حمیدرضا تقوایی؛ پژوهشگر حوزه آلودگی هوا در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز درباره منشا افزایش آلاینده‌ها در کشور گفت: برای اینکه بتوان در مورد آلودگی هوا سیاست درستی را اعمال کرد در قدم اول باید بدانیم که هرکدام از آلاینده‌ها از چه منشایی نشات می‌گیرند. منشا آلاینده‌ها در هر شهری متفاوت است؛ برای مثال در تهران آلاینده‌های ناشی از احتراق سوخت بیشتر و در خوزستان ریزگردها بیشتر هستند.
او افزود: در حقیقت اقدام مناسبی برای منشایابی و کنترل آلاینده‌ها انجام نشده است؛ برای مثال استاندارد خودروهای موجود در سطح شهر در پنج سال گذشته تفاوت چشمگیری نداشته است. از طرفی تعداد خودروها هم افزایش پیدا کرده است. اگر اقدامی انجام شده بود باید میزان آلاینده‌ها کاهش پیدا می‌کرد اما در این سال‌ها ما شاهد افزایش آلاینده‌ها بودیم.
افزایش هشت برابری سطح آلاینده‌ها نسبت به سال گذشته
تقوایی ادامه داد: سال گذشته تا پاییز یک روز ناسالام برای همه بود اما امسال ۸ روز داشتیم. تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس ۳۷ روز بود و امسال ۸۰ روز ناسالم برای این گروه داشتیم. درواقع سطح آلاینده‌ها برای همه گروه‌ها هشت برابر و برای گروه‌های حساس دو برابر شده است.
او اضافه کرد: سال ۹۶ قانون جامع و کاملی نوشته و تصویب شد اما دستگاه‌ها اقدامی انجام ندادند. استانداردهای یورو باید اعمال شوند اما دولت هر سال مجوزی از وزارت صمت می‌گیرند تا انجام آن را برای سال بعد واگذار کند.
این پژوهشگر با اشاره به افزایش استفاده از سوخت مازوت توسط کارخانه‌ها در فصل سرد گفت: تامین سوخت نیروگاه‌ها هم خود یکی از اقداماتی است که می‌تواند به کنترل آلودگی هوا کمک کند اما انجام نمی‌شود و شاید بخشی از آن هم متاثر از وضعیت اقتصادی کشور است. تغییر چرخه سوخت نیروگاه‌ها نیازمند هزینه است و ترجیح می‌دهند که به جای تقبل هزینه عوارض زیست محیطی داشته باشند. برای مثال سالی ۴۰ میلیارد هزینه آلایندگی یک نیروگاه است درحالی که اصلاح فرایند سوخت ۱۰۰ میلیون دلار هزینه دارد.
هزینه‌کردهای اشتباه
تقوایی توضیح داد: یک راهکار قانونی خوبی که مجلس پیش‌بینی کرد اما دولت به درستی از آن بهره نبرد، راه‌اندازی صندوق محیط زیست بود. کاربرد صندوق این بود که عوارض گرفته شده از صنایع به جای اینکه به شهرداری‌ها اختصاص داده شود، هزار میلیارد تومان در سال ۹۹ به صندوق اختصاص داده شد اما به دلیل سو عملکرد کمتر از یک درصد از این پول به کاهش آلایندگی صنایع اختصاص داده شد.
او افزود: یک بخشی از آلودگی هوا موضوع ریزگردها است. ریزگردها منشا برون مرزی و درون مرزی دارند. شش کانون گرد و غبار در ایران داریم که توسط سازمان محیط زیست شناسایی شده‌اند، راهکارهای مقابله‌ای هم مشخص شده است اما بیشتر همت لازم است که برای کنترل این کانون‌ها اقدامی صورت گیرد. حتی سال ۹۶ پول خوبی هم از صندوق توسعه ملی به محیط زیست اختصاص داده شد اما به دلیل نبود نظارت کافی درست صرف نشد.
