به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، در سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری برای تغییر مرزهای جغرافیایی در منطقه قفقاز جنوبی از سوی برخی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در جریان است. به نظر می‌رسد یکی از اهداف اصلی این تلاش‌ها بدون تردید تضعیف ایران و قطع دسترسی زمینی به شمال باشد که در طرحی با عنوان «کریدور جعلی زنگزور» در حال پیگیریست. ترکیه و جمهوری آذربایجان تا کنون اقدامات زیادی در این زمینه انجام داده‌اند و گفته می‌شود که اکنون نیز با ابزار مختلف در حال فشار بر جمهوری ارمنستان برای پذیرش این خواسته زیاده‌خواهانه هستند.
بیشتر بخوانید:
فرافکنی جمهوری آذربایجان به جای راستی‌آزمایی / تا کجا باید از خطاهای باکو چشم‌پوشی کرد؟
با این حال، جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده که به هیچ وجه اجازه چنین تغییری را نخواهد داد. این طرح علاوه بر اینکه خطراتی ژئوپلتیکی برای ایران دارد، منافع حیاتی خود ارمنستان و حتی روسیه را با خطر مواجه می‌کند. در صورت اجرای آن، ارمنستان تحت محاصره جمهوری آذربایجان و ترکیه قرار می‌گیرد که نشان داده‌اند جاه‌طلبی‌های زیادی در خصوص این منطقه دارند و همین امر حتی موجودیت ارمنستان را تهدید می‌کند.
دکتر «رومن کاراپتیان» -استاد روابط بین الملل دانشگاه دولتی ارمنستان- در گفتگوی با ایسکانیوز به سوالاتی مورد تحولات منطقه و روابط دو کشور ایران و ارمنستان پاسخ داد.
وی در خصوص انگیزه برخی بازیگران برای تغییر مرزهای جفرافیایی در منطقه قفقاز جنوبی و ایجاد کریدور جعلی زنگزور گفت: منطقه قفقاز جنوبی به طور سنتی جایی بوده که منافع مراکز قدرت منطقه‌ای و بازیگران بین‌المللی در آن با هم تلاقی می‌کند و بنابراین، قرن‌هاست که رقابت فعالی در اینجا بر سر توزیع و بازتوزیع حوزه‌های نفوذ و حدود منافع وجود داشته است. کاراپتیان با بیان اینکه ذینفعان محلی سنتی منطقه، ایران، روسیه و ترکیه هستند، تصریح کرد: ذینفعان خارجی از جمله اتحادیه اروپا، ایالات متحده و چین نیز در این منطقه منافعی دارند اما گروه دوم به طور سنتی دخالت و نفوذ کمتری در فرآیندهای در حال وقوع در قفقاز جنوبی داشته‌اند و برخی از آنها بازیگران جدیدتری هستند.
ترکیه محرک اصلی تغییر در مرزهای قفقاز
از نظر این استاد ارمنی، وقتی صحبت از تغییر یا شکل‌دهی مجدد مرزهای جغرافیایی می‌شود، ترکیه محرک اصلی است؛ علاقه ترکیه به این موضوع عمدتا ناشی از ضرورت تحقق منافع ژئوپلیتیکی گسترده‌تر آن است که می‌توانیم آن را در یک کلمه «پان ترکیسم» بنامیم. وی افزود: آنکارا معمولا حتی این نیت را پنهان نمی‌کند و رسما آن رابیان کرده است و به همین دلیل برای تحقق آن، ابتدا می‌خواهد با آذربایجان مرز بدون مانعی داشته باشد.
استاد دانشگاه دولتی ارمنستان تصریح کرد: سال‌هاست که جمهوری آذربایجان با حمایت مستقیم ترکیه، دسته‌بندی‌ها و تزهای تاریخی نادرستی در دستور کار سیاست خارجی خود قرار داده که منجر به ادعاهای ارضی باکو نسبت به کشورهای همسایه می‌شود. وی افزود: برای دهه‌ها، این روایت‌ها در شرایط وجود اتحاد جماهیر شوروی قابل تحقق نبودند، بنابراین بلافاصله پس از فروپاشی آن، آذربایجان و ترکیه روند تغییر وضع موجود و مرزهای شکل گرفته در قفقاز جنوبی را آغاز کردند.
