به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، نشریه آمریکایی «المانیتور» در تحلیلی به قلم «ساموئل رامانی» به بررسی انگیزه‌های روسیه برای ایفای نقش دیپلماتیک در تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا پرداخته است. از نظر وی، اظهارات رسمی روسیه در مورد درگیری اخیر بین رژیم صهیونیستی و حماس نشان می‌دهد که مسکو به دنبال ایفای نقش دیپلماتیک بیشتری در خاورمیانه است. به اعتقاد این تحلیلگر آمریکایی، روسیه تلاش می‌کند از هر فرصتی برای گسترش نفوذ خود در خاورمیانه استفاده کند. ساموئل رامانی، با اشاره به نظرات مختلف در خصوص تلاش‌های مقامات روسی برای ایفای نقش موثر در روند صلح بین فلسطین و رژیم صهیونیستی اظهار می‌کند علیرغم جاه‌طلبی‌های روسیه، به نظر نمی‌رسد این کشور بتواند توفیقی در این خصوص داشته باشد.

متن کامل این تحلیل به شرح ذیل است:

وزارت امور خارجه روسیه در روز 21 «می» از آتش بس اسرائیل و حماس حمایت کرد و خواستار نشست فوری چهار جانبه خاورمیانه برای جلوگیری از بازگشت مجدد درگیری شد. این اظهارات بر اساس بیانیه‌های دیگر روسیه در جهت آتش بس در غزه و راهی به سوی صلح پایدار بود. «ولادیمیر پوتین» -رئیس جمهور- در روز 14 می، ادعا کرد که درگیری اسرائیل و غزه امنیت روسیه را تهدید می‌کند و وزارت خارجه روسیه در 19 می، به اسرائیل هشدار داد که تلفات غیرنظامیان در غزه «غیر قابل قبول» خواهد بود. همچنین «لئونید اسلوتسکی» -رئیس کمیته امور خارجه دومای دولتی روسیه- بر تمایل روسیه برای میزبانی مذاکرات در خصوص توافق فلسطین و اسرائیل تأکید کرد.

واکنش روسیه در قبال حوادث اخیر غزه نشان دهنده تمایل این کشور برای گسترش نقش دیپلماتیک خود در روند صلح اسرائیل و فلسطین است. «سرگئی لاوروف» -وزیر امور خارجه روسیه- در تاریخ 31 مارس، تمایل مسکو را برای میزبانی گفتگوهای صلح اسرائیل و فلسطین تکرار کرد و خاطر نشان کرد که بنیامین نتانیاهو -نخست وزیر اسرائیل- و محمود عباس -همتای فلسطینی وی- هر دو حاضر به پذیرش میانجیگری روسیه شده‌اند. در طول درگیری نیز روسیه برای تسهیل آتش بس به تعامل با طرف‌های درگیر و ذینفعان خارجی از طریق تلاش دیپلماتیک پرداخت. پس از آنکه «موسی ابو مرزوق» -نائب رئیس دفتر سیاسی حماس- در 12 می به «میخائیل بوگدانف» -معاون وزیر خارجه روسیه- گفت که حماس خواستار آتش بس است، روسیه مشورت‌های خود را با مصر، اردن، آنتونی بلینکن-وزیر امور خارجه ایالات متحده- و آنتونیو گوترش -دبیر کل سازمان ملل- به منظور پایان دادن به درگیری، آغاز کرد.

جاه‌طلبی روسیه برای کسب قدرت در خاورمیانه و پیوندهای عاطفی با اسرائیل، موجب تلاش‌های روسیه به منظور میانجیگری شده است. با پایان یافتن جنگ داخلی سوریه، روسیه تلاش کرده است تا از طریق جاه‌طلبی دیپلماتیک در صحنه‌های دیگر مانند لیبی، خلیج فارس و اسرائیل-فلسطین جایگاه خود را به عنوان یک قدرت بزرگ در منطقه «خاورمیانه و شمال آفریقا» تقویت کند. مقامات روسیه، کنفرانس مادرید را که در سال 1991 با حمایت مشترک اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده برای تسهیل گفتگوهای اسرائیل و فلسطین برگزار شد را به عنوان موفقیت قابل توجهی برای روسیه در منطقه قلمداد می‌کنند و به دنبال دستیابی به میراث آن هستند. جامعه روسی‌تبار ساکن اسرائیل به شدت در مورد اینکه آیا اسرائیل از حق مشروع خود برای دفاع استفاده می‌کند و یا به طور ناعادلانه‌ای به حملات موشکی حماس پاسخ می‌دهد، دو قطبی شده است.

در محافل تحلیلی روسیه، خوش‌بینی روزافزونی در مورد همکاری ایالات متحده و روسیه در خصوص پیشبرد روند صلح اسرائیل و فلسطین وجود دارد. تمایل روسیه برای در استفاده از دیپلماسی با ایالات متحده که سازمان ملل متحد را دور می‌زند، قابل تامل به نظر می‌رسد؛ زیرا مسکو بارها بر مقام برجسته سازمان ملل متحد به عنوان داور درگیری در طول درگیری غزه تأکید کرد. «کریل سیمینوف» -یک متخصص غیر مقیم شورای امور بین‌الملل روسیه- به المانیتور گفت: «روسیه می‌توانند همراه ایالات متحده، در از سرگیری مذاکرات بین اسرائیل و فلسطین نقش داشته باشند». «سیمینوف» اعتقاد ندارد که وضعیت نامناسب روابط ایالات متحده و روسیه مانع همکاری اسرائیل و فلسطین خواهد شد؛ زیرا دو کشور در سال 2017 در خصوص کاهش تنش در جنوب سوریه حتی در صورت متشنج بودن روابط دوجانب، مذاکره کردند.

