا بردن توان بینشی خود؛ هم در جهت افزایش حجم اطلاعات علمی و هم در بهینه سازی اطلاعات و عمق بخشیدن به آن؛ یعنی پی‌جویی توأمان کمی و کیفی در رشته تخصصی خود است. آنچه در درجه اول، یک دانشجو به آن نیاز دارد برخورداری از انگیزه قوی برای مطالعه و تلاش علمی و عطش پیگیری مسائل حوزه دانش و دنبال کردن راه حل‌ها و پاسخگویی به آنهاست.
مقام معظم رهبری دراین باره می فرمایند: «من به شما عرض میکنم؛ امروز درس خواندن، علم‌آموزی، پژوهش و جدیت در کار اصلی دانشجوئی، یک جهاد است هرچند پژوهشگری مختص دانشجویان نیست، اما دوران دانشجویی بهترین فرصت برای پژوهشگری بوده که انتخاب موضوع پژوهش یکی از مهمترین دغدغه‌ها است. برای این کار اولاً باید ذهنی خلاّق داشته باشیم، برای خلاّق شدن باید مانند کودکان اندیشید، ساده و بی‌تکلّف. ولی گاهی نیاز به یافتن موضوعی جدید هم نیستند، ما می‌توانیم با بازنگری و بررسی عملکردهای بسیاری از موضوعات پیشین و تطبیق دوباره آنها با علم روز و اصلاح آن کمکی به عرصه پژوهش کنیم.»
مسئولیت پذیری و پاسخگویی
جوان دانشجو با نور علم و فضلیت روشن شده از پیمانه امید لبریز و با شجاعت و مسؤولیت زندگی می‌کند تا در پیش خدا عزیز و در تمام اعصار معروف شود قبول مسئولیت پیشرفت‌ها و نقاط ضعف، شکست‌ها و پیروزی‌ها چراغ روشنی در گم نکردن مسیر مهندسی فرهنگی در پیش پای تازه گام گذاشته ی در این وادی است.
آرمان گرایی و هویت خواهی
جنبش دانشجویی باید به دنبال آرمان ها باشد یعنی دنبال عدالت، مساوات، آزادی معنوی، آزادی اجتماعی، عزت ملی و سرآمد شدن در جهان باشد. در کنار آن بر هویت خویش آگاهی کامل داشته باشد.
"جستجوی یک جوان در پی هویت، از برخی لحاظ همان جستجوی معنای زندگی است" هویت یعنی شاخص‌های ارزیابی هر ملت، این شاخص‌ها عبارت‌اند از: دین، تاریخ و فرهنگ. دانشجو یکایک این شاخص‌ها را پیرامون ملت خود می‌داند و مطالعه و پرسش پیرامون شناخت هویت از اولویت‌های او است.
سیاسی و در صحنه بودن
حساسیت اجتماعی و در صحنه بودن دانشجو و بی تفاوت نبودن نسبت به مسائل جامعه وحوزه پیرامونی خود برای دانشجو اهمیت ویژه دارد، چرا که بدون چنین حساسیت های اجتماعی، ارتباط دانشجو با دنیای پیرامونش بریده می شود. بنابراین، یک دانشجو نمی تواند نسبت به مسائل و معضلات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه خود و حتی جامعه جهانی اش بی تفاوت و بدون انگیزه باشد. عنصر تعهد دینی و ملی، او را وادار به دخالت، بیداری و ایفای نقش خواهد کرد.
سیاسی بودن دانشجو یعنی حساسیت در برابر مسائل سیاسی داخلی و بین المللی است بدین معنا که یک دانشجوی متعهد تنها نباید در محور مسائل فردی و شخصی خود متمرکز باشد. و از رویدادهای جامعه وجهان خود غافل گردد ونسبت به آن بی تفاوت باشد.
مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند: «خدا لعنت کند آن دست هایی را که تلاش کرده اند و می کنند که قشر جوان و دانشگاه ما را غیر سیاسی کنند.»
فهم سیاسی موجب می‌شود که آدم، دستخوش جریان‌های سیاسی نشود. دانشگاه باید سیاسی باشد تا دانشجو فریب نخورد و وسیله‌ای برای کسانی نشود که می‌خواهند سر به تن نظام اسلامی و جمهوری اسلامی و هیچ کس دیگر نباشد.
سیاسی بودن دانشجو یعنی از آنچه که در جهان و در کشورخودش می گذرد آگاه باشد، بینش داشته باشد. اگر این نشد ممکن است فردی به حداعلای علم هم برسد، خیلی هم متدین باشد، امادشمن او را به قیمت بسیار ارزانی بخرد و او را زیربال خودش بگیرد.
استقلال خواهی، آزادگی و عزت دینی داشتن
دانشجوی مسلمان، انسانی آزاده بوده و در برابر بندگی غیرخدا ایستادگی می‌کند و از این رو، روح آزادگی دینی در او به اوج درخشش خود می‌رسد. او تنها بنده خدای بزرگ است. از این رو، دانشجوی مسلمان ایرانی بر داشته‌ها و کاشته‌های میهنی و مذهبی خود تکیه کرده و هرگز مرعوب دستاوردهای رنگارنگ تمدّن‌های حاکم نخواهد شد. این روحیه از سویی به او امید حرکت داده و از سوی دیگر، در برابر داشته‌های دیگران، خودباخته و شکست خورده نخواهد شد. از این رو، با تکیه بر شعار "ما می‌توانیم " به سوی پیشرفت و نوآوری می‌تازد.
