به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، کشور ما وارد پنجمین سال خشکسالی شد و شرایط نشان می‌دهد که دیگر نمی‌توان به شیوه سابق در مدیریت آب پیش رفت.

کارشناسان معتقدند که در قدم اول باید شفاف به مردم توضیح داد که بارش‌ها در کشور کاهش بسیاری داشته و تنش‌های آبی یکی از چالش‌های مهم در کشور خواهد بود.

علاوه موضوع مدیریت آب، برخی کشورها سراغ استفاده از فناوری‌های نوین هم رفته‌اند. یکی از این فناوری‌ها بارورسازی ابرها است.

بارورسازی ابر پخش و انتشار مواد شیمیایی مانند یدور نقره یا ذرات نمک در اندازه‌های مختلف توسط هواپیما یا ژنراتورهای زمینی است. هدف از این کار تسریع در آغاز بارش یا طولانی‌تر شدن زمان بارش است.

روش دیگر یونیزه کردن جو یا ایجاد میدان‌های الکتریکی است، با این روش کشورها تلاش می‌کنند تا با هدایت سامانه‌های ابری یا ایجاد ابر باعث ایجاد بارش در منطقه هدف شوند.

بارورسازی به عنوان یک روش تعدیل وضع هوا است به طوری که با افزودن مواد به داخل یک ابر با هدف تقویت تشکیل و رشد بلورهای یخ (در ابرهای سرد) و تسریع و تقویت فرایند میعان با عرضه هسته‌های میعان (ابرهای گرم) منجر به افزایش بارش می‌شود.

آغاز استفاده از این روش به دهه 1940 میلادی در ایالت‌های نسبتا خشک آمریکا باز می‌گردد.

بارورسازی ابر به دو روش مختلف در ابرهای گرم و سرد انجام می‌شود. ابرهای سرد به سیستمی اطلاق می‌شود که بخش قابل توجهی از ابر در دمای زیر صفر درجه سانتی گراد قرار دارد و ستون ابر حاوی مقدار قابل توجهی آب در دمای زیر صفر است و اصطلاحاً آب ابرسرد نامیده می‌شود. این روش با پخش ذرات شیمیایی شبیه بلورهای طبیعی یخ مانند ید نقره (ذرات یخ دوست) به درون ابر انجام می‌شود. در ابرهایی که تمام یا بیشتر ضخامت آنها در ارتفاعی با دمای بالاتر از صفر درجه سلسیوس قرار داشته باشد، ابر گرم نامیده می‌شود. در ابرهای گرم از ذرات آئروسل مانند نمک برای بارورسازی استفاده می‌شود. بخش قابل توجهی از نشر سامانه‌های مشابه (ذرات یاور و کننده)، به درون سامانه ابر توسط هواپیما یا ژنراتورهای زمینی در دامنه مناطق کوهستانی انجام می‌شود.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در این باره عنوان شده که بارورسازی ابرها لزوما روشی برای کنترل خشکسالی نیست و صرفا شاید ابزاری برای مدیریت آب در یک حوضه باشد چراکه لزوما وجود ابر منجر به بارش نمی‌شود و عوامل متعددی در آن تاثیر دارند.

در این گزارش آمده که اجرای مناسب تلاش‌های بارورسازی ابرها می‌تواند حداقل بارندگی را در یک منطقه افزایش دهد و در صورت استفاده از رهیافت‌های مناسب، تأثیرات محسوسی در کشورهای مختلف داشته است. تحقیقات صورت‌گرفته در سراسر دنیا حاکی از موفقیت بارورسازی ابرها در بیش از ۵۰ کشور در تاریخ است.

مطابق برخی گزارش‌ها، بارورسازی ابرها پتانسیل افزایش پنج تا 20 درصدی بارش‌ها را دارد و البته گزارش‌هایی هم در دنیا موجود است که معتقدند این شیوه چندان اثرگذار نیست.

میزان افزایش بارش بسته به شرایط ابر، دما، مکان فیزیکی، و سایر عوامل متغیر است. مطالعات و شبیه‌سازی‌های عددی نشان داده است که پروژه‌های بارورسازی ابرها به‌طور متوسط موجب افزایش ۵ تا ۱۵ درصدی بارش می‌شوند. در برخی پروژه‌ها مثل پروژه‌های بارورسازی ابرها در کشور آمریکا، این میزان افزایش بارش به‌طور میانگین حدود ۱۱ درصد گزارش شده است. کلیه فعالیت‌های بارورسازی ابرها با استناد مستقل به منابع، تحت نظارت مراجع ملی و بین‌المللی اجرا ‌شده‌اند و طبق گزارش‌های سازمان جهانی هواشناسی و انجمن علمی انجمن بین‌المللی بارورسازی، این داده‌ها تأیید شده است.

امارات که با متوسط بارندگی سالانه کمتر از ۱۲۰ میلی‌متر، طی دو دهه اخیر برنامه‌های گسترده‌ای برای بارورسازی ابرها اجرا کرده، اکنون با هدف گسترش نفوذ خود در کنترل منابع آبی منطقه، به‌طور مشکوکی در پی نفوذ به ابرهای جنوب ایران است.

این کشور از سال ۲۰۱۵، با راه‌اندازی رسمی مرکز ملی هواشناسی امارات، برنامه‌ای تحقیقاتی جامع با هدف توسعه فناوری‌های جدید، ارتقاء دانش بومی و گسترش همکاری‌های بین‌المللی آغاز شد.

طبق گزارش روزنامه دولتی، The People's Daily، چین تنها بین ماه‌های ژوئن تا نوامبر سال ۲۰۲۲، ۲۴۱ پرواز و ۱۵ هزار موشک برای پیشبرد این پروژه پرتاب کرده است. بر اساس گزارش‌ها، این کار منجر به «۸.۵۶ میلیارد تن بارندگی اضافه» در حوضه رودخانه یانگ تسه شده است.

مهم‌تر از همه، چین به شدت از بارورسازی ابرها استفاده کرد تا اطمینان حاصل کند که باران مزاحم بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ پکن نمی‌شود. این روش فقط برای تقویت بارش استفاده نمی‌شود و کشورهایی مانند اسپانیا، فرانسه و آلمان، عمدتا برای جلوگیری از تگرگ از آن استفاده می‌کنند.

اگر این تگرگ‌ها بدون تغییر باقی بمانند، می‌توانند به اندازه توپ‌های گلف رشد کنند و تصور می‌شود که ۰.۵ میلیارد یورو خسارت به محصولات کشاورزی وارد کنند. کشورهای دیگری مانند مالزی حتی بارورسازی ابرها را به عنوان روشی برای پاکسازی مه یا دود در اطراف فرودگاه‌ها و شهرهای بزرگ آزمایش کرده‌اند.

از احد وظیفه رئیس مرکز تغییر اقلیم سازمان هواشناسی پرسیدیم که آیا می‌توان به بارورسازی ابرها به عنوان راهکاری برای کنترل خشکسالی در ایران نگاه کرد و وی در پاسخ به ایسکانیوز گفت: بارور کردن ابرها همیشه اثرگذار نیست. هدف از بارور کردن ابرها اضافه کردن هسته‌های میعان است که رطوبت موجود دور هسته‌های میعان جمع شوند و ماحصل آن به صورت باران ریزش کند.

وی افزود: اگر محیط طبیعی به طور طبیعی خود ذخیره هسته میعان داشته باشد، نیازی به بارور کردن ابر نیست. منطقه خاورمیانه به دلیل گرد و غباری که دارد، به طور طبیعی ذخیره دارد و اگر ما هم ذره‌ای اضافه کنیم، کار بیهوده‌ای کرده‌ایم.

وظیفه توضیح داد: حتی اگر تعداد ذره زیادتر از حد طبیعی وارد محیط کنیم ممکن است قطرات ابر بسیار کوچک شوند و پیش از رسیدن به زمین بخار شوند.

وی ادامه داد: بارورسازی ابرها در هر منطقه و با هر نوع ابری امکان‌پذیر نیست؛ تنها در مناطق کوهستانی و با ساختارهای مشخص ابر می‌توان به درصدی از بارش اضافه کرد.

رئیس مرکز تغییر اقلیم توضیح داد: اینطور نیست که ما تصور کنیم با بارور کردن هر ابری در هر منطقه‌ای می‌توانیم به افزایش بارش کمک کنیم. به طور کلی بارور کردن ابرها تاثیری در خشکسالی ندارد.

وی ادامه داد: ما نمی‌توانیم با خشکسالی مبارزه کنیم اما می‌توانیم به سمت استفاده از انرژی‌های پاک به خصوص انرژی خورشیدی و باد برویم. یک نیروگاه تولید برق سیکل ترکیبی یا گازی برای خنک کردن سیستم‌هایشان از آب استفاده می‌کنند و یکی از مصارف آب در صنعت همین است.

وظیفه بیان کرد: درست است که استفاده از انرژی پاک نیاز به سرمایه‌گذاری دارد اما می‌تواند در مصرف آب کشور تحول ایجاد کند. اینکه به دلیل ارزان بودن سوخت‌های فسیلی و با ترس از سرمایه‌گذاری اولیه به سمت انرژی‌های پاک نرویم، به خودمان آسیب می‌زنیم.

وی معتقد است: تنها راه مواجهه با تغییرات اقلیمی سازگاری با آن است. ما کشوری هستیم که بخش مهمی از اقتصادمان وابسته به کشاورزی است و اگر خشکسالی رخ دهد آسیب می‌بینیم. مصرف آب را باید در کشاورزی تغییر دهیم و صنعت را به سمت استفاده از پساب ببریم. آموزش مردم و تغییر رفتارها هم می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.

رئیس مرکز تغییر اقلیم بیان کرد: در غیر این صورت بخش وسیعی از سرزمین ما به مناطق غیرقابل سکونت تبدیل می‌شود. مساحت جنگل‌های ما در مقایسه با گذشته بسیار کم شده. گاهی روند تخریب هر چند سال دو برابر می‌شود.

مسعود فرزاد کارشناس آب هم بر این باور است که بارورسازی ابرها حداکثر۱۰ درصد می تواند مقدار بارش را افزایش دهد و با توجه به گستردگی بحران بی آبی و اینکه باروری فقط در نقاط محدودی از اقلیم ایران، امکان پذیر و عملیاتی است، به همین دلیل اثرگذاری چندانی در رفع بحران آب در پی نخواهد داشت.

به گزارش ایسکانیوز، به نظر می‌رسد که در شرایط فعلی باید کشور به سمت بهینه کردن مصرف آب برود و در تولید انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری کند. در مرحله بعد می‌توان به بارورسازی و یونیزه کردن به چشم یک ابزار کمکی نگاه کرد.

انتهای پیام/