به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، اندیشکده آمریکایی «واشنگتن» در تحلیلی به قلم «سیمون هندرسون» به بررسی احتمال افزایش تنش بین ایران با عربستان سعودی و کویت بر سر میدان گازی آرش-الدوره پرداخته است. از نظر وی، این اختلاف حقوقی که نسبتا ساده به نظر می‌رسد، می‌تواند پیامدهای ژئوپلیتیکی داشته باشد. با توجه به نیاز کشورهای ذینفع به افزایش منابع گازی به منظور تولید برق بیشتر از یک طرف و همچنین احتمال جدی شدن بحران انرژی به دلیل جنگ اوکراین از طرف دیگر، به نظر می‌رسد که دو طرف اصرار بیشتر برای بهرمندی از این میدان گازی مشترک خواهند داشت. اما در ادامه این تحلیلگر آمریکایی با توجه به شرایط کنونی و ناتوانی ایران برای بهرمندی از آن در آینده نزدیک، توصیه می‌کند که ایالات متحده آمریکا فعلا دخالتی در این موضوع نداشته باشد و صرفا به عنوان یک ناظر باقی بماند.

متن کامل گزارش مذکور بدین شرح است:

عربستان سعودی و کویت در ماه مارس توافق کردند که یک میدان گاز طبیعی دریایی در حدود پنجاه مایلی از سواحل خود ایجاد کنند. هیچ جدول زمانی برای زمان شروع این پروژه اعلام نشده است، اما این اقدام خشم ایران را برانگیخت؛ زیرا ایران مدعیست که این میدان تا آب‌های سرزمینی این کشور گسترش می‌یابد و این توافق را «غیرقانونی» توصیف کرد. کویت در پاسخ تاکید کرد که این منطقه «کاملا یک میدان کویتی و عربستانی» است. با این حال، به نظر می‌رسