اسماعیل آذر؛ استاد ادبیات فارسی و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز با تبریک روز شعر و ادب فارسی، اظهار کرد: زبان در هر کشوری در حکم هویت مردم آن کشور است و عاملی است که سبب اتحاد انسانها با یکدیگر می شود در واقع انسان از بدو تولد تا زمان مرگ با زبان سروکار دارد.   

بیشتر بخوانید:

تأثیر حافظ بر ادبیات و فلسفه غرب / دیوان و تفکر شاعر شیرازی محصور به زمان و مکان نیست

وی ادامه داد: عاطفه‌ها و خشونت‌ها از طریق زبان شکل می‌گیرد ضمن اینکه بشر از طریق همین زبان میتواند آلام خود را به عنوان درددل با دیگری مطرح و به عبارتی منتقل کند.

آذر تصریح کرد: تا زمان عثمانی، زبان ترکان روم، زبان فارسی بود و تمام پادشاهان روم شاعران فارسی زبان بودند که مهمترین آنها سلطان سلیم است و وی از شاعران تراز اول زبان فارسی است با وجود اینکه ترک زاده و ترک معاب بود.

وی خاطرنشان کرد: حدود یک قرن پیش زبان هندی‌ها نیز فارسی بود اما خوانندگان را به مطالعه ماجرای کمپانی هند شرقی انگلیس دعوت میکنم اینها سال 1600 هند شرقی را در هندوستان برپا کردند که آن زمان بابریان سکاندار هند بودند و آنها هم شیفته، عاشق و بیقرار زبان فارسی بودند و خود بابر دستور داد که زبان فارسی زبان رسمی شناخته شود و پس از آن همایون‌شاه، اکبرشاه، شاه جهان و تمام دربار این پادشاهان به زبان فارسی سخن می‌گفتند و می‌نوشتند.

مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ادامه داد: کشور انگلیس با دایر کردن این کمپانی پس از حدود 200 سال حکومت بابریان را ساقط کرد و زبان این قوم را از فارسی به انگلیسی تغییر داد.

وی تصریح کرد: باید آگاه و هوشیار باشیم که اگر از زبان فارسی حراست و حفاظت نکنیم می‌تواند خدای ناکرده عواقب جبران ناپذیری داشته باشد.

آذر در مقایسه زبان دیروز و امروز هم خاطرنشان کرد: زبان فارسی به دلیل استقلال واژگان، فراوانی ساختار ترکیبات و سیره شاعران توانسته روی پای خود بایستد و تغییرات فاحش نداشته باشد یعنی اگر هزار سال پیش شاعر گفت: «شنیدم به بهشت آن کسی تواند رفت که آرزو برساند به آرزومندی» بعد از هزار سال هم ما متوجه معنی شعر خواهیم شد.

وی اضافه کرد: اگر تاریخ زبان انگلیسی را بررسی کنید پدر شعر انگلیس جفری چاوسر است که 300 سال بعد از رودکی سمرقندی پدر شعر فارسی ظهور می‌کند.

مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران افزود: اما این همه ماجرا نیست و امروز انگلیسی زبانها حرفهای پدرانشان را نمی فهمند و اگر کسی به دنبال سخن پدرانش باشد باید برایش ترجمه شود حتی انگلیسی 200سال پیش را هم انگلیسی زبانان امروز نمی‌فهمند!

وی گفت: زبان فارسی به قدری قدرتمند و محکم است که اگر شعر هزارسال پیش را هم بخوانیم کم یا بیش معانی آن را متوجه خواهیم شد.

آذر با اشاره به‌کارگیری واژگان بیگانه و مخاطرات آن تصریح کرد: عده‌ای زبان عربی را هم زبان بیگانه تصویر می‌کنند در صورتی که ما ایرانی ها تمام واژگان عربی که به کار می‌بریم معانی آن را تغییر داده‌ایم به طور مثال وقتی میگوییم "تماشا" در زبان عربی یعنی دو به دو با هم حرکت کردن در صورتی که در زبان فارسی به معنی نگاه کردن به کار می‌رود.

به‌کارگیری واژگان بیگانه به مرور زمان، زبان را سوراخ و سست می‌کند

وی یادآور شد:کاربرد واژه بیگانه به ماهو بیگانه شاید در حال حاضر تاثیر چندانی روی زبان نداشته باشد اما به تدریچ و در طول یک دوره صد سال یا دویست ساله میتواند تغییرات فاحش در زبان ایجاد کند که به نفع ما نیست مثل واژگانی همچون “OK , surprise”  که وارد زبان ما شده‌اند.

مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران در خصوص پیشینه ورود واژه ok به زبان فارسی هم گفت:  یک ملکه بی‌سواد انگلیس که نمی‌توانسته امضا کند باید پای همه اسناد  all correct را مینوشته با وجود اینکه all  با حرف A آغاز میشده او  Oمی‌شنیده و correct هم با C شروع میشود اما چون سواد نداشته k متوجه میشده و این واژه در واقع محصول اشتباه یک ملکه بی‌سواد است که به میراث به سلطنت رسیده و ما دائم از آن استفاده می‌کنیم.

وی تصریح کرد: بنابراین به کارگیری واژگان بیگانه در طول زمان، زبان را سوراخ میکند و رخنه ایجاد میکند و این رخنه ممکن است زبان ما را سست تر کند.