به گفته رومن کاراپتیان، ترکیه، همانند رفتاری که در دهه‌های پیش داشته، همچنان همان رفتار را در سیاست خارجی خود امروز نشان می‌دهد که بهره‌برداری از موقعیت ژئوپلیتیکی مطلوب و گسترش یا تقویت حوزه‌های نفوذ این کشور است و همزمان، انگیزه اصلی آذربایجان معرفی نقش و جایگاه خود به عنوان یک مرکز قدرت منطقه‌ای است.
ایران حامی ثبات در قفقاز است
استاد دانشگاه دولتی ارمنستان در خصوص آگاهی عمومی در ارمنستان نسبت به تحولات قفقاز گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره طرفدار ثبات در منطقه و حفظ مرزهای بین دولتی تثبیت‌شده بین‌المللی بوده و حتی قبل از جنگ قره‌باغ در سال ۲۰۲۰، مقامات تهران پیوسته ابتکارات متعددی را با هدف حل مسالمت‌آمیز مناقشات منطقه‌ای و در چارچوب قوانین بین‌المللی ارائه کرده‌اند. وی افزود: ایران پیوسته چه در سطح رهبران کشور و چه در سطح مقامات دیپلماتیک، اظهاراتی داشته که در آنها به وضوح موضع خود را به نفع حفظ تمامیت ارضی ارمنستان تثبیت کرده است.
کاراپتیان با بیان اینکه ایران تنها کشوری است که حتی تمایل خود را برای استفاده از هر وسیله‌ای -از جمله استفاده از نیروی سخت- برای حفظ تمامیت ارضی ارمنستان و بازگرداندن تعادل در منطقه ابراز کرده، خاطر نشان کرد: همه اینها از دو عامل مهم حکایت دارد: منافع ارمنستان و ایران در منطقه تا حد زیادی با هم منطبق است و دو کشور یکدیگر را به عنوان دوست شناسایی می‌کنند.
ارمنی‌ها ایران با به عنوان یک دوست عمیق می‌شناسند
این استاد ارمنی در ادامه اظهار کرد: اول از همه،به عنوان یک شهروند ارمنستان و سپس به عنوان یک متخصص، می‌توانم به شما اطمینان دهم که در میان طیف وسیع شهروندان ارمنی، ایران به عنوان یک کشور دوست و مردم ایران به عنوان یک ملت دوست دیده می‌شوند. وی افزود: برای ارائه یک مصادق در این زمینه می‌توانیم به نگرش گرم نسبت به شهروندان ایرانی در ارمنستان و همچنین روابط اقتصادی نسبتا عمیق موجود بین دو کشور اشاره کنیم.
به گفته رومن کاراپتیان، در مورد تلاش‌های ایران برای حفظ تمامیت ارضی ارمنستان، آگاهی عمومی و سیاسی در ارمنستان در این زمینه در سطح نسبتا بالایی قرار دارد؛ طبیعتا، روابط ایران با آذربایجان که تحت تأثیر عوامل متعددی است، برای ما نیز قابل درک است اما به طور کلی، تهران به صورت رسمی تلاش می‌کند تا آنها را از هر نظر متعادل کند و آنها را به قیمت روابط خود با ارمنستان اجرا نکند.
توسعه روابط ایران و ارمنستان مستلزم توسعه مسیرهای ارتباطی
وی در خصوص روابط تهران ایروان و راه‌های توسعه آن اظهار کرد: روابط بین ارمنستان و ایران در سطح بسیار بالایی قرار دارد، همانطور که از تماس‌های همکاری در سطح ادارات مختلف دولتی و برنامه‌های اقتصادی مشترک اجرا شده، مشهود است اما این بدان معنا نیست که باید به آنچه هست راضی باشیم و تمرکز مداوم بر توسعه بسیار مهم است. از نظر کاراپتیان، برای توسعه روابط ابتدا لازم است توسعه همکاری در حوزه اقتصادی و معرفی مسیرهای جدید انجام شود و توسعه مسیرهای ارتباطی زمینی و هوایی و زیرساخت‌های آنها بین دو کشور نیز می‌تواند در این امر مؤثر باشد.
