به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، شهید دکتر محمد مهدی طهرانچی از سال 1397 ریاست دانشگاه آزاد اسلامی را عهده‌دار شد و در این مدت 7 ساله تحولاتی را در ساختار و شیوه حکمرانی دانشگاه آزاد اسلامی ایجاد کرد. شهید طهرانچی در دوران مدیریت بر دانشگاه بهشتی، معاونت علمی آستان قدس رضوی، همکاری با مجمع تشخیص مصلحت نظام، ریاست مرکز نشر دانشگاهی و... هم همواره با نگاه مدیریتی آینده‌نگر و چند بُعدی، مجموعه‌های تحت مدیریت خود را متحول کرده است.

بررسی نگاه مدیریتی شهید طهرانچی در طول دهه‌ها و سال‌های اخیر یکسری شاخصه و شخصیت خاص را در مدیریت او نشان می‌دهد که واکاوی این نگاه مدیریتی می‌تواند الگویی برای مدیران آموزش عالی حتی در سطح حکمرانی کشور تبیین و معرفی کند. به همین منظور به سراغ محمدعلی خلیل‌زاده دبیر شورای خدمت علمی آستان قدسرضوی و دبیر کمیته برنامه‌ریزی علم و فناوری آستان قدس در زمان معاونت علمی شهید طهرانچی رفتیم. مشروح گفت‌وگوی ایسکانیوز با دکتر خلیل‌زاده در ادامه آمده است:

چه شد که شهید طهرانچی به عنوان اولین معاون علمی آستان قدس رضوی انتخاب شد؟

با انتصاب تولیت شهید آستان قدس رضوی، حضرت آیت الله دکتر رئیسی، آقای دکتر طهرانچی به عنوان مشاور و امین ایشان در حوزه علم و فناوری، در آستان قدس رضوی حضور یافتند. درآن زمان اینجانب ریاست دانشگاه بین‌المللی امام رضا علیه السلام را که یکی از دو دانشگاه آستان قدس بود بر عهده داشته و ایشان برای آگاهی و مشورت‌های لازم به تولیت آستان قدس، مذاکرات و مراجعاتی داشتند. در پاییز 1395 و با تشکیل کمیته برنامه‌ریزی علم و فناوری آستان قدس رضوی، ارتباط و همکاری‌های ایشان به عنوان یکی از اعضا افزایش یافت و درجلسات هفتگی این کمیته در مشهد و تهران حضور می‌یافتند. با تهیه و تصویب ساختار و ماموریت حوزه معاونت علمی آستان قدس در هیئت امنا، ایشان اسفند سال 1395 به عنوان اولین معاون علمی آستان قدس رضوی منصوب شدند. اینجانب در جایگاه دبیر کمیته برنامه‌ریزی علم و فناوری آستان قدس همکار نزدیکی با ایشان داشته‌ام. بعد از انتصاب ایشان به عنوان ریاست عالیه دانشگاه آزاد اسلامی، ایشان به عنوان خادم علمی آستان قدس ارتباط و همکاری خود را با بخش علمی داشتند و برخی از فعالیت‌های شروع شده قبلی را، دنبال کردند.

آشنایی شما با شهید طهرانچی از چه طریقی بود و فضای همکاری با ایشان در آستان قدس چگونه ایجاد شد؟

دکتر طهرانچی از گذشته و در زمان تولیت فقید آستان قدس رضوی، حضرت آیت الله واعظ طبسی، با آستان قدس رضوی ارتباط داشتند و فعالیت‌هایی به انجام رسانده‌اند به نحوی که در جایگاه ریاست دانشگاه شهید بهشتی، ظرفیت اساتید و دانشگاه را در اختیار قرار داده بودند. اما با انتصاب آیت الله شهید رئیسی و به واسطه شناخت و همکاری‌های قبلی، دور جدیدی از نقش‌آفرینی ایشان در عرصه علم و فناوری آستان قدس رضوی، آغاز شد.

پیشنهاد ایجاد معاونت علمی در آستان قدس چکونه مطرح شد و چه ماموریت‌ها و برنامه‌هایی را دنبال کرده است؟

حضرت آیت الله رئیسی عنایت ویژه‌ای به علم داشتند. به نحوی که در سخنرانی مراسم معارفه خود در اسفند 1394، موضوع مرجعیت علمی شهر مشهد مقدس را به واسطه وجود عالم آل محمد علیه السلام، یعنی حضرت رضا علیه السلام و دانشگاه‌های متعدد و حوزه علمیه کهن در این شهر، لازم دانستند. لذا با تشکیل کمیته برنامه‌ریزی علم و فناوری به ریاست استاد فقید، آقای دکتر رضا روستا آزاد، و با بهره‌گیری از خبرگان و فرهیختگان حوزه و دانشگاه، برای جهش حرکت علمی آستان قدس، تلاش ویژه‌ای داشتند. یکی از اصلی‌ترین دستور کارهای این کمیته طراحی بخش علم و فناوری آستان قدس بود که به ضرورت تشکیل بنیاد علم و فناوری رضوی و معاونت علمی منجر گردید.

ماموریت‌های اصلی معاونت علمی آستان قدس رضوی در زمان تولیت شهید طهرانچی چه بود؟

معاونت علمی آستان قدس رضوی با هدف تحقق مرجعیت علمی و توسعه دانش‌بنیان در حوزه‌های علوم انسانی اسلامی، مأموریت‌های کلیدی نظیر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی علمی، آموزشی و فناوری در چارچوب اهداف آستان قدس رابر عهده داشت. دستیابی به مرجعیت علمی جهانی در حوزه‌هایی مانند زیارت، تبلیغ، تربیت، وقف و تمدن نوین اسلامی مطرح و دنبال شد. توسعه پژوهش و فناوری با تعیین اولویت‌های پژوهشی و فناوری متناسب با نیازهای آستان و حمایت از طرح‌های دانش‌بنیان و توسعه کسب‌وکارهای نوآورانه از طریق شهرک علم و فناوری از دیگر ماموریت‌های معاونت علمی بود. ایجاد ارتباطات علمی و بین‌المللی و همچنین ایجاد شبکه‌ای از نخبگان و دانشمندان (شبکه نخبگان رضوی) برای مشارکت در پیشبرد اهداف علمی در دستور کار این معاونت بود. توسعه وقف دانش‌بنیان و ترویج آن در سطح ملی و بین‌المللی، و سازماندهی فعالیت‌های حوزه سلامت (بنیاد سلامت رضوی) برای دستیابی به مرجعیت علمی در درمان و دارو در این معاونت دنبال می‌شد.

به طور خلاصه معاونت علمی آستان قدس رضوی با محوریت علم و فناوری، به دنبال تبدیل آستان به قطب علمی جهانی در حوزه‌های اسلامی بود و از طریق سیاست‌گذاری، پژوهش، فناوری و ارتباطات بین‌المللی، در مسیر تحقق این اهداف گام برمی‌داشت.

خلاصه برنامه‌های اصلی معاونت علمی آستان قدس رضوی

معاونت علمی آستان قدس رضوی در راستای تبدیل آستان قدس رضوی به قطب علمی جهانی در حوزه‌های اسلامی و فناوری با محوریت مرجعیت علمی و اقتصاد دانش بنیان، برنامه‌های متعددی طراحی و اقدامات کلیدی زیادی را در دوره معاونت آقای دکتر طهرانچی انجام داده است، که بخشی از آن در ادامه می‌آید:

• پشتیبانی علمی از آستان قدس رضوی و تقویت پژوهش‌های کاربردی در حوزه‌های مرتبط با نیازهای حرم مطهر، نظیر عطر و صوت حرم.
• طراحی و آغاز هفت کلان برنامه علمی در آستان قدس رضوی در حوزه‌هایی نظیر زیارت، تبلیغ، تربیت، وقف، امنیت و صیانت حرم، تراث رضوی.
• توسعه شبکه‌های علمی داخلی و بین‌المللی از طریق انعقاد تفاهم‌نامه‌های همکاری با نهادهای داخلی و بین‌المللی مانند:

دانشگاه‌های فردوسی، شهید بهشتی، آزاد اسلامی و دانشگاه کازان روسیه.