آذر در خصوص یادگیری زبان دوم در مدارس به ویژه در مقاطع ابتدایی خاطرنشان کرد: یاد گرفتن می‌تواند یک فضیلت باشد چرا که به معنی افزودن دانش است و در حقیقت این اولیا هستند که در نهایت باید تصمیم بگیرند چه زبانی را به عنوان زبان دوم به فرزند خود آموزش دهند اما اگر پشتوانه درستی داشته باشد یک مزیت محسوب میشود و در صورتی که با برنامه ریزی های نامناسب موجب خستگی و فشار بر کودک شود فایده‌ای نخواهد داشت.

وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: اینکه دانشجوی فارسی زبان ناچار است مقاله خود را در آی اس آی به زبان انگلیسی ارئه کند یک استعمار زبانی است. این مقاله ها به ویژه برای رشته های علوم انسانی یک استعمار واضح و روشن است.

مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران با تاکید بر اینکه به طور کلی مقاله نوشتن نوعی استعمار است، افزود: آنچه که در طول تاریخ برای ما حائز اهمیت بوده کتاب است و راهکار آن این است که وزارت علوم و آموزش عالی باید موضوع مقاله را طرد و پژوهش را جایگزین بکند.

کتاب و پژوهش باید جایگزین مقاله جایگزین شود

وی خاطرنشان کرد: کلمن بارکس ترجمه آربری از مولوی را به زبان امروز آمریکایی‌ها برگرداند حدود 15 میلیون جلد از این کتاب با قیمت 120دلار فروخته شد که شاید نصف بودجه کشور ما محسوب شود در صورتی که ما دنبال این مهم نیستیم بلکه دنبال مقاله ها می‌رویم که گورستان زحمت دانشجویان و اساتید است.

آذر با اشاره به فعالیت های موثر فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز اظهار کرد: پیشنهاد میکنم فرهنگستان یک شعبه در گمرک کشور دایر کند و هر کالایی از هر جنسی که تا کنون وارد نشده در دروازه گمرک نامگذاری شود چون اگر کالا با نام قبلی وارد شود دیگر نمی‌توان اقدام موثری انجام داد.

وی ادامه داد: به طور مثال پوشک واژه زیبایی است که در همان روزهای اول که وارد کشور شد برای آن نامگذاری صورت گرفت و پس از آن مرسوم شد و در ذهن مردم رسوخ کرد.

مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران افزود: هرچند فرهنگستان زحمات فراوانی را متقبل شده اما مجامع ارتباطی کشور هم باید به آن کمک کنند تا واژگانی که ساخته میشود فراگیر و جذب ذهن جامعه شود.

وی تصریح کرد: علت اینکه واژگان بیگانه توسط برخی افراد استفاده میشود و یا اینکه نمی‌توانند از واژگان فارسی استفاده کنند به مطالعه پایین آنها بازمی‌گردد چرا که متوجه خسران کاربرد واژه‌های بیگانه نیستند.

آذر با اشاره به اینکه ما خودمان به زبان فارسی تهاجم می‌کنیم، ادامه داد:در جایی که نام نمی‌برم به عنوان کارشناس حضور پیدا کردم فردی که مدیر زبان فارسی آن مجموعه بود دانش‌آموخته بیولوژی بود و باید کارهای زبان فارسی را انجام می‌داد! در صورتی که من به عنوان معلم فارسی هیچ گاه جرات نمیکنم که یک آپاندیس را جراحی کنم چراکه به تجربه و علم پیشین نیاز دارد اما در مقابل می‌بینیم که همه در مورد زبان فارسی متخصص و صاحب نظر هستند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از بزرگترین مشکلات ما این است که انسانهای دانشی را در زبان فارسی در جایگاه خودشان قرار نمی‌دهیم و در اکثر جاها متولیان زبان و ادب فارسی درس‌خوانده این رشته نیستند.

ضرورت برگزاری دوره‌های آموزشی برای رایزنان فرهنگی به عنوان سفیران زبان فارسی 

مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران تصریح کرد: باید از ادیبان توانمند در حوزه زبان و ادب فارسی استفاده کرد و از ظرفیت آنان بهره گرفت در واقع بهترین راهکار این است که ادیبان توانمند و کسانی که در زمینه زبان و ادبیات فارسی دانشمند تراز اول هستند کمیته‌ای را تشکیل دهند یک سال هم اندیشی و تفکر بکنند و در نهایت یک برنامه منسجم نگاشته شود و الزاما به همه دستگاه های مربوطه اعم از وزارت علوم، آموزش و پرورش، شورای عالی انقلاب فرهنگی و سازمان ارتباطات اسلامی ابلاغ شود. 

وی با اشاره به نقش بسیار مهم سازمان ارتباطات اسلامی و رایزنان فرهنگی این نهاد برای جهانی سازی زبان فارسی، افزود: زبان فارسی در قرن نوزدهم در اروپا معیار بود و اگر کسی در مکتوباتش از شعر و آثار فارسی استفاده نمی‌کرد خواننده نداشت.

آذر با تاکید بر ضرورت راه‌اندازی کمیته تنظیم و تشریف نظام آموزش زبان فارسی در مدارس، دانشگاه‌ها و...، اضافه کرد: ما باید برای رایزنان فرهنگی و سایر افرادی که به عنوان سفیران زبان فارسی شناخته میشوند دوره هایی برگزار کنیم که بدانند چگونه آموزش بدهند و این آموزش برای همیشه به صورت نظام‌مند کار شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: شاید در کشور بالای 200کتاب فارسی عمومی منتشر شده باشد و هر فردی در مقام تدریس کتاب خودش را آموزش می‌دهد که این نشان‌دهنده نوعی نابه‌سامانی و پریشانی است و باید با تدبیر و برنامه‌ریزی منسجم رفع شود. 

انتهای پیام/