به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز؛ در هفتههای اخیر موضوع حذف صفر از پول ملی باردیگر در دستور کار دولت چهاردهم قرار گرفت و بر این اساس محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، در جمع خبرنگاران از نهایی شدن طرح حذف چهار صفر از پول ملی خبر داد و گفت: «بر اساس این طرح، واحد پول ملی «تومان» و واحد خرد آن «قِران» خواهد بود.»
بیشتر بخوانید؛
دولت بازار مسکن را کاملا رها کرده است/ ضرورت اجرای «قانون ساماندهی» برای کنترل قیمتها
فرزین همچنین با اشاره به اینکه واحد رسمی کشور هماکنون ریال است، اما مردم در معاملات خود از تومان استفاده میکنند، گفت: «حذف چهار صفر ضرورتی اجتنابناپذیراست. افزایش تورم و کاهش شدید ارزش پول ملی در سالهای اخیر، نسبت ارزش ریال به ارزهای خارجی را بهشدت کاهش داده و این موضوع، علاوه بر آثار اقتصادی، منجر به افت غرور ملی شده است.»
با این حال برخی از اقتصاددانها بر این باورند که تا پیش از اصلاح ساختار اقتصادی کشور حذف صفر از واحد پول ملی تاثیری در رشد و شکوفایی اقتصادی ندارد. به عنوان مثال فرشاد مومنی حذف چهار صفر از پول ملی را اقدامی نمادین دانسته و تصریح کرده است: «اراده، سیاست و برنامهای در این زمینه وجود ندارد بنابراین این ظرفیت وجود دارد که حذف صفرها از سیاستهای تورمزا حساسیتزدایی کند که یک خطر بسیار بزرگ است، از همین روی نمایندگان مجلس تا زمانیکه تضمینهای کافی نگرفتهاند نباید زیر باراین اقدام نمایشی بروند.»
این اقتصاددان در توضیح تضمینهایی که مجلس باید بگیرد نیز گفتهاست: «برای رسیدن به تضمینها باید برنامههای مانند حمایت از بخش تولید و زیر فشار گذاشتن غیرمولدها از سوی دولت ارایه شود و این برنامهها قبل از نهایی شدن از طریق کانالهای تخصصی مدنی و افراد صلاحیتدار تایید شوند. در غیر این صورت حذف صفرها سوبسید غیرمتعارف به دزدها، فاسدها و اختلاسگرها است.»
با همه این انتقادات، فاطمه مهاجرانی در حاشیه نشست هیئت دولت از تصویب طرح حذف چهار صفر خبرداد و بیان کرد: «هیأت وزیران یکشنبه ۱۹ مرداد حذف چهار صفر از پول ملی و تغییر نام آن به تومان را تصویب کرده است.» ولی درست یک هفته قبل رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرده بود که این کمیسیون با محتوای لایحه دیگری که از سال ۱۳۹۸ دست مجلس است، برای حذف چهار صفر از پول ایران موافقت کرده، ولی تصمیم گرفته به جای تومان، نام واحد پول جدید هم ریال باشد.»
سخنگو دولت همچنین اخیرا در نشست خبری، در پاسخ به علت حذف صفر از پول ملی به خبرنگاران گفته بود: «این مسیری است که چند کشور دنیا این کار را انجام دادند، حتی برخی از کشورها تا حذف ۶ صفر نیز پیش رفتهاند و دولت به عنوان یک اقدام اصلاحی ساختاری این موضوع را تصویب کرد.» در راستای کاهش بار روانی و چاپ اسکناس این تصمیم در دولت صورت گرفت.»
با وجود تمام بحثهایی که این روزها درباره حذف صفر از واحد پول ملی در رسانهها و محافل اقتصادی شکل گرفتهاست اما این تصمیم تا کمتر از دو سال دیگر اجرایی نخواهد شد. میثم ظهوریان، عضو کمیسون اقتصادی مجلس در این زمینه گفتهاست: «با قانونی شدن لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی، از سال ۱۴۰۶ از پول جدید استفاده شده و در فاز دوم یعنی از سال ۱۴۰۹ پول قدیم و چهار صفر به طور کامل از پول ملی حذف میشود.»
با این حال، برخی پرسشها همچنان در اذهان مردم مطرح است، از جمله اینکه آیا این طرح، تاثیری در ارزش پول ملی ورشد اقتصادی دارد؟ آیا تاثیری بر کنترل تورم خواهد داشت؟ و اینکه آیا تاثیری بر رشد اقتصاد، شغل و وجهه پول ملی در مبادلات بینالمللی خواهد داشت یا خیر؟
برای یافتن پاسخ این پرسشها با آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مسعود دانشمند کارشناس اقتصادی و عضو اتاق بازرگانی ایران، گفتگو کردهایم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
کنترل تورم مقدم بر حذف صفر از واحد پول است
بغزیان در ارتباط با تغییرات لایحه حذف ۴ صفر با بیان اینکه درباره تغییر حذف صفر از واحد پولی کشور مستلزم ارائه هشدارهایی است به خبرنگار ایسکانیوز گفت: پیش از حذف صفر باید تورم کنترل شود یعنی ابتدا باید شاهد اصلاحات اقتصادی از طریق سیاستهای ضد تورمی باشیم تا اقتصاد در مسیر قابل پیشبینی قرار بگیرد و به ثبات برسد و سپس اقدام به حذف صفر از واحد پولی کنیم درغیر اینصورت حذف صفر به تنهایی کار بیهودهای است.
وی در ادامه افزود: در صنعت ساختمانسازی ابتدا خود سازه بنا میشود و سپس سنگفرش مقابل آن اجرا میشود زیرا تا زمانی که ساخت سازه به پایان نرسد، سنگفرش معنایی ندارد. تغییر واحد پول و حذف صفر هم درست مثل همین تمثیل است تا زمانی که اصلاحات اقتصادی صورت نگیرد، این کار بیفایده است.
این اقتصاددان با اشاره به مطرح شدن طرح حذف صفر در دولتهای پیشین گفت: زمان آقای احمدینژاد هم که حذف ۳ صفر در دستور کار بود، ابتدا طرح تحول اقتصادی پیاده شد و یکی از اقدامات اساسی طرح تحول اقتصادی، هدفمندسازی یارانهها بود و بعد از آن حذف صفر مطرح شد، یعنی اقتصاد باید به ثبات برسد و در ادامه چنین اقدامی در جهت حذف صفر صورت گیرد.
اگر پیش شرطهای اصلاح اقتصادی محقق نشود، حذف صفر بیفایده است
وی در ادامه افزود: به عنوان مثال آرژانتین و ترکیه و آلمان این کار را کردند اما با تورمهای بالا همراه بود و پس از آن تلاش کردند تورم را پایین نگه دارند، بنابراین، پارهای پیش شرطها نیاز است تا حذف صفر اثرگذار باشد. لازمه این کار اجرای طرح تحول اقتصادی از طریق سیاستهای ضد تورمی است.
بغزیان با طرح این پرسش که باید ببینیم اصلا چرا میخواهیم ۴ صفر را حذف کنیم تصریح کرد: در واقع به نوعی ۴ صفر به قیمتها اضافه شده است که حالا میخواهیم آن را از واحد پولی کم کنیم. اکثر واحد پولهای دنیا یک صدم دارند. اما واحد پول کشور ما برعکس واحد های کشورهای دیگر است. عنوان مثال ما زیر یک ریال نداریم.
وی با اشاره به بالا رفتن قیمتها بعد از رند شدن واحد کوچک به سمت بالا گفت: پارهای واحدهای کوچک در قیمت داریم و با حذف ۴ صفر اگر این واحد کوچک به سمت بالا رند شود، قیمت بالا میرود. این مساله برای کالاهای ارزان که اساسی هم هستند به نوعی تورمزا است.