این پژوهشگر بیان کرد: در مورد کانون‌های برون مرزی هم پژوهشی انجام داده و متوجه شدیم که ۶۷ درصد از رطوبت خاک در اطراف جلگه بین النهرین کاهش پیدا کرده است و در فروردین با این مشکل مواجه شدیم که آلودگی زیادی از عراق راهی کشور شد. البته بخشی از غبار هم از عربستان، صحرای آفریقا و کویرهای سوریه راهی ایران می‌شود.
او اضافه کرد: طوفان‌های گرد و غباری هم از سوی افغانستان و پاکستان وارد کشور می‌شوند. چندی پیش تفاهم‌نامه‌ای امضا شد اما هنوز به اجرا نرسیده است.
مسئولان به باد و باران امید دارند
تقوایی درباره دلیل تعلل سازمان‌ها در رسیدگی به معضل آلودگی هوا عنوان کرد: بخشی از مشکل ناشی از کمبود بودجه است اما از جهتی اراده‌ای هم برای اجرا وجود ندارد. هرگاه مشکل آلودگی هوا شدید می‌شوند مسئولان از اجرای قانون هوای پاک صحبت می‌کنند اما بعد از اینکه بادی وزید و هوا مناسب شد موضوع را فراموش می‌کنند.
او ادامه داد: همیشه صحبت از برخورد با دستگاه‌های متخلف مطرح می‌شود اما من ندیدم که با دستگاهی برخورد شود. اگر کشور به این جمع‌بندی برسد که آلودگی هوا مسئله است مسئولان پای کار می‌آیند اما هنوز این باور ایجاد نشده است. قطعا کشور مشکل مالی دارد اما حتی زمانی که پول کافی هم اختصاص پیدا کرد، استفاده درستی از آن نشد. .
این پژوهشگر با بیان اینکه مسئولان این حوزه در برابر عملکرد خود پاسخگو نیستند و اطلاع نداریم که کدام دستگاه در کدام بخش کوتاهی می‌کند، گفت: ما به همه دستگاه‌ها نامه می‌زنیم اما پیگیری نمی‌کنند و نهایتا به دادستانی مراجعه می‌کنیم اما خروجی نمی‌بینیم. منابع آلاینده و سهم هر کدام شناسایی نمی‌شود و مجموع این عوامل منجر به این می‌شود که حتی تثبیت شرایط هم رخ ندهد و هرسال آلودگی هوا گسترش پیدا کند.
طوفان‌های نمکی دریاچه ارومیه
او افزود: کدام مدیر را دیده‌ایم که به دلیل کم‌کاری در حوزه آلودگی هوا توبیخ شده باشد؟ اگر کشور برای ما مهم است پس عقب انداختن اجرای قوانین برای چیست؟ زمانی که حق‌آبه تالاب‌ها داده نمی‌شود هر کدام از آن‌ها به کانون گرد و غبار تبدیل می‌شوند. در دریاچه ارومیه شاهد طوفان‌های نمکی هستیم در حالی که اقدامات مشخص هستند اما اراده‌ای برای انجام وجود ندارد. سازمان محیط زیست به عنوان متولی اصلی قدرت و وجاهت کافی ندارد؛ این سازمان در خود بدنه دولت برش ندارد. همیشه از سهم محیط زیست برای دیگر بخش‌ها زده می‌شود.
این پژوهشگر درباره تجربیات موفق جهانی در کنترل آلودگی هوا توضیح داد: استفاده از اتوبوس برقی، توسعه دولت الکترونیک در کشورهای دیگر نشان داده می‌تواند در کاهش آلودگی هوا موثر باشد. استفاده از مشارکت جوامع محلی هم می‌تواند در تثبیت ریزگردها موثر باشد. حاکمیت باید سامان‌دهی کند و می‌تواند از ظرفیت بسیج، ان جی اوها در بوته‌کاری و نهال‌کاری بهره ببرد.
تقوایی عنوان کرد: در مورد عملکرد ما در بخش برون‌مرزی هم زمانی که به وزارت خارجه مراجعه می‌کنیم، می‌گوید وزارت نیرو و سازمان محیط زیست دانش کافی را در اختیار من قرار نمی‌دهد.
انتهای پیام /
نظر شما