به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، همزمان با جمع شدن مقامات کشورهای غربی در پاریس برای بازگشایی کلیسای نوتردام، خاورمیانه تحولات عظیمی را پشت سر گذاشته است. نیروهای تروریستی و مخالف بشار اسد طی ده روز گذشته با اقداماتی شورشی مراکز مهم امنیتی را در اختیار خود قرار دادند و همزمان نیز وزارت امور خارجه روسیه روز یکشنبه اعلام کرد که بشار اسد -رئیس جمهور سوریه- پس از صدور دستور واگذاری مسالمت آمیز قدرت، سمت خود را کنار گذاشته و کشور را ترک کرده‌است.

بیشتر بخوانید:

اسرائیل از سقوط نظام سیاسی سوریه سودی نخواهد برد / بی‌ثباتی شدیدی در راه است

در عین حال ابومحمد الجولانی-فرمانده هیئت تحریر الشام- که در سابقه خود حضور فعالی در گروه داعش و القاعده را نیز دارد، در بیانیه‌ای پس از تسلط نیروهایش بر دمشق در تلویزیون دولتی سوریه با اعلام در دست گرفتن اوضاع سوریه اعلام کرد که جایی برای بازگشت وجود ندارد.

بلافاصله رسانه‌ها تصاویری از شادی مخالفان بشار اسد در خیابان‌ها پخش کردند، شادی که مشخص نیست تا چه زمانی ادامه خواهد داشت. برخلاف عامه، سیاستمداران به خوبی با این صحنه‌ها به‌خصوص در خاورمیانه آشنا هستند و در مورد دوام آن تردید دارند. آنها به درستی می‌دانند مهم‌ترین چیز اکنون اداره سوریه است.

سوریه را اکنون گروه‌های مختلف مخالف بشار اسد در دست گرفته‌اند که از منظر درونی وضعیت بسیار شکننده‌‎ای است. هیئت تحریر الشام از گروهایی با افکار متعارض تشکیل داده و در آینده‌ای نه چندان دور تعارضات داخلی در سوریه بر سر تقسیم قدرت، دور از انتظار نیست. همچنین این اختلافات را می‌توان در بین قدرت‌های خارج از سوریه همچون آمریکا و ترکیه نیز شاهد بود.

موضوع مهم دیگر این است که در اوج جنگ داخلی سوریه، کشورهای عربی سنی، از جمله قدرت‌های منطقه‌ای همچون عربستان سعودی و امارات متحده عربی، روابط خود را با دولت اسد، متحد ایران قطع کردند و به سمت انزوا حرکت کرده و وزن خود را پشت سر گروه‌های تروریستی مخالف اسد انداختند. در عین حال باید به همراهی نکردن عراق و روسیه که درگیر جنگ در اوکرین بود با ایران نیز اشاره کرد.

پر واضح است که ترکیه کشوری است که بیشترین نفع را از این اوضاع می‌برد. این کشور که همواره در طول تاریخ در زمینه‌های مختلف با کشور همسایه خود یعنی سوریه دارای اختلاف بوده به همکاری با مخالفان اسد محکوم است. مسئله آب دجله و فرات، مسئله کردها و اسکان پناهندگان سوری مهم‌ترین بخش از اختلاف بین این دو کشور در گذشته بود.

اکنون که پناهندگان سوری در حال عبور از مرزهای ترکیه به سمت وطن خود هستند، اردوغان به هدف خود رسیده‌است. همچنین او سال‌هاست سوریه را در مورد حمایت از گروه‌های کردی موسوم به پ.ک.ک، که اردوغان آن را بزرگ‌ترین گروه‌های تروریستی ضد ترکیه می‌داند محکوم می‌کند.