حذف ۴ صفر، قبل از تقویت پول ملی کمکی به مردم نمیکند
بغزیان با انتقاد از این دیدگاه که حذف ۴ صفر را نوعی محکم کاری و پیششرط بهبود شرایط اقتصاد و کنترل تورم میدانند، بیان کرد: باید بدانیم حذف چهار صفر تا قبل از ثبات اقتصادی، هیچ کمکی به کنترل تورم، بهبود اشتغال، کاهش بیکاری و افت قیمتها نمیکند. زیرا همانطور که ۴ صفر از قیمتها کم میشود به موازات آن، شاهد کم شدن صفر از حقوق مردم نیز هستیم.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه گفت: ممکن است برخی کارشناسان بگویند حالا که فرصت هست ابتدا حذف صفر را انجام میدهیم و بعد تورم را کنترل میکنیم، اما باید در نظر داشت این کار کمکی به اشتغال و رشد اقتصادی نمیکند بلکه فقط حذف صفر فقط به این منظور است که صفرها را به دنبال خودمان نکشیم.
بغزیان در پاسخ به این پرسش که با وجود عدم کنترل تورم و ثبات اقتصادی چرا این طرح در دستور کار قرار گرفته است؟ گفت: زیرا بانک مرکزی خود را مکلف به انجام این قضیه میداند، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد میخواهند به نوعی خود را مشغول کنند. همچنین بهنظر میرسد، اولین اقدام وزارت اقتصاد در دوره جدید هم در این راستا باشد تا نوع اسکناسهایی که توسط بانک مرکزی چاپ میشود، مشخص شود. باید در نظر داشت، آمدن اسکناسهای جدید باید همراه با جمعآوری اسکناسهای قدیمی باشد و برای این مسئله نیاز به چارهاندیشی است.
حذف صفر به معنای تقویت پول ملی نیست
وی در ادامه افزود: این کار به معنای تقویت پول ملی نیست و برروی وجه آن هم تاثیری ندارد. دلار که ۹۰ هزار تومان است، میشود ۹ تومان و بازهم تاثیری بر وجهه و تقویت پول ندارد.
این اقتصاددان در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر این که اگر این طرح شکست بخورد آیا شاهد بازگشت صفرها خواهیم بود؟ گفت: خیر حتی با ناکارآمدی و وجود تورم نیز شاهد بازگشت صفرها نخواهیم بود و ممکن است دوسال بعد یک صفر دیگر هم کم شود. این کار برای ساده کردن محاسبات و سهولت گزارش به بانک جهانی است مثلا ۹۰ هزار تومان، ۹ تومان اعلام میشود و ظاهر قضیه حفظ میشود و ارزان بنظر میآید.
حذف صفر تنها برای سادهسازی محاسبات است
مسعود دانشمند نیز درپاسخ به این پرسش که با حذف ۴ صفر از پول ملی شاهد چه تغییراتی خواهیم بود و هدف از این کار چیست؟ به خبرنگار ایسکانیوز گفت: حذف صفر تنها برای سادهسازی محاسبات و سهولت در خوانش و نگارش است همانطور که در حال حاضر عملا بر روی اسکناسها این کار انجام شده است. به اسکناسها توجه کنید، ارقام یک سمت با صفر لحاظ شده و در سمت دیگر حذف صفر را داریم.
وی در ادامه افزود: به عنوان مثال در یک طرف ایران چک پنجاه هزارتومان نوشته شده پانصد هزار ریال (۵۰۰۰۰۰) سمت دیگر ۴ صفر حذف شده و نوشته شده پنجاه (۵۰ ) که منظور پنجاه تومان است. باید با حذف صفر ریال جدید تعریف شود.
عضو اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه طبیعتا وقتی از اعداد، صفر کاسته میشود درگفتار و نوشتار این رقم کمتر به نظر میآید، تصریح کرد: مثلا کالایی قبلا ۱۰۰ هزار ریال قیمت داشت با حذف ۴ صفر، قیمت آن به ۱۰ ریال تغییر میکند و این رقم کوچک بهنظر میآید و ممکن است در خرده فروشیها تاحدی قیمتها بالا برود یا مثلا کالایی که الان قیمتش ۱۰۰ هزار تومان یا همان یک میلیون ریال است با حذف ۴ صفر ۱۰۰ ریال میشود و خیلی به نظر بزرگ نمیآید و میتواند زمینه احساس تورم در برخی کلاهای خرد را از لحاظ روانی بوجود آورد.
