به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، ناترازی انرژی در کشور به یکی از معضلات جدی سال‌های اخیر تبدیل شده که به‌شدت بر کیفیت زندگی مردم سایه انداخته است. کمبود گاز در زمستان و قطعی‌های مکرر برق و آب در تابستان چالشی تکراری و فرساینده برای شهروندان ایرانی شده است.
بیشتر بخوانید؛
استراتژی خاصی درباره آب از وزیر نیرو ندیده‌ام/ الگوی جیره‌بندی آب شهرهای هند در انتظار تهران
این ناترازی‌ها که در گذر زمان سیری پرنوسان داشته‌اند و در برخی سال‌ها کاهش یافته‌اند و در مقاطعی دیگر به اوج رسیده‌است. اما آن‌چه در ماه‌های نخست سال ۱۴۰۴ شرایط را نگران‌کننده‌تر می‌کند، هشدارهای زودهنگام شرکت توزیع نیرو است. در حالی که هنوز در ماه دوم بهار قرار داریم و گرمای تابستان آغاز نشده جدول‌های خاموشی در حال انتشار است و پیامک‌های هشدار قطع برق به دست شهروندان می‌رسد.
ناترازی انرژی؛ میراث همیشگی دولت‌ها
به عقیده بسیاری از تحلیل‌گران بحران ناترازی انرژی در کشورعمدتاً ناشی از ضعف در سرمایه‌گذاری زیرساختی، مدیریت ناکارآمد و رشد مصرف بدون توسعه متناسب است. در دولت محمود احمدی‌نژاد خاموشی‌های گسترده با توجیه «عدم تناسب میان سرمایه‌گذاری و رشد مصرف» رخ داد. در دولت حسن روحانی، این بحران شدت بیشتری یافت و از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ قطعی‌های روزانه برق تا ۵ ساعت نیز ادامه داشت.
در دوره شهید رئیسی، اگرچه قطعی‌های شهری کاهش یافت اما گزارش‌ها حاکی از قطع برق صنایع به‌جای مصارف خانگی بود، اقدامی که تبعاتی برای تولید داشت. با آغاز دولت چهاردهم، بحران ناترازی انرژی وارد مرحله‌ای تازه شده و حتی در پاییز و زمستان نیز برخی مناطق با قطعی برق مواجه بودند. پدیده‌ای که در سال‌های اخیر کم‌سابقه بود.
در این چارچوب حمیدرضا گودرزی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی از کلید خوردن استیضاح عباس علی آبادی وزیر نیرو با ۱۵ امضا خبر داده است. به گفته این نماینده مجلس، تعداد امضاها برای استیضاح وزیر نیرو در حال افزایش است.
خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده از امروز به شهر تهران بازگشته و شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ اطلاعیه‌ای در خصوص خاموشی های احتمالی شهر تهران صادر کرد البته در روزهای اخیر ساکنین شهرستان‌های استان تهران از روستاها و شهرهای شمالی استان (منطقه شمیرانات) تا شهرهای غرب استان (شهریار و حومه) قطعی‌های برق ۲ تا ۴ ساعت را گزارش داده بودند که اغلب بدون اطلاع‌رسانی رخ داده بود.
در راستای تحلیل علت بحران انرژی در حوزه مصارف خانگی و صنعتی و راه‌کارهای برون رفت از آن با سید هاشم اورعی استاد برق دانشگاه شریف و رئیس انجمن‌های اتحادیه انرژی و مصطفی پوردهقان عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس دوازدهم گفتگو کرده‌ایم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
علت ناترازی انرژی «ناکارآمدی مدیریتی» و «دولتی بودن» آن است
اورعی درباره علل ناترازی انرژی در کشور به خبرنگار سیاسی ایسکانیوز گفت: علت اصلی این بحران را می‌توان در دو واژه «ناکارآمدی مدیریتی» و «دولتی بودن» برق خلاصه کرد. در ایران کل شبکه برق تحت کنترل دولت است و متأسفانه مدیریت دولتی نیز بسیار ضعیف و ناکارآمد عمل می‌کند. این ساختار نه‌تنها بسیاری از واقعیت‌ها را پنهان می‌کند بلکه برق را از یک «کالای اقتصادی» به ابزاری سیاسی تبدیل کرده است. دولت و مجلس هم مانع از آن می‌شوند که نرخ برق هم‌راستا با تورم تعدیل شود، در نتیجه اقتصاد برق عملاً از هم پاشیده است.