کاراپتیان با بیان اینکه تعمیق همکاری در حوزه علمی و آموزشی نیز یک راه مؤثر است، گفت: لازم است که به طور مداوم روی این موضوع کار شود و در این راستا، مهم است که دو کشور برای شهروندان یکدیگر جذابیت متقابل داشته باشند. هر چند که وی یاداور شد، عامل سوم/خارجی همچنان تاثیر مشخصی بر توسعه روابط بین ارمنستان و ایران دارد؛ لذا از یک سو، سرد شدن روابط ایران با غرب و از سوی دیگر، تعمیق روابط ارمنستان با غرب، ممکن است تا حدودی بر روابط بین دو کشور تاثیر بگذارد. به اعتقاد این استاد ارمنی، ایروان به گفتگوی بین ایران و غرب اهمیت می‌دهد و حتی معتقد است که می‌تواند در اینجا نقش خاصی را بر عهده بگیرد.
اهداف باکو حول روایت‌های تاریخی نادرست و ساختگی می‌چرخند
استاد دانشگاه دولتی ارمنستان در مورد دیدگاه نخبگان سیاسی، جامعه دانشگاهی و افکار عمومی این کشور در قبال ایجاد «کریدور جعلی زنگزور» خاطر نشان کرد: ایده ساختگی و مصنوعی «کریدور زنگزور» اهداف گسترده‌تر و دور از دسترس‌تری از آنچه در نگاه اول به نظر می‌رسد، دارد. به اعتقاد وی، آذربایجان تلاش می‌کند آن را به عنوان یک پروژه صرفا لجستیکی معرفی کند، اما برای کسانی که سیاست خارجی این کشور را مطالعه می‌کنند، کاملا واضح است که آذربایجان زیر این ایده پنهان شده و گاهی اوقات حتی آشکارا در مورد اهداف گسترده‌تری صحبت می‌کند، که برخی از آنها همچنان حول روایت‌های تاریخی نادرست و ساختگی می‌چرخند.
وی افزود: ما مطمئن هستیم که حتی امروز آذربایجان از این ایده دست نکشیده و منتظر لحظه‌ای مناسب است و حتی ممکن است سعی کند این مسئله را از طریق نظامی حل کند؛ بنابراین، ما اهمیت زیادی برای موضع ایران در این مورد قائلیم و همچنین تقویت قابلیت‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی ارمنستان را که می‌تواند ابزار بازدارنده در برابر تجاوز احتمالی بیشتر آذربایجان را افزایش دهد، ضروری می‌دانیم.
کاراپتیان با اشاره به دروغ‌ها و رفتار متناقض ترکیه و جمهوری آذربایجان تصریح کرد: اگر این دو کشور می‌خواهند ارتباط درستی داشته باشند، اول از همه باید سیاست محاصره در قبال ارمنستان را به پایان برسانند. وی گفت: ما معتقدیم که روند عادی‌سازی روابط بین کشورهای منطقه باید بر اساس اصل حفظ عمل متقابل باشد.
جامعه ارمنستان منطق کریدور را غیرقابل قبول می‌دانند
از نظر این استاد ارمنستانی، ایروان برای نقش ایران در این موضوع اهمیت زیادی قائل است و تهران چه به صورت شفاهی و چه از طریق پیام‌های رویه‌ای خاص، موضع خود را مبنی بر اینکه ارتباط بین کشورهای منطقه باید تنها از طریق حفظ تمامیت ارضی همه طرف‌ها انجام شود، نشان داده است. کاراپتیان با تاکید بر حسن نیست ایران، یاداور شد که ایران همواره آمادگی خود را برای تضمین ارتباط بدون وقفه بین آذربایجان و نخجوان از طریق خاک خود -تا زمانی که روابط آذربایجان با ارمنستان بهبود نیافته باشد- اعلام کرده است.
کاراپتیان در انتها تاکید کرد: در تمام محافل سیاسی و عمومی اصلی ارمنستان، رویکرد اجماعی خاصی در این مورد وجود دارد و همه اذعان دارند که تضمین ارتباط بین آذربایجان و نخجوان، یا آذربایجان و ترکیه، از طریق منطق کریدور کاملا غیرقابل قبول است و این سناریو باید به هر طریقی کنار گذاشته شود. وی افزود: ارمنستان آماده است تا اجرای بدون وقفه ارتباط بین آذربایجان و نخجوان از طریق خاک خود را تضمین کند، اما این نباید مبتنی بر منطق کریدور باشد و باید مبتنی بر هنجارهای رعایت بدون وقفه اصول تمامیت ارضی و عدم دخالت در امور داخلی کشورها باشد.
انتهای پیام/
نظر شما