• توسعه ظرفیت‌های نیروی انسانی علمی با راه‌اندازی طرح خادمان و خادمیاران علمی و جذب نخبگان وظیفه.
• مطالعه و طراحی شهر علم به عنوان قطب علمی در مقیاس شهرهای علم جهانی.
• پایش و حمایت از موسسات تابعه برای بهبود عملکرد نظیر دانشگاه علوم اسلامی رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا علیه السلام و بیمارستان فوق‌تخصصی رضوی.

برگزاری نشست‌های تخصصی و همایش‌های ملی نظیر: همایش معماری و هنر در اعتاب مقدسه و همایش تربیت دینی از منظر ادیان

مدیریت شهید طهرانچی در معاونت علمی آستان قدس رضوی چه شاخصه‌هایی داشت؟

نگاه تحولی و آینده‌نگر:

شهید طهرانچی با تأکید بر مرجعیت علمی جهانی آستان قدس رضوی، برنامه‌ریزی بلندمدت را مبتنی بر نیازهای جامعه اسلامی طراحی کرد. تدوین ۷ کلان برنامه علمی در حوزه‌های زیارت، تبلیغ، تربیت، وقف، و امنیت حرم نمونه‌ای از مصادیق این نگاه هست.

مدیریت جهادی و عمل‌گرا:

ایشان با رویکرد حل مسئله محور، پروژه‌های علمی را به سرعت از مرحله نظری به اجرا می‌رساند. پیگیری پروژه‌های کاربردی مانند «عطر حرم» و «صوت حرم» با مشارکت دانشگاه‌ها و نخبگان در این زمینه فعلیت پیدا کرده بود.

شبکه‌سازی علمی:

ایجاد ارتباطات استراتژیک با نهادهای داخلی و بین‌المللی برای تقویت همکاری‌های پژوهشی با انعقاد تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های فردوسی، شهید بهشتی و دانشگاه کازان روسیه، بخشی از اقدامات ایشان در حوزه شبکه‌سازی علمی است.

توسعه نیروی انسانی علمی و نخبه:

طرح خادمین علمی برای جذب و به‌کارگیری نخبگان در پروژه‌های آستان، در راستای توسعه نیروی انسانی علمی می‌باشد. تهیه و تصویب آیین‌نامه خدمت خادمان و خادمیاران علمی و بکارگیری نخبگان وظیفه در طرح‌های پژوهشی و ایجاد فرصت‌ حضور برای اساتید در آستان قدس رضوی و حرم مطهر، بخشی از دستاوردهای دوره مدیریت ایشان است.

تمرکز بر زیست بوم علم و نوآوری:

برنامه‌ریزی برای ایجاد شهر علم در مشهد مقدس به عنوان قطب علمی با محوریت نیازهای آستان و جامعه از اقدامات ایشان است. ایشان طراحی مفهومی شهر علم را انجام داد، و دوره معاونت علمی بعد، کلنگ شهرک علم و نوآوری عالم آل محمد علیه السلام توسط تولیت شهید زده شد.

شهید طهرانچی همزمان دانشمند، مدیر اجرایی، و انقلابی بود و این ترکیب ویژگی‌ها در مدیریت علمی کم‌نظیر است. ادامه برنامه‌های ایشان مانند طرح خادمین علمی و نخبگان وظیفه، در آستان قدس نشان‌دهنده تأثیر ملموس اقدامات ایشان می‌باشد. از طرفی نگاه فرابخشی ایشان، منجر به پیوند علم با مفاهیم دینی (مانند تربیت اسلامی) و نیازهای عملیاتی حرم مطهر شد.