پ.ک.ک که همواره در رفت و آمد بین مرزهای سوریه و ترکیه بودند، سرزمین مستقلی برای سکونت نداشته و از بزرگ‌ترین معظلات اردوغان محسوب می‌شدند. اردوغان نیز سال‌ها با برقراری با دیگر گروه‌های کرد در تلاش برای کنترل و دور کردن پ.ک.ک بوده‌است و اکنون با تحولات سوریه می‌تواند خطر حضور کردها را در ترکیه کمتر کند.

در واکنش به تحولات سوریه نیز هاکان فیدان -وزیر امور خارجه ترکیه- روز یکشنبه گفت آنکارا با مخالفان در سوریه در تماس بوده‌ تا اطمینان حاصل شود که گروه داعش و پ.ک.ک نمی‌توانند پس از تصرف دمشق توسط نیروهای ضد دولتی در آنجا گسترش یابند.

فیدان در نشست دوحه در قطر گفت: ما باید در این دوره انتقالی مراقب باشیم. ما با گروه‌های ضد سوری ارتباط داریم تا مطمئن شویم که سازمان‌های تروریستی به‌ویژه داعش و پ‌ک‌ک از این موقعیت سوء استفاده نمی‌کنند». گفتنی است سایر کشورها نیز به این تحولات واکنش نشان داده‌اند.

وزارت امور خارجه ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد «ایران به وحدت و حاکمیت ملی سوریه احترام می‌گذارد» و خواستار «پایان سریع درگیری‌های نظامی، جلوگیری از اقدامات تروریستی و آغاز گفت‌وگوی ملی با همه بخش‌های جامعه سوریه شد».

کنستانتین کوشاچوف - نائب رئیس مجلس روسیه- نیز گفت که سوری‌ها «باید به تنهایی با یک جنگ داخلی تمام عیار کنار بیایند».

گیر پدرسن -نماینده سازمان ملل در سوریه- با اهمیت راه حل سیاسی برای برون رفت از این اوضاع اعلام کرد: «این راه سیاسی باید بسیار متفاوت از آنچه قبلا بوده، باشد. باید فرآیندی باشد که همه را در بر بگیرد و ما واقعا باید بر نیاز به وحدت و ثبات تمرکز کنیم».

کاخ سفید نیز اعلام کرد که «پرزیدنت بایدن و تیمش از نزدیک رویدادهای خارق العاده در سوریه را زیر نظر دارند و با شرکای منطقه‌ای در تماس دائمی هستند». اما دونالد ترامپ، بسیار فراتر رفت و قول داد که آمریکا را از درگیری دور نگه دارد و اعلام کرد ایالات متحده نباید با تحولات در حال شکل‌گیری در سوریه کاری داشته باشد. گفتنی است اندکی پس از سقوط دولت بشار اسد، دونالد ترامپ روسیه را تحت فشار قرار داد تا به جنگ چند ساله خود در اوکراین پایان دهد.

کاجا کالاس- مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا- نیز در واکنش از فروپاشی سریع رژیم اسد در سوریه استقبال کرده و آن را «یک تحول مثبت و مدت‌ها مورد انتظار» خواند. او در صفحه ایکس خود این جریان را نشان دهنده ضعف حامیان اسد، خواند و گفت اولویت ما تضمین امنیت در منطقه است. کالاس گفت که با همه شرکای سازنده در سوریه و منطقه همکاری خواهد کرد و افزود که با مقامات ارشد منطقه در تماس نزدیک است.

آنجلا راینر-معاون نخست وزیر بریتانیا- این تحولات را «خبری خوش‌آمد» خواند و به اسکای نیوز گفت که اسد «برای مردم سوریه خوب نبود». او همچنین خواستار یک قطعنامه سیاسی مطابق با قطعنامه‌های سازمان ملل شد و تأکید کرد: «ما باید شاهد محافظت از غیرنظامیان و زیرساخت‌ها باشیم» و افزود افراد بسیار زیادی جان خود را از دست داده اند و ما به ثبات در آن منطقه نیاز داریم.

آنالنا بربوک-وزیر امور خارجه آلمان- نیز این تحولات را «آرامشی بزرگ» برای سوری‌ها خواند. امانوئل مکرون -رئیس جمهور فرانسه- نیز دولت اسد را وحشیانه توصیف کرد و از سقوط او استقبال کرد و برای مردم این کشور آرزوی صلح نمود.

آنتونیو تاجانی -وزیر امور خارجه ایتالیا- در شبکه ایکس گفت: «من با نگرانی تحولات اوضاع در سوریه را دنبال می‌کنم». گفتنی است تاجانی امروز خبر داد، هیئت تحریر الشام وارد اقامتگاه سفیر ایتالیا در دمشق شدند، اما به وی و کارکنان امنیتی او آسیبی نرساندند.

بنیامین نتانیاهو -نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی- نیز که از متهمان به تحریک اوضاع در سوریه است در جریان بازدید از بلندی‌های جولان اشغالی، سرنگونی بشار اسد در سوریه را «روزی تاریخی» در خاورمیانه دانست. گفتنی است اسرائیل که از آنچه به عنوان «استقرار نظامی» ایران در سوریه یاد می‌کند، همواره نگران بوده‌است و حملات هوایی بسیاری را به اهدافی در سوریه انجام داد.

گیدئون سار وزیر امور خارجه اسرائیل- نیز گفت که در حالی که کشورش در درگیری‌ها مداخله نمی‌کند، «نگران نقض توافقنامه جدایی از سوریه از ماه مه 1974 است». توافقنامه 1974 که پس از جنگ 1973 ایجاد شد، یک منطقه حائل تحت نظارت سازمان ملل بین دو کشور ایجاد کرد. با این حال، اسرائیل در سال 1967 قلمرو بلندی‌های جولان سوریه را اشغال کرد. سار همچنین گفت: «طی روز گذشته، نیروهای مسلح وارد منطقه حائل در سمت سوریه در مرز با اسرائیل شده‌اند».

مشاور دیپلماتیک محمد بن زائد -رئیس جمهور امارات متحده عربی- نیز گفت که بازیگران غیردولتی نباید اجازه داشته باشند از خلاءهای سیاسی سوء استفاده کنند. وی در سخنرانی در مجمع گفتگوی منامه در بحرین، رویدادهای سوریه را «نشان آشکار شکست سیاسی و ماهیت مخرب درگیری و هرج و مرج» خواند و افزود: «اسد از آن نوع طناب نجاتی که از سوی کشورهای مختلف عربی از جمله امارات به او انداخته شد، استفاده نکرد». او همچنین نگرانی خود از هرج و مرج و افراط گرایی بیان کرده و ادامه داد ما همچنان نگران تمامیت ارضی سوریه هستیم.

وزارت امور خارجه مصر هم اعلام کرد که مصر از همه طرف‌ها در سوریه خواسته است تا توانایی‌های دولتی و نهادهای ملی را حفظ کند. وزارت خارجه قطر نیز هشدار داد که نباید اجازه داد سوریه پس از سرنگونی اسد وارد هرج و مرج گردد.

یک مقام سعودی نیز به رویترز گفت که این پادشاهی با همه بازیگران منطقه‌ای در سوریه در ارتباط بوده و مصمم است هر کاری را که ممکن است برای جلوگیری از یک نتیجه آشفته برای کشور انجام دهد. این مقام گفت: «ما با ترکیه و هر ذینفعی که درگیر است در ارتباط هستیم» و افزود که پادشاهی از محل اختفای بشار اسد اطلاعی ندارد.

وزارت خارجه چین نیز با صدور بیانیه‌ای که بر شهروندان و نهادهای چینی در این کشور متمرکز بود، خواستار بازگشت به «ثبات» در سوریه شد. وزارت امور خارجه چین همچنین افزود: ما از طرف‌های مربوطه سوری می‌خواهیم اقدامات عملی برای تضمین امنیت نهادها و پرسنل کنسولی در سوریه انجام دهند.

خبرنگار: ماری ملکی

انتهای پیام/