اما حتی اگر همکاری‌های ایالات متحده و روسیه در مورد اسرائیل و فلسطین مورد توجه قرار گیرد، اما یک کنفرانس صلح بین اسرائیل و فلسطین به میزبانی مسکو ممکن است نتایج ملموس چندانی نداشته باشد. «آندری باکلانوف» -که از سال 2000 تا 2005 به عنوان سفیر روسیه در عربستان سعودی فعالیت می‌کرد- به المانیتور گفت که از همکاری ایالات متحده و روسیه در زمینه حل مناقشه اسرائیل و فلسطین و تلاش‌های مسکو برای تسهیل گفتگوهای اسرائیل و فلسطین حمایت می‌کند. با این وجود، وی نسبت به دوام آتش بس بین اسرائیل و حماس تردید دارد. «باکلانوف» ارزیابی بدبینانه خود را با برجسته ساختن مجوز 735 میلیون دلار فروش اسلحه آمریکا به اسرائیل در زمان تشدید درگیری‌های غزه توجیه کرد. وقتی از «باکلانف» در مورد «ابتکار اسلوتسکی» برای میزبانی گفتگوهای میان اسرائیل، فلسطین، عربستان سعودی و کشورهای عربی که اسرائیل را به رسمیت شناختند، سوال کردم، وی بر تمایل مسکو برای تعامل با قدرت‌های منطقه تأکید کرد؛ اما اظهار داشت که روسیه «یک گروه بین المللی جدید برای نظارت بر اوضاع اختراع نمی‌کند».

اگرچه روسیه خود را به عنوان یک ذینفع بی‌طرف در درگیری های اسرائیل و فلسطین نشان می‌دهد و با برجسته نمودن همسایگی جغرافیایی خود با خاورمیانه، نقش دیپلماتیک خود را توجیه می‌کند، مقامات اسرائیلی و فلسطینی جاه‌طلبی‌های دیپلماتیک روسیه را با بدبینی می‌بینند. «میکی آهارونسون» -یکی از اعضای ارشد موسسه امنیت و استراتژی بیت المقدس- به المانیتور گفت که روسیه در تلاش است تا گروه «چهار جانبه خاورمیانه» را احیا کند؛ زیرا [روسیه] می‌خواهد پس از طرد شدن توسط سایرین در سال 2014، در یک مجمع معتبر بین المللی پذیرفته شود. آهارونسون خاطر نشان کرد که میزبانی روسیه از حماس و نمایندگان جهاد اسلامی «در اسرائیل به عنوان مشروعیت بخشیدن به سازمان‌های تروریستی بسیار بد تلقی می‌شود» و نتیجه گیری کرد «اگر گروه چهار احیا شود، روسیه نیز بخشی از آن خواهد بود، اما در غیر این صورت من فقط تعامل نمادین را متصور هستم».

«عبدالحفیظ نوفال» -سفیر فلسطین در روسیه- به طور علنی از درخواست مسکو برای از سرگیری گروه چهار جانبه خاورمیانه حمایت کرده است. اما دیگر کارشناسان و مقامات فلسطینی به طور فزاینده‌ای نسبت به توانایی این گروه چهار جانبه در پیشبرد اهدافش بدبین هستند. «امجد عراقی» -تحلیلگر سیاسی در اندیشکده فلسطینی الشبکه به المانیتور گفت که تلاش گروه چهار جانبه خاورمیانه برای دستیابی به راه حل دو کشور ریشه در تفکرات دهه 1990 دارد و واقعیت‌های زمین را منعکس نمی‌کند. عراقی ادعا کرد که این گروه چهار جانبه شرایط سختی را به حماس تحمیل می‌کند اما به اندازه کافی اسرائیل را تحت فشار قرار نمی‌دهد و تبدیل به نهادی شده است که قدرت‌های بزرگ برای نشان دادن اقدامات جمعی خود از آن استفاده می‌کنند. «عراقی» ابتکار صلح عربی را که روسیه نیز از آن پشتیبانی می‌کند، تاریخ گذشته می‌داند و معتقد است که اعتبار آن با «توافق ابراهیم» و روابط غیررسمی اعراب کمرنگ شده است که گامی به سوی عادی سازی با اسرائیل بود. در حالی که روسیه برای دستیابی به موفقیت دیپلماتیک در درگیری‌های اسرائیل و فلسطین با مشکلی جدی روبرو است، احتمالا در نهایت به سمت پیشبرد گفتگوهای درون فلسطینی سوق پیدا کند. روسیه در سال‌های 2011، 2017 و 2019 میزبان کنفرانس‌های بین فلسطینی با حضور 12 جناح اصلی بود و در اکتبر 2020، هیئت حماس برای احیای مجدد این گفتگوها به مسکو سفر کرد. صرف نظر از موفقیت یا عدم موفقیت در زمینه‌های دیپلماتیک، روسیه یکی از ذینفعان درگیری‌های اسرائیل و فلسطین است.

انتهای پیام/