بهکار بردن کلمه «همت» از اشتباهات سازمان برنامه و بودجه بود
دانشمند با انتقاد از سازمان برنامه بودجه گفت: یکی از کارهای اشتباه سازمان برنامه بودجه به کار بردن کلمه «همت» بود زیرا این کلمه کوتاه شده ۱۰۰۰ میلیارد تومان است. در صورتی که طبق قانون پولی و بانکی که از زمان رضاخان تصویب شده است واحد پول ملی ریال است و تومان اعتبار قانونی ندارد. به صورت غیررسمی نیز در فاکتورها برای قیمتهای پایین، تومان قید میشود.
این کارشناس اقتصادی در انتقاد به حذف ۴ صفر از واحد پول کشور تصریح کرد: باید برای واحدهای کمتر از ۱ ریال، نیم ریالی و بیست و پنج صدم ریال داشته باشم و در عین حفظ پول خرد باید تلاش شود اجزای کمتری داشته باشیم. به عنوان مثال یک قرانی یا دوهزاری و پنج هزاری وغیره نداشته باشیم زیرا هزینه تولید سکه و اسکناس و ارزش واقعی آنها را باید در نظر داشت.
وی در ادامه افزود: سرمایههای کشور را به پولهای خردی که معلوم نیست چه خواهد شد، تبدیل نکنیم. سکهای که با نیکل ساخته میشود در صورت ذوب شدن و استفاده آن در صنعت بهینهتر از آن است که شمش نیکل خریداری شود.
با کوچکسازی دولت میتوانیم شاهد کنترل تورم باشیم
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که آیا حذف صفر از پول ملی تاثیری در کاهش تورم دارد یا خیر؟ گفت: حذف تعدادی صفر هیچ تاثیر معناداری بر کاهش تورم ندارد. اینکه برخی میگویند ابتدا تورم را کنترل کنیم و بعد تغییرات در تعداد صفر لحاظ شود هیچ ارتباطی باهم ندارد. تورم یعنی با پول معین چه مقدار کالا میتوانیم تهیه کنیم و از آنجایی که حذف چند صفر از پول ملی تاثیری بر قدرت خرید مردم ندارد با کاهش تعدادی صفر نباید توقع کاهش تورم را داشت.
وی همچنین تصریح کرد: کنترل تورم از طریق راهکارهای دیگر صورت میگیرد. به عنوان مثال افزایش تولید، اشتغال و صادرات را میتوان نام برد. البته این راهکارها بدون جذب سرمایه خارجی امکانپذیر نیست و از طرفی برای جذب سرمایه خارجی، باید مسائل خود در نظام بانکی جهانی حل کنیم. همچنین، با کوچکسازی دولت و واگذاری تمام امور تصدیگرایانه آن به بخش خصوصی واقعی میتوانیم شاهد کنترل تورم باشیم.
حذف ۴ صفر تاثیری بر معاملات اقتصادی بینالملی ندارد
دانشمند درپاسخ به این پرسش که آیا حذف صفر بر معاملات اقتصادی بینالمللی اثرگذار است یا خیر؟ بیان کرد: هیچ تاثیری در این زمینه ندارد. به عنوان مثال صد ین، یک دلار است اگر صد ین با حذف تعدادی صفر به یک ین تبدیل شود برابری آن با دلار را شاهد نخواهیم بود. برای ریال هم همین مثال کاملا صدق میکند
عضو اتاق بازرگانی ایران در پایان تصریح کرد: ارزش پول هر کشوری را تبادلات بینالمللی نشان میدهد به عنوان مثال چند ریال بدهیم تا یک دلار بگیریم. خواه ریال جدید با حذف صفر باشد یا ریال قدیم یا اصلا تومان باشد، فرقی نمیکند. زیرا کم و زیادی صفر بر ارزش و وجه پول اثرگذار نیست.
انتهای پیام/
خبرنگار: علیرضا جانی
نظر شما