مدیریت شهید طهرانچی در معاونت علمی آستان قدس چه تحولات و توفیقاتی ایجاد کرد؟

از نگاه تحول ساختاری، با تاسیس معاونت علمی؛ علاوه بر نقش نظارتی، طرح‌ها و پروژه‌های راهبردی نظیر ایجاد شهر علم شکل گرفت. همچنین با ایجاد کمیته‌ها و کارگروه‌های تخصصی، با استفاده از خرد جمعی، امور علمی آستان را پیش بردند. تشکیل شورای خدمت علمی، تشکیل کارگروه‌های علمی ذیل کلان برنامه‌های علمی نمونه‌هایی از این توفیقات بود. به لحاظ محتوایی، برگزاری همایش‌های ملی مانند «معماری اعتاب مقدسه» و «تربیت دینی» برای زمینه‌سازی علمی شدن بخش‌های اجرایی آستان رقم خورد. توسعه پژوهش‌های کاربردی در حوزه سلامت از دیگر دستاوردهای ایشان بود. جذب نخبگان وظیفه در پروژه‌های دستگاههای اجرایی آستان نمونه موفقی از این حرکت تحولی بود به نحوی که در ادامه و تا کنون بیش از 100 نخبة دانش‌آموخته در دانشگاههای کشور در این طرح وارد آستان قدس رضوی شده‌اند.

شهید طهرانچی در مدیریت خود چه دغدغه‌هایی داشت؟

مرجعیت علمی از دغدغه‌های اصلی ایشان بود که با تدوین برنامه‌های میان‌مدت برای تبدیل آستان به قطب علمی جهان اسلام دنبال شد. تشکیل معاونت علمی و نهادینه سازی آن در آستان قدس رضوی به عنوان کلید پیشرفت و تعالی آستان قدس رضوی، فعالیت اصلی ایشان بود. اگرچه در تعامل با سازمان اقتصادی آستان قدس به دنبال تکمیل چرخه علم تا ثروت و ایجاد درآمدهای پایدار بودند، اما به ظرفیت مشارکت‌های مردمی از طریق وقف و نذر علمی معتقد بودند.

پاسخ به نیازهای حرم مطهر در اولویت پشتیبانی علمی ایشان از آستان قدس بود. پروژه‌هایی مانند عطر حرم و صوت حرم‌ نمونه‌هایی از این اقدامات بودند.

طرح خادمین علمی: اهداف و دستاوردها

فعالیت نظام‌مند خادمان و خادمیاران علمی در آستان قدس رضوی با سه هدف اصلی دنبال شد: 1- بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت علمی دانشمندان داخلی و خارجی (به ویژه مسلمانان) در مراکز علمی آستان برای دستیابی به مرجعیت علمی در حوزه‌های اولویت‌دار 2- به‌کارگیری ظرفیت نخبگان دانشگاهی و حوزوی برای رفع نیازها، حل مسائل و پیشبرد ماموریت‌های آستان، 3- فراهم آوردن زمینه خدمتگزاری فرهیختگان علمی به ساحت امام رضا(ع) و زائران. شبکه‌سازی از اساتید و نخبگان علمی با محوریت توسعه فرهنگ رضوی و اخلاق حرفه‌ای مبتنی بر سیره رضوی و اشتراک دانش نیز از دیگر مصادیق اصلی این اهداف است. به کارگیری اساتید دلداده آستان مبارک حضرت رضا علیه السلام در قالب خادم و خادمیار علمی از دیگر دستاوردهای معاونت علمی بود.

شهید طهرانچی معتقد بود علم باید در خدمت آستان قدس قرار گیرد و تحقق تمدن اسلامی، بدون مرجعیت علمی از طریق تامین سرمایه انسانی عالم، مومن و متعهد میسر نیست.