واقع نگری، نو آوری و اندیشه متفاوت داشتن مطالعه و شناخت روی اندیشه‌ها و جریانات فکری نه تنها باعث می‌شود تا با صاحبان دیگر اندیشه‌ها ارتباطی مسالمت‌آمیز داشته باشیم؛ بلکه قسمت‌های زیبای آن را با سنت‌های خویش ترکیب کرده و از سویی دیگر خود را آماده دفاع در مقابل تهاجم اندیشه‌های نو علیه هویت، اندیشه و آرمان‌های خود و ملت خود، سازیم. با توجه به سیستم آموزشی کشورمان که به بعد تئوری تکنولوژی و علوم توجه دارد تا به کارایی و کاربرد علوم در دنیای واقعی، دانشجو می‌تواند در مراکز که به رشته‌ی تحصیلی او مرتبط هستند، داوطلبانه به فعالیت مشغول شود، او می‌تواند تجربیات دنیای واقعی را کسب کرده و آموخته‌های تازه‌ی خود را به آنها افزوده و نوآوری در این زمینه داشته باشد و در نتیجه جامعه با آغوشی باز به استقبال چنین متخصصانی می‌رود، این امر چیزی شبیه مدیریت تلفیق سنت‌ها و تکنولوژی بوده، که نیاز جامعه امروز ما هم همین است.
تعمق اندیشه های دینی، فرهنگی، سیاسی
عنصر اصلی دیگردانشجویی، که در مهندسی فرهنگی باید مد نظر قرار گیرد، تعمق، ژرف اندیشی و فهم اندیشه های دینی، فرهنگی، سیاست.
رهبر معظم انقلاب در این باره می‌فرمایند: «بایستی حضور مجموعه‌های دانشجوئی، حضور عمیق فکری باشد. یکی از چیزهایی که من میخواهم بخصوص به تشکل‌های دانشجویی توصیه کنم، این است که به طور جدی به کارهای فکری و فرهنگیِ برنامه‌مند و هدفمند و عمیق بپردازند.»
صاحب اندیشه و هدف بودن
انتخاب هدف در زندگی دانشجو، موجب تمرکز قوای فکری او می‌شود، به او قاطعیت و جدیت می‌بخشد، تردیدها و دو راهی‌ها را برای او حل می‌کند، مدیریت زمان را به او اهدا می‌کند؛ زیرا کسی که می‌داند هدف اعلای زندگی چیست، فرصت‌ها را می‌سازد و منتظر رسیدن فرصت‌ها نمی‌ماند، دانشجو ی با هدف بر اطرافیان خود تأثیر می‌گذارد و هدفداری به دانشجویان سرعت عمل، انتخاب مؤثر و قابلیت دفاع و صراحت خاصی می‌بخشد.
تفکر و آزاد اندیشی
عنصر اصلی دیگر دانشجویی، که در مهندسی فرهنگی باید مد نظر قرار گیرد، تفکر و آزاد اندیشی است.
رهبر معظم انقلاب در این باره می فرمایند: یکی از مسئولیت‌های جریان دانشجوئی، تلاش برای فهمیدن است؛ یعنی تفکر. یکی از کارهای لازم، تشکیل جلسات فکری وسیعی است که مجموعه‌ی دانشجوئی، همراه با مجموعه‌ی حوزوی، با برنامه‌ریزی خوب، می‌تواند به وجود بیاورد تا بنشینند درباره‌ی مسائل گوناگون فکر کنند.
در بطن جامعه‌بودن با انگیزه تمدّنی
دانشجو آداب و رسوم مردم شهر خود را می‌شناسد و با روش‌هایی نیکو به اصلاح و تجدد در آنها همت می‌گمارد. دانشجو بر مشکلات و معضلاتی که گریبان گیر مردم شهر است آگاهی دارد. همکاری با تشکل‌ها و انجمن‌های اجتماعی یکی از اولویت دانشجو محسوب می‌شود. دانشجو از نهادهای کمک به سالمندان و کودکان بی‌سرپرست و معتادان و... دیدار می‌کند. او از همایش‌ها و سمینارهایی که از سوی دانشگاه و یا تشکل‌های اجتماعی به منظور افزایش آگاهی عمومی برگزار می‌شود استقبال کرده و در حد توانایی به برگزاری هرچه بهتر آنها، کمک می‌کند.
آخرین عنصر هویت ساز دانشجویی در مهندسی فرهنگی و دوران کنونی ما ـ که به نظر می‌آید مهم ترین آنها هم باشد ـ حضور در بطن جامعه با انگیزه تمدّن سازی در دانشجویان امروز است. مقصود، این است که دانشجوی امروز جامعه اسلامی در قالب دانشگاهی قرار گرفته که می‌تواند در چارچوب نظام فرهنگی خاص خود، نقش مؤثری در ایجاد تمدّن جدید اسلامی در تاریخ بشریت به عهده گیرد. اگرچه راه، طولانی و مسیر، پرپیچ و خم و بس پیچیده و دشوار است، اما همت و اراده دانشجویان ایرانی بسیار بلندتر و محکم تر از همه این ناملایمات است. امید که دانشجوی ایرانی به ویژه دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی با بهره گیری از این باید ها و اتکای به ظرفیت ها و توانمندی‌های خود بتواند بر قله رفیع خود باوری برای گام در جهت توسعه و پیشرفت کشور عزیزمان قرار گیرد.
* معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج
انتهای پیام/
نظر شما