وعده‌های رفع ناترازی برق توخالی و بی‌اساس بودند
وی با اشاره به وعده‌های وزیر نیرو درباره حل ناترازی انرژی گفت: وزیر قول‌هایی داد که عملاً اشتباه و نادرست است. در سال گذشته ناترازی ۱۷۴۰۰ مگاواتی داشتیم و برای سال جاری این عدد قطعاً به ۲۴۰۰۰ مگاوات خواهد رسید و متأسفانه اوضاع روزبه‌روز وخیم‌تر می‌شود. در بهمن‌ماه وعده‌هایی برای اصلاح این ناترازی‌ها داده شد، اما مشخص شد که این وعده‌ها توخالی و بی‌اساس بودند. در فروردین‌ماه نیز دولت رسماً اعلام کرد که ناترازی ادامه دارد و اکنون نیز در میانه بهار هستیم و هنوز کولرها روشن نشده‌اند ولی برق صنعتی قطع می‌شود.
استاد دانشگاه صنعتی شریف در پاسخ به این پرسش که چرا دولت نسبت به هشدارهای کارشناسان و نمایندگان مجلس بی‌تفاوت است گفت: دولت به دلیل درگیر بودن با مشکلات متعدد، گرفتار روزمرگی شده و نمی‌تواند چشم‌اندازی بلندمدت برای حل بحران‌ها ترسیم کند. وزارت نیرو تنها به‌دنبال عبور از بحران برق در تابستان است و وزارت نفت نیز همه تمرکز خود را صرف مدیریت بحران گاز در زمستان کرده است اما هیچ‌کدام برنامه‌ای منسجم و بلندمدت برای حل ریشه‌ای ناترازی‌های انرژی ندارند.
گزارش‌های بی‌پایه و غیرواقعی به پزشکیان و عارف داده می‌شود
وی در ادامه افزود: متأسفانه گزارش‌هایی که به چهره‌هایی مانند آقایان عارف و پزشکیان ارائه می‌شود عمدتاً بی‌پایه و غیرواقعی است و از آن‌جا که این افراد نیز تخصص و اشراف لازم در این حوزه را ندارند، تصمیمات نادرست اتخاذ می‌کنند. حتی گزارش‌هایی که از سوی آقای علی‌آبادی به معاون اول و رئیس‌جمهور ارائه می‌شود سراسر نادرست است و باعث شده تصویر اشتباهی از واقعیت به مسئولان ارشد منتقل شود.
رئیس انجمن‌های اتحادیه انرژی تاکید کرد: برای برون‌رفت از بحران ناترازی انرژی نیازمند تدوین یک برنامه جامع و بلندمدت هستیم. بدون چنین رویکردی شرایط بحرانی فعلی نه‌تنها ادامه خواهد یافت بلکه در سال‌های آینده پیچیده‌تر نیزمی‌شود.
اورعی در پاسخ به این پرسش که آیا ناهماهنگی‌های پاییز ۱۴۰۳ میان وزارت نفت و نیرو که منجر به ناترازی انرژی شد، برطرف شده‌است یا خیر؟ گفت: خود این ناهماهنگی‌ها «عذر بدتر از گناه» است. وزرای نفت و نیرو به‌جای پذیرش مسئولیت تنها به مقصر دانستن یکدیگر بسنده می‌کنند و در عین حال نام دولت را هم وفاق گذاشته‌اند! این موضوع به‌هیچ‌وجه مسئله‌ای موردی یا مقطعی نیست که بگوییم حل شده است.
کشور وارد مرحله ناترازی ترکیبی شده‌است
استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان این که سال گذشته هشدار داده بودم که کشور در حال ورود به مرحله‌ای از ناترازی ترکیبی است، تصریح کرد: در گذشته مشکل ما کمبود برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان بود اما امروز بحران فراتر رفته و ناترازی برق حتی در پاییز و زمستان نیز دیده می‌شود. اگر دولت همچنان بر این مسیر اشتباه پافشاری کند و چاره‌ای پیدا نکند، به‌زودی بحران به حوزه سوخت نیز کشیده می‌شود و شاهد کمبود بنزین و گازوئیل هم خواهیم بود.
رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران در پاسخ به این پرسش که اگر دولت حامل‌های انرژی را گران کند مشکل ناترازی حل می‌شود یا خیر؟ گفت: افزایش قیمت‌های حامل انرژی فقط بخشی از راه‌حل انرژی است ولی تمام آن نیست. اگر دولت فقط بخواهد قیمت‌ها را افزیش دهد قطعا مشکل حل نخواهد شد. اما اگر عده‌ای کارشناس بتوانند برنامه‌ای را برای چندسال تنظیم کنند که از این بحران خارج شویم، افزایش قیمت می‌تواند بخشی از آن برنامه باشد.
وزیر نیرو از بانیان وضع موجود است
اورعی در پاسخ به این پرسش که چرا مشکلات ناترازی انرژی در دولت شهید رئیسی کمتر بود، گفت: این موضوع ربطی به دولت سیزدهم یا چهاردهم یا شهید رئیسی و پزشکیان ندارد و شخص‌محور نیست. از ۱۰ سال گذشته مشخص بود که به سمت بحران انرژی می‌رویم و زمان آن را بدتر می‌کند. اگر تمامی تقصیرات را به گردن دولت چهاردهم بیندازیم کمی بی‌انصافی کرده‌ایم. اما دولت آقای پزشکیان با توجه به شرایط بسیار حساس انرژی، وزیری را به‌عنوان سکان‌دار این وزارت‌خانه انتخاب می‌کند که خودش از بانیان وضع فعلی است.
وی درمورد تاثیر استیضاح وزیر نیرو در برون‌رفت از شرایط فعلی گفت: بستگی دارد چه شخصی می‌خواهد جایگزین وزیر فعلی شود. مشکل ما فرمولی است که با آن وزا را انتخاب می‌کنیم. اگر با همان فرمول همیشگی وزیر را انتخاب کنیم، تغییری در شرایط ایجاد نمی‌شود.
برای استفاده از انرژی برنامه‌ریزی صحیح نداریم
مصطفی پوردهقان درباره وضعیت پارادوکسیکال منابع غنی طبیعی در ایران و کمبود انرژی به خبرنگار سیاسی ایسکانیوز گفت: این مسئله که کشور ما دارای دومین منابع طبیعی در جهان است یک موضوع است و میزان مصرف بالای انرژی مسئله دیگری است. حجم مصرف انرژی در ایران دلایل مختلفی مثل قیمت آن یا فرسودگی تجهیزات دارد و البته یکی دیگر از دلایل این مسئله ارزان بودن انرژی در حوزه تولید است. ما هیچ‌وقت نخواستیم از نعمت‌های خدادادی کشورمان مانند انرژی‌های فسیلی یا نورهای تابشی استفاده کنیم، همچنین برنامه‌ریزی صحیحی در این حوزه وجود ندارد.
وی افزود: میزان هدر رفت انرژی در کشور ما بالا است و الان به مرحله‌ای رسیدیم که هم‌زمان برق خانگی، صنعتی و کشاورزی را قطع می‌کنیم. کار برای این دولت بسیار سخت است زیرا مردم طی دهه‌ها به این نوع مصرف عادت کرده‌اند. نحوه تولید و مصرف در کشورما اشتباه است و دولت باید برنامه‌ای مدون داشته باشد که بتواند این ناترازی‌ها را حل کند.
پوردهقان نیز در پاسخ به این سوال که چرا دولت نسبت به هشدارهای کارشناسان و نمایندگان بی‌توجه است، بیان کرد: یکی از دلایل این مسئله، تغییر دولت‌ها است زیرا دولت‌ها روش‌های مختلفی دارند. مثلا دولتی اصلا به ساختن نیروگاه‌ها اعتقاد ندارد و قصد دارد مصرف انرژی را کاهش دهد یا دولتی به سیاست‌های بالا دستی اصلا توجهی ندارد و می‌خواهد نیروگاه تولید کند و کنترل میزان مصرف برایش اهمیتی ندارد. ما در قانون برنامه هفتم نقشه راه را برای دولت در حوزه تولید انرژی و مصرف آن مشخص کرده‌ایم.