با پذیرش مسئولیت ریاست دانشگاه آزاد اسلامی توسط آقای دکتر طهرانچی، سکان نهاد علم آستان به دست دانشمند فرهیختة دیگری سپرده شد و ایشان هم با تمام قوا برای پیشبرد اهداف و منویات تولیت شهید، تلاش داشتند، اما با انتصاب آیت الله رئیسی رحمت الله علیه، به ریاست قوه قضائیه و تغییر تولیت، و با شروع طرح تغییر ساختار کلان آستان قدس رضوی، موقعیت و نقش معاونت علمی در ابهام قرار گرفت.

پس از بررسی‌های به عمل آمده، طرح تشکیل سازمان علمی و فرهنگی مطرح و وارد مرحله اجرا شد. طبق این طرح سازمان فرهنگی و معاونت علمی ادغام شده و مقرر بود وظائف ایشان به این سازمان منتقل گردد. متاسفانه، در عمل ساختار معاونت علمی حذف و ماموریت‌ها و بخشی از فعالیت‌های آن بلاتکلیف شد. در حال حاضر و البته با قدری تاخیر، خوشبختانه خدمت علمی مجدد احیا و پیش برده شده است، پشتیبانی علمی از دستگاههای اجرایی آستان قدس به موسسات علمی سازمان علمی و فرهنگی (دو دانشگاه و بنیاد پژوهش‌های اسلامی) سپرده شده است و بخشی از کلان برنامه‌های علمی متوقف و برخی نظیر زیارت به بنیاد پژوهش‌های اسلامی سپرده شده است.

شاید مهمترین دستاورد در حوزه علم و فناوری آستان قدس رضوی، ایجاد هویت مستقل برای این حوزه و تشکیل برخی نظامات سیاستگذاری و اجرایی در مدیریت آستان باشد. خوشبختانه امروز در آستان قدس رضوی، مجموعه علم و فناوری به رسمیت شناخته شده و خیلی از حوزه‌های اجرایی به آن توجه داشته و تا حدی باور دارند که می‌توانند برخی از مسائل و مشکلات خود را با پرچمدار این حوزه یعنی سازمان علمی مطرح کنند.

اساساً باید توجه داشت در نظام سنتی آستان قدس رضوی، تغییر رویکرد و دانایی محور شدن امور، همچون سایر دستگاه‌های اجرایی با سختی و مقاومت مواجه بوده است، لذا اساس تشکیل و تثبیت معاونت علمی یک اقدام تحولی بوده و هست. الحمدلله اتفاقات مبارکی در این زمینه افتاده است و امید است با عنایت حضرت رضا علیه السلام که عالم آل محمد علیه السلام است این روند سرعت گرفته و با قوت بیشتری پیش برود.

نگاه شهید رئیسی به مدیریت دکتر طهرانچی چگونه بود؟

دکتر طهرانچی مورد حمایت کامل آیت الله شهید رئیسی بودند و این به پیشبرد امور کمک زیادی می‌کرد. دغدغه‌های مشترک ایشان نظیر مرجعیت علمی مشهد به این تعامل عمق و اثربخشی داده بود. البته عدم حضور تمام وقت ایشان در مشهد، سرعت اجرای تحولات مورد انتظار ایشان را کم کرده بود که البته ایشان، با توجه به سایر ویژگی‌های برجسته دکتر طهرانچی، این محدودیت را پذیرفته بودند.

شهید دکتر طهرانچی با ترکیب علم، مدیریت جهادی، و نگاه تمدنی، معاونت علمی آستان را به نهادی پویا و اثرگذار تبدیل کرد. دستاوردهای ایشان از طرح خادمین علمی تا کلان‌برنامه‌های علمی، نشان‌دهنده مسیر تحولی است که ادامه آن می‌تواند آستان قدس را به قطب علمی جهان اسلام تبدیل کند. روحیه انقلابی، آینده‌نگری، و عمل‌گرایی ایشان، الگویی ماندگار برای مدیران علمی کشور است.

انتهای پیام /