سید مهدی هاشمی شاهدانی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، درباره مشکلات پژوهشی خود در زمینه مدرنسازی و بهسازی شبکه‌های توزیع آب کشاورزی، اظهار کرد: یکی از مشکلات اصلی من در تحقیقاتم این بود که یک مورد عملی تجربه موفقیت آمیز یا شکست خورده در هیچ کدام از حدود ۱۵۰ شبکه آبیاری کشور، که اصطلاحا در وزارت نیرو به آنها «شبکه‌های مدرن آبیاری» گفته می‌شود، وجود ندارد.
پژوهشگر جوان نمونه در سی امین جشنواره پژوهش دانشگاه تهران با اشاره به این که شیوه بهره‌برداری سامانه توزیع آب کشاورزی در این شبکه‌ها در کشور عموما در اصلاح علمی شیوه «کنترل دستی» و با بهره‌گیری از «سازه‌های تنظیم سطح آب خودکار هیدرولیکی» است، افزود: این تکنولوژی که در وزارت نیرو به عنوان شبکه آبیاری مدرن یاد می‌شود، مربوط به حدود ۴۰ سال پیش است که محدودیت‌های مختلفی از بکارگیری این سامانه‌های به خصوص در شرایط کم آبی گزارش شده است.
یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی این بخش از صنعت آب ایران، عدم وجود دانش به‌روز و آگاهی کافی در ارتباط با روش‌ها و سامانه‌های مدرن یا نیمه مدرن توزیع آب کشاورزی است که فرآیند توزیع و تحویل آب آبیاری را با حداقل تلفات، کمترین خطا و انعطاف‌پذیری بالا انجام می‌دهند.
وی با اشاره به این که در حال حاضر در حدود ۱۵۰ شبکه آبیاری مدرن، با وسعتی در حدود ۱.۵ میلیون هکتار، در کشور ایران در حال بهره برداری است، گفت: با توجه به اتمام برخی پروژه‌های سدسازی در حال حاضر و در سال‌های آتی، این تعداد به حدود ۲۰۰ شبکه آبیاری خواهد رسید. بنابراین آب آبیاری بخش قابل توجهی از کشاورزی فاریاب در کشور، توسط آب ذخیره شده در مخازن سدها تامین و بوسیله شبکه‌های به هم پیوسته از کانال‌های آبیاری انتقال و توزیع خواهد شد. یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی این بخش از صنعت آب ایران، عدم وجود دانش به‌روز و آگاهی کافی در ارتباط با روش‌ها و سامانه‌های مدرن یا نیمه مدرن توزیع آب کشاورزی است که فرآیند توزیع و تحویل آب آبیاری را با حداقل تلفات، کمترین خطا و انعطاف‌پذیری بالا انجام می‌دهند.
ناآگاهی مراجع تصمیم‌گیری و مدیران، سبب اتلاف آب کشاورزی کشور شده است
هاشمی تاکید کرد: توسعه نیافتن این قبیل تکنولوژی‌ها در کشور و توجه اندک بخش تحقیقات کشور در این زمینه سبب شده است که این عدم آگاهی چه در مراجع تصمیم‌گیری نهادهای بالادستی کشور (مانند وزارت نیرو و وزارت کشاورزی) و چه در سطح مدیران و کارشناسان منطقه‌ای (شرکت‌های آب منطقه‌ای استان‌ها و دفاتر امور آب شهرستان‌ها) سبب تلفات قابل توجه آب در فرآیند انتقال، توزیع و تحویل آب کشاورزی شود.
دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه تهران در ادامه خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی محقق دانشگاهی در یک دو راهی انتخاب قرار می‌گیرد؛ نخست این که آیا تحقیقات و پژوهش خود را صرفا به تکنولوژیهای موجود و در حال بهره‌برداری داخل کشور محدود کند و هدف صرفا ارزیابی وضع موجود و ارائه راهکارهای برطرف کردن مشکلات آن باشد و دوم این که آیا وارد یک آینده پژوهی در حوضه تخصصی خود شود، با آگاهی از این موضوع که دیر یا زود شرایط به نحوی تغییر خواهد کرد که ورود تکنولوژی نوین و مدرن تنها راهکار تصمیم‌گیران اصلی در کشور خواهد شد.
وی در پایان اظهار کرد: توسعه پروژه‌های مدرن سازی، خودکارسازی و نوسازی توزیع آب کشاورزی یکی از به روزترین طرح‌ها و پروژه‌های حال حاضر بخش‌های کشاورزی کشورهای پیشرفته (مخصوصا کشورهای اسپانیا، فرانسه، آمریکا و استرالیا به عنوان پیشگامان این موضوع) و حتی کشورهای همسایه ایران و کشورهای آسیای مرکزی است، برای مثال ازبکستان و تاجیکستان با اتکا به حمایت‌های ملی جذب شده از بانک جهانی در پیاده‌سازی موفق سامانه‌های خودکار/نیمه خودکار توزیع آب کشاورزی گام‌های بزرگی برداشته‌اند.
گفتنی است؛ فعالیت‌های پژوهشی این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با هدف کلی انتقال دانش فنی و مهمتر از آن تجربیات شکست یا موفقیت این قبیل پروژه‌ها در سایر کشورها صورت گرفته است و در تلاش است تا به اهدافی مانند ارتقا سطح کیفی آموزش دروس تخصصی مرتبط با این موضوع برای همه مقاطع تحصیلی (کارشناسی تا دکتری تخصصی) دانشجویان شاغل در گروه آموزشی مهندسی آب دانشکدگان ابوریحان و ایجاد یک هسته پژوهشی «مدیریت نوین بهره‌برداری از سامانه‌های توزیع آب کشاورزی» در بخش سازه‌های آبی این گروه آموزشی دست یابد.
وی در این زمینه با محققینی از دانشگاه سویا کشور اسپانیا، دانشگاه ایالتی اوکلاهما و نیز دانشگاه کالفرنیا در کشور آمریکا همکاری داشته و نتایج پژوهش‌ها در قالب سخنرانی علمی در محافل دانشگاهی، کنفرانس‌های علمی داخلی و بین الملی، مقالات علمی-پژوهشی داخلی و بین المللی و نیز ثبت اختراع ارایه شده است.
انتهای پیام/
نظر شما