به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز، یکی از طرح‌هایی که دولت سیزدهم قصد اجرای آن را دارد، اصلاح سهمیه‌بندی بنزین است. دولت در نظر دارد به جای اختصاص سهمیه به هر خودرو، به هر کد ملی سهمیه بنزین اختصاص دهد. آنطور که دولت اعلام کرده، هدف از این کار، توزیع عادلانه یارانه بنزین است.

اما این طرح در همین مدت اندکی که مطرح شده موافقان و مخالفان خود را دارد. برخی معتقدند که این طرح می‌تواند باعث دلالی بنزین شود و برخی هم از آن به عنوان راهکاری برای کاهش قاچاق سوخت می‌گویند.

رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران یکی از افرادی است که موافق این طرح است اما برخی نکات را هم برای اجرای آن ضروری می‌داند. وی در این رابطه عنوان کرد که اختصاص سهمیه بنزین به هر فرد به معنای دلالی نیست و باید مساله تمرکز آن بر کاهش قاچاق سوخت را در نظر داشت.

علی شمس اردکانی در این خصوص به خبرنگار ایسکانیوز، گفت: نباید فرض را بر این گرفت که وارد شدن مردم به معاملات بنزین چیز بدی است. هر کاری ممکن است نتیجه خوب یا بد داشته باشد. به دلیل خونریزی بیمار در عمل جراحی، آن را ممنوع نمی‌کنند. مردم در واقع معامله بنزین نمی‌کنند بلکه حق استفاده از بنزین خود را می‌توانند معامله کنند. یعنی اگر بنزین را مصرف نکرده باشید، بنزین مال شما نیست که آن را بفروشید.

درگاه مبادله انرژی باز کنیم

وی عنوان کرد: مثلا یک خانواده ۶ نفره را در نظر بگیرید که نه موتور و نه خودرو دارد. برای این خانواده ۶ کارت شخصی سوخت داده می‌شود. برخی ممکن است سهمیه خود را کنار جایگاه به فروش برسانند. در واقع حق مصرف را به فرد دیگر می‌دهند.

اردکانی گفت: با چند بانک صحبت کردم. می‌گویند قرار است درگاه مبادله انرژی را روی کارت بانکی افراد اعمال کنند. احتمالا بعد از دو تا سه هفته همه کار کردن با آن را یاد می‌گیرند. در واقع این امکان وجود دارد که درگاهی در بانک‌ها برای آن ایجاد شود.

رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران عنوان کرد: معامله حق استفاده از بنزین درست مثل معامله سکه خواهد بود که فروشنده به دنبال خریدار می‌گردد. ممکن است سقفی برای این معامله از سوی بانک‌ها مشخص شود. اما در هر حال به این معناست که بانک مبادله را انجام می‌دهد.  وی در خصوص تغییر قیمت در این مبادلات به مساله کشف قیمت هم اشاره کرد و گفت: همین معاملات خودش کشف قیمت می‌کند. ممکن است مثلا فردی که پورشه دارد، بخواهد به قیمت بالاتری بنزین را بفروشد.

اردکانی گفت: البته باید این طرح را از زاویه قاچاق سوخت نگاه کرد. قاچاقچیان پول به دست آمده را هم صرف واردات کالاهای قاچاق می‌کنند و از دو زاویه این ضربه را به کشور وارد می‌کنند. سیاست‌های سوختی کشور باید به گونه‌ای باشد که مانع قاچاق شود. به این شیوه می‌توان اقتصاد ملی را اداره کرد. این طرح را سال‌ها قبل من و آقای ترکان درباره سوخت ارائه کردیم که منظور آن جلوگیری از قاچاق بود و حالا دولت به نام خود می‌خواهد آن را اجرا کند.

دلالی بنزین؟

به گزارش ایسکانیوز، نکته دیگری که از سوی برخی کارشناسان بیان می‌شود، مساله احتمال بیشتر شدن دلالی است. هرچند که به اعتقاد بسیاری، کافی است قدری ملاحظات و نظارت بیشتری روی آن صورت گیرد.

در همین رابطه یک عضو اتاق بازرگانی ایران و کارشناس انرژی عنوان کرد: اگر در اجرای طرح تازه بنزینی، فکری برای حمل و نقل عمومی نشود، ممکن است باعث افزایش قیمت بنزین و دلالی در این بازار شود.

حمید حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایسکانیوز، به مساله احتمال باب شدن دلالی بنزین هم اشاره کرد و گفت: همین حالا هم خرید وفروش بنزین و گازوئیل را داریم. بسیاری از خودروهای سنگین فعال نیستند و سهمیه کارت گازوئیل و بنزین خود را می‌فروشند. اما چون دولت نرخ آزاد دارد، قطعا خیلی به چشم نمی‌آید. در مورد این طرح هم باید گفت همه چیز به این بستگی دارد که دولت وارد عرضه بنزین شود یا خیر.

وی عنوان کرد: طرح‌های این چنینی که مثل کارت سبز بنزین هستند و پیش از این اتاق بازرگانی مطرح کرده بود، هر کدام اجرا شود چند هدف دارد که ارزشمند است. اولین مساله رعایت عدالت است. یعنی بنزین را به عنوان یک حق برای مردم در نظر بگیریم و بگوییم همه ایرانی‌ها بر اساس کد ملی این کالای یارانه‌ای را بگیرند. دومین مساله کم کردن قاچاق است چون میزان عرضه کم می‌شود. حدود ۳ میلیون خودرو و ۱۱ میلیون موتور داریم که برای موتور روزی یک لیتر و برای خودرو روزی دو لیتر بنزین یارانه‌ای ارائه می‌شود. یک سهمیه اضافی هم به حمل و نقل عمومی می‌دهیم. قطعا اینکه به ۸۰ میلیون ایرانی نفری ۱۵ لیتر بنزین بدهیم، میزان توزیع بنزین یارانه‌ای را کم می‌کند. از این نظر می‌تواند موثر باشد و قاچاق را کاهش دهد.

حسینی عنوان کرد: با اجرای این طرح تازه بنزینی، سه هدف رعایت عدالت، کاهش قاچاق و کاهش مصرف محقق می‌شود. از طرفی اگر فکری برای حمل و نقل عمومی نشود، ممکن است باعث افزایش قیمت شود و دلالی را باب کند. باید جزئیات ساز و کار طرح از سوی دولت ارائه شود تا بتوان آن را بهتر ارزیابی کرد.

به گزارش ایسکانیوز، با وجود تایید و تکذیب‌های مختلفی که در این مدت در خصوص اصلاح سهمیه‌بندی بنزین شده، باید این نکته را در نظر داشت که دولت سیزدهم میراث و تجربه دولت گذشته در اجرای دوباره سهمیه‌بندی بنزین را در اختیار دارد و می‌تواند از نکات مثبت و منفی آن برای اصلاح درست سهمیه‌بندی استفاده کند.

این نکته را باید در نظر داشت که ذات این طرح به خودی خود می‌تواند بخش زیادی از قاچاق سوخت را مدیریت کرده و یارانه سوخت را ساماندهی کند. با این حال، به همان میزان امکان سوءاستفاده از آن وجود دارد. دولت با در پیش گرفتن یک سیاست مشخص در این حوزه و شفاف صحبت کردن با مردم می‌تواند از پیچ اصلاح یارانه‌های سوخت به سلامت گذر کند.