به گزارش خبرنگار بین الملل ایسکانیوز، رئیس‌جمهور ایران روز گذشته سفری رسمی به باکو انجام داد؛ سفری که به اعتقاد تحلیلگران، فراتر از یک دیدار دیپلماتیک معمولی، حامل پیام‌های مهمی برای منطقه و بازیگران بین‌المللی است.
در سفر اخیر مسعود پزشکیان به جمهوری آذربایجان، هر دو طرف بر حل اختلافات از طریق مذاکره، احترام به تمامیت ارضی یکدیگر، و ارتقاء روابط به سطحی راهبردی تاکید کردند.
الهام علی اف-رئیس جمهور آذربایجان- در کنفرانس خبری مشترک گفت: «سفر پزشکیان بازتاب‌دهنده سطح بالای روابط میان دو کشور است». پزشکیان نیز بیان کرد: «ایران تلاش خواهد کرد تا روابط خود با آذربایجان را در تمامی حوزه‌ها به سطحی راهبردی برساند. ما نباید اجازه دهیم دیگران ما را علیه یکدیگر تحریک کنند».
بیشتر بخوانید:
از حمایت لفظی اردوغان از غزه تا اقدام عملی برای عادی سازی با رژیم صهیونیستی!/ تداوم رویکرد منافقانه رئیس جمهور ترکیه
علاوه بر این در جریان این سفر، دو کشور هفت تفاهم‌نامه همکاری در زمینه‌های مختلف از جمله مشاوره سیاسی، حمل‌ونقل، تبادل فرهنگی، بهداشت، رسانه و سرمایه‌گذاری امضا کردند.
با توجه به اینکه دو کشور در سال‌های اخیر روابط پرتنشی را در برخی از حوزه‌ها به خصوص در قفقاز داشته‌اند، رسانه‌های غربی این سفر را تلاشی محتاطانه از سوی تهران برای ترمیم روابط با باکو ارزیابی کردند. همچنین المانیتور بر رزمایش مشترک دریایی ایران و آذربایجان در مهر و آبان سال گذشته در دریای خزر اشاره کرده و آن را نشانه‌ای تازه از نزدیکی ایران و آذربایجان خواند.
گفتنی است این سفر درست چند روز پیش از دیدار برنامه‌ریزی شده نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، از آذربایجان انجام شد. تحلیلگران بین‌المللی این تقارن زمانی را تصادفی نمی‌دانند و معتقدند که تهران با این اقدام در تلاش است مانع از تعمیق هرچه بیشتر روابط راهبردی میان باکو و تل‌آویو شود.
رسانه‌های اسرائیلی سفر پزشکیان را در چارچوب رقابت ژئوپلیتیکی میان ایران و اسرائیل برای نفوذ در قفقاز جنوبی تحلیل کردند. روزنامه جروزالم پست گزارش داد که این سفر در آستانه دیدار نخست‌وزیر اسرائیل -بنیامین نتانیاهو- از باکو انجام شده است.
اسرائیل به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان تسلیحات جمهوری آذربایجان شناخته می‌شود. همچنین رسانه‌های اسرائیلی مانند معاریو از آذربایجان به‌عنوان «پادشاه قفقاز» یاد کرده‌اند، که نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک این کشور برای اسرائیل است.
طبق گزارش‌ها، حدود ۷۰درصد از واردات تسلیحاتی باکو از اسرائیل تأمین می‌شود که شامل پهپادها، سامانه‌های راداری و تجهیزات ارتباطی پیشرفته است. این همکاری‌ها نقش کلیدی در پیروزی‌های نظامی آذربایجان در درگیری‌های قره‌باغ در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۳ داشته است.
گفتنی است در اکتبر ۲۰۲۴، شرکت دولتی نفت آذربایجان –سوکار- ۱۰درصد از سهام میدان گازی تامر در اسرائیل را خریداری کرد. این سرمایه‌گذاری نخستین حضور مستقیم سوکار در پروژه‌های فراساحلی مدیترانه بود و نشان‌دهنده تمایل آذربایجان به تعمیق همکاری‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی با اسرائیل است. این اقدام با وجود انتقادات کشورهای همسایه صورت گرفت، که نشان‌دهنده اولویت‌های استراتژیک باکو است.
همچنین در ماه‌های گذشته آذربایجان تلاش کرده است نقش میانجی میان اسرائیل و ترکیه را ایفا کند، به‌ویژه در زمینه کاهش تنش‌ها بر سر سوریه. در این رابطه رسانه‌های اسرائیلی از باکو به‌عنوان «پل ارتباطی» میان آنکارا و اورشلیم یاد کرده‌اند.
با این اوصاف و با توجه به سفر اخیر دکتر پزشکیان باید گفت درست که که در سال‌های اخیر روابط باکو تهران پرتنش بوده است اما این سفر می‌تواند راهی برای تعمیق روابط دوباره بین دو طرف باشد.
سفر رئیس‌جمهور ایران به باکو را می‌توان تلاشی برای بازیابی بخشی از این توازن دانست؛ یعنی قبل از اینکه نتانیاهو بتواند توافقات یا ابتکارات جدیدی با آذربایجان امضا کند، ایران می‌خواهد روابط خود را با باکو گرم کند یا حداقل مانع تعمیق بیش از پیش روابط اسرائیل-آذربایجان شود.
همچنین با حضور زودتر در باکو، ایران در واقع پیامی غیرمستقیم به اسرائیل می‌فرستد که در قفقاز هنوز وزن و نفوذ دارد. این یک دیپلماسی پیشگیرانه است: جلوگیری از این که سفر نتانیاهو کاملا فضای ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی را به نفع اسرائیل تغییر دهد.
در واقع در شرایطی که اسرائیل حضور اطلاعاتی و نظامی خود را در مرزهای شمالی ایران از طریق آذربایجان تقویت می‌کند، جمهوری اسلامی نمی‌تواند بی‌تفاوت بماند. رفتن رئیس‌جمهور ایران یک سیگنال روشن است که تهران همچنان متوجه تحولات قفقاز است.
در همین حال، این سفر حامل پیام‌های داخلی و منطقه‌ای نیز هست. در سطح داخلی، جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که در برابر ائتلاف‌های منطقه‌ای علیه خود منفعل نمی‌ماند. در سطح منطقه‌ای نیز این اقدام بخشی از یک استراتژی بزرگ‌تر ایران برای فعال‌تر شدن در قفقاز و کاستن از نفوذ اسرائیل است.
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که مسیر تهران برای بازتعریف روابط با باکو آسان نخواهد بود. همکاری‌های گسترده آذربایجان و اسرائیل در حوزه‌های امنیتی، نظامی و فناوری، طی سال‌های اخیر عمیق‌تر شده است و بعید به نظر می‌رسد که تنها با سفرهای دیپلماتیک ساده، این پیوندها گسسته شود.
خبرنگار: ماری ملکی
انتهای پیام/
نظر شما