به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز از اصفهان، اسلامی‌سازی علوم انسانی در سال‌های گذشته در جامعه علمی کشور بسیار مورد بحث قرار گرفته و موافقان و مخالفان زیادی دارد. مخالفان این رویکرد با اتکای به مفاهیمی چون جهانی‌شدن و آثار آن بر علوم مختلف، اسلامی‌سازی علوم را بی‌فایده می‌دانند. در عین حال، موافقان با تأکید بر فرهنگ بومی و ظرفیت‌های موجود در متون اسلامی -خصوصاً قرآن و نهج‌البلاغه- معتقدند از استعدادهای فرهنگ ایرانی-اسلامی غفلت شده و نباید به‌طور یک‌جانبه سراغ علوم وارداتی رفت. در این راستا، علی‌اصغر بیگی مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان به عنوان یکی از مدافعان اسلامی‌شدن علوم انسانی، به دنبال برگزاری سومین دوره رویداد بین‌المللی نهج‌البلاغه به میزبانی این دانشگاه موسوم به «جشنواره بین‌المللی راه نجات» از اهداف سیاست‌گزاران این جشنواره در جهانی‌سازی حکمتِ علوی از اصفهان سخن گفت. مدیرعامل مؤسسه نهج‌البلاغه ضمن بیان استقبال مخاطبان جوان از جشنواره راه نجات، توجه به فضای مجازی را از ضروریاتِ شناساندنِ حکمت علوی برشمرد. گفتگوی تفصیلی ایسکانیوز را با این استاد دانشگاه در ادامه می‌خوانید.
نهج‌البلاغه را خام‌فروشی نکنیم
دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان از سه دوره میزبانی رویداد بین‌المللی نهج‌البلاغه چه تجربیاتی به دست آورده است؟
کتاب نهج‌البلاغه یک اقیانوس بی‌کران است که ژرف‌اندیشی و تعمق در آن حرف اول را می‌زند. نهج‌البلاغه به تعبیر امام (ره) راه نجات بشریت و به تعبیر مقام معظم رهبری، تعمق در آن، درمان دردهای بشریت می‌باشد. پاسخ بسیاری از مشکلات و رنج‌های ما در نهج‌البلاغه نهفته است؛ بنابراین ما در ابتدای راهِ استفاده از نهج‌البلاغه هستیم. ما هر چه در سالیان گذشته پژوهش و کنکاش بیش‌تری در نهج‌البلاغه کردیم، بیشتر به این نتیجه رسیدیم که دانشگاه‌های ما در ابتدای راهِ بهره‌برداری علمی از این کتاب عظیم هستند.
ما در سومین رویداد بین‌المللی نهج‌البلاغه که بهمن‌ماه امسال به میزبانی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان برگزار شد، توسعه فرهنگ علوی را -خصوصاً میان نسل جوان و دانشجویان- به عنوان هدف خود قرار دادیم. دبیرخانه جشنواره در سال گذشته مقالات زیادی را از اساتید دانشگاه‌های ایرانی و خارجی دریافت کرد اما مشارکت دانشجویان بسیار کم بود. در نتیجه امسال بخش فرهنگی را اضافه کردیم تا با دریافت آثار فرهنگی و هنری و حتی تولید نرم‌افزار برای نشر محتوای نهج‌البلاغه در فضای مجازی، بتوانیم شاهد حضور شایسته جوانان در این جشنواره باشیم.
ما نباید نهج‌البلاغه را خام فروشی کنیم؛ بلکه حکمت علوی باید با کمکِ استعداد و ذوق هنری جوانان، تبدیل به صنایع فرهنگی شود تا جامعه علاوه بر شیوه‌های رایج، کلام امیرالمؤمنین (ع) را مطابق با ذائقه نسل جوان نیز دریافت نماید.