ناترازی انرژی به GDP کشور آسیب زده‌است
این نماینده مجلس با تاکید بر این‌که اگر دولت به فکر منافع کشور است حتما باید الگوی مصرف را اصلاح کند و هزینه‌های آن را نیز باید بپردازد، گفت: اگر نحوه مصرف را در کشور اصلاح نکنیم قطعا منجر به اتفاقات تلخی خواهد شد. در سطح جامعه مردم، کشاورزان، تولیدکنندگان به علت قطع برق ناراضی هستند حتی این روند ناترازی انرژی به GDP کشور نیز بسیار آسیب زده‌است.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در پاسخ به این پرسش که ناترازی انرژی سال ۱۴۰۴ در حد سال ۱۴۰۳ خواهد بود یا افزایش پیدا می‌کند، بیان کرد: ناترازی‌های سال جاری از الان شروع شده است. در تهران، دولت ملاحظاتی می‌کند و مردم فعلا کمتر این موضوع را حس می‌کنند اما در شهرستان‌ها روزی ۴ ساعت برق خانگی و ۶ ساعت برق کشاورزی قطع می‌شود و این یک مسئله بسیار جدی است و حتی به صنایع هشدار داد شده که امسال نیز ناترازی‌ها ادامه دارد.
پوردهقان در واکنش به علت ناهماهنگی میان وزارت نیرو و نفت در زمستان ۱۴۰۳ گفت: این ناهماهنگی‌ها به علت تغییر دولت و برخی از اتفاقات حاشیه‌ای به وجود آمد. در حال حاضر بین این دو وزارت‌خانه با نظارت مجلس هماهنگی به وجود آمده است اما نمی‌توانیم، بگوییم این هماهنگی می‌تواند تمام مشکلات ناترازی را حل کند. ما در کشور دچار مشکل ناترازی انرژی و مصرف آن هستیم و دولت باید برای حل این مشکل یک برنامه واحد تنظیم کند که این نیاز به آمادگی ذهنی مردم دارد.
مصرف انرژی اصلاح نشود، ساختن نیروگاه بی‌فایده است
وی در ادامه گفت: کشور ما یکی از غنی‌ترین کشورهای دنیا در حوزه انرژی است و از سمت دیگر یکی از پرمصرف‌ترین کشورها نیز هستیم. وقتی ما نتوانیم در حوزه انرژی تعادل را رعایت کنیم، هرچقدر هم نیروگاه بسازیم فایده‌ای ندارد. دولت باید به سمت تنظیم سیاستی برود که بتواند تولید و مصرف را اداره کند و طبیعی است که اگر بخواهد مصرف غلط را اصلاح کند حتما با واکنش‌های منفی روبه‌رو می‌شود.
این نماینده مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا دولت در قطعی برق بین مناطق مختلف شهری تبعیض قائل می‌شود؟ اظهار کرد: بله متاسفانه این اتفاق رخ می‌دهد و این مسئله از تذکراتی بود که به وزیر نیرو داده بودم و یکی از بحث‌هایی است در استیضاح وزیر مطرح شده است. چرا در برخی از منطق مرفه‌نشین شهرها قطعی برق نداریم ولی در روستاهایی که حتی مردم اسم آن را نشنیده‌اند برق را قطع می‌کنند؟ هیچ توجیهی از وزارت نیرو در این زمینه قبول نمی‌کنیم زیرا اگر بخواهیم ملاحظاتی کنیم، باید برق مناطق محروم را کمتر قطع کنیم نه این که برعکس باشد.
بحران انرژی نتیجه ناترازی تولید و مصرف است
عضو کمیسون صنایع و معادن مجلس درپاسخ به این پرسش که چرا در دولت شهید رئیسی مردم کمتر درگیر ناتراری انرژی بودند؟ گفت: این موضوع ربطی به دولت‌ها ندارد. دولت شهید رئیسی برقی را در جایی ذخیره نکرده بود اما دولت سیزدهم براین باور بود که برق خانگی را قطع نکنیم به جای آن فشار را برروی مصارف صنعتی بگذاریم تا مردم تحت فشار نباشند.
وی افزود: دولتی دیگر اعتقاد دارد که اگر برق صنعتی را قطع کنیم به اقتصاد و تولید کشور ضربه وارد شود و صلاح نیست در این شرایط چنین کاری انجام دهیم. میزان مصرف و تولید در کشور مشخص است و این‌که توزیع به چه‌شکلی می‌خواهد انجام شود مشکل فعلی کشور نیست، موضوع اصلی این است که میزان تولید و مصرف انرژی در با هم ایران متناسب نیست. کشورمان با ۷۰ میلیون جمعیت نباید این میزان مصرف و هدر رفت از انرژی داشته باشد.
انتهای پیام/
خبرنگار: علیرضا همتی بهار
نظر شما