بیشتر بخوانید: اسلامیت نظام در گروی استخراج مدل‌های حاکمیتی از منابع اسلامی است
نگاه انسان‌شناسانه نهج‌البلاغه، بکر و دست‌نخورده است
آیا مثل دوره‌های گذشته، هم‌چنان بر شناخت «انسان تراز نهج‌البلاغه» تأکید داشتید؟ اهمیت انسان تراز نهج‌البلاغه چیست؟
ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که مکاتب انسانی فراوانی وجود دارد؛ در روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، علوم تربیتی، حقوق، مدیریت و سایر رشته‌های علوم انسانی، انسانِ کانتی، هگلی، راسلی و انسان از منظر هیوم را داریم. اما انسان علوی چه انسانی‌ست؟ شاخصه‌هایی که امیرالمؤمنین (ع) برای یک انسان گفتند چیست؟ این‌ها تبیین و تبدیل به مدل نشده و در کتب درسی و سرفصل علوم انسانی ما وجود ندارد. اگر بخواهیم علوم منطبق بر انگاره‌های بومی و متناسب با وضعیت فرهنگی و اجتماعی‌مان باشد، باید حکمت علوی را در رشته‌های علوم انسانی گسترش دهیم.
نهج‌البلاغه کتاب انسان‌شناسی است؛ درست است که ما مضامین علمی زیادی در نهج‌البلاغه داریم، اما آن‌چه مبنای نهج‌البلاغه به‌عنوان کتاب ثانی بشریت می‌باشد، نگاه انسان‌شناسانه نهج‌البلاغه است که هنوز بکر و دست‌نخورده باقی‌مانده و از علوم انسانی که امروز در دانشگاه‌ها تحصیل و تدریس می‌شود، فراتر است.
فضای مجازی، دنیای جدید زیست بشری‌ست/ هنوز کاستی‌های زیادی داریم
رویکرد شما نسبت به فضای مجازی چیست؟ نسل جوان، روزانه چندین ساعت در دنیای مجازی زندگی می‌کند. با وجود نگاه جدید جشنواره نسبت به جوانان، چه برنامه‌ای برای فضای مجازی دارید؟
امروز دیگر فضای مجازی، فضای حقیقی است. باید پذیرفت که فضای مجازی، عرصه‌ای است که جامعه در آن ظهور و بروز فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، دینی و اعتقادی دارد. پس نباید تفسیر عقب‌مانده‌ای داشت و خود را از دنیای جدیدِ زیستی بشر جدا کرد.
ما در دبیرخانه جشنواره راه نجات، تلاش کردیم حضور فعالی در قالب وبسایت و شبکه‌های مجازی داشته باشیم. در WhatsApp قبل از فیلترینگ، روزانه حدود 100 هزار دنبال کننده در گروه‌های مختلف داشتیم. در Instagram هم‌اکنون در حال تبادل و بارگزاری اطلاعات و استنادبخشی به موضوعات نهج‌البلاغه هستیم. در پیام‌رسان‌های ایرانی نیز در برخی گروه‌ها و کانال‌ها حدود 60 تا 70 هزار دنبال‌کننده داریم و مضامین نهج‌البلاغه توسط بازدیدکنندگان دیده می‌شود.
البته ما در فضای مجازی هنوز قصور و کاستی‌های زیادی داریم؛ باید این کمبودها را جبران کنیم. امیدوارم با سیاست‌گذاری و بازبینی مستمرِ مسیر، بتوانیم در فضای مجازی که امروزه فضای حقیقی است، حکمت علوی را نشر و گسترش دهیم.
می‌خواهیم نهج‌البلاغه را از اصفهان، جهانی کنیم
هدف اصلی جشنواره «راه نجات» چیست؟ کدام سازمان‌ها و دستگاه‌ها با شما همراهی داشته‌اند؟
در پی آنیم که نهج‌البلاغه را از اصفهان، بین‌المللی کنیم. ما قبل از آغاز مسیرمان که ثمره آن را در برگزاری سه رویداد با محوریت نهج‌البلاغه در سنوات گذشته دیده‌اید، دو سال برنامه‌ریزی و پژوهش کردیم.
ایده‌های شورای سیاست‌گذاری این رویداد، در قالب مجامع و سازمان‌های مختلفی قابل اجرا است. با مذاکراتی که داشتیم، مجمع جهانی اهل‌بیت، انجمن مطالعات نهج‌البلاغه ایران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ما همراه شدند تا بتوانیم به اثربخشی خوبی برسیم. بنیاد بین‌المللی نهج‌البلاغه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجموعه بیداری اسلامی و بنیاد غدیر از دیگر مراکزی هستند که به صورت بین‌المللی در ایران فعالیت می‌کنند و ما در دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان، توانستیم تعامل سازنده‌ای با این مراکز داشته باشیم.
افزون بر اختتامیه جشنواره راه نجات به میزبانی دانشگاه آزاد اصفهان، در روزهای 16 و 17 بهمن در دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی اصفهان، همایش علمی «تربیت معنوی و سلامت معنوی از منظر امام علی (ع)» نیز با مشارکت مؤسسه نهج‌البلاغه برگزار شد که بیش از 90 مقاله از 16 کشور مختلف از جمله آمریکا، کانادا، هند، مالزی و عراق دریافت شد و سخنرانانی نیز از کشورهای خارجی داشتیم.
میزان استقبال از این دوره از جشنواره به چه ترتیب بوده است؟
در این جشنواره بیش از 300 اثر علمی دریافت شد که این آثار را در بخش‌های مختلف، طی چهار جلد کتاب منتشر کردیم. از طرفی، امسال حدود 100 مقاله دانشجویی به جشنواره ارسال شد و بیش از 30 رساله دکترا و پایان‌نامه ارشد را نیز با موضوع نهج‌البلاغه داشتیم. در مجموع، شاهد رشد کمی و کیفی در آثار علمی دریافت شده بودیم و امیدواریم این روند در دوره‌های بعدی هم ادامه یابد.
ما در قدم اول‌ایم/ نهج‌البلاغه راه نجات بشریت است
چه دورنمایی از تلاش‌های کنونی در بحث حکمت علوی برای جوانان -خصوصاً دانشگاهیان- دارید؟
تعداد دانشجویان و اساتید علوم انسانی که در زمینه علوم قرآنی و نهج‌البلاغه کار می‌کنند، بسیار کم است. علوم انسانی که اکنون در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود، علوم ترجمه‌ای است و استقلال لازم را ندارد؛ مهم‌ترین استقلال هم استقلال فکری هست. ما نباید در علم فقط نشخوارکننده تولیدات دیگران باشیم. چرا نباید نامه 31 نهج‌البلاغه تبدیل به مدل تربیتی و نامه 53 تبدیل به مدل مدیریتی شود؟ چرا نباید اقتصاد علوی عملیاتی شود؟ ما تا رسیدن به این قله‌ها فاصله زیادی داریم. تمام تلاش ما این است که گام به گام به این قله نزدیک‌تر شویم و از کار کلیشه‌ای پرهیز کنیم.
می‌خواهیم به جهان بگویم که تشنگی بشریت با نهج‌البلاغه و دردهای جامعه انسانی با کلمات علی (ع) تسکین می‌یابد. اما تا زمانی که ابتدا خودمان این معارف را درک نکنیم، نمی‌توانیم به حکمت علوی برسیم. آیا ما نهج‌البلاغه را فهمیده‌ایم؟ آیا این معارف در دانشگاه‌های ما وجود دارد؟ متأسفانه نهج‌البلاغه اصلاً در دانشگاه‌های ما ظهور ندارد. بشر روز به روز در علم پیشرفته‌تر می‌شود، اما در اخلاق سقوط کرده است. علی (ع) می‌فرماید: «علم، حیات است و ایمان، نجات می‌باشد». انسانِ بدون علم، مُرده است. ولی آیا علم به تنهایی کفایت می‌کند؟ علم بدون دین مصداق این مصرع از سنایی است که «چو دزدی با چراغ آید گزیده‌تر بَرَد کالا»! ما در قدم اول‌ایم؛ نهج‌البلاغه راه نجات بشر است.
خبرنگار: سارا سکوت
انتهای پیام./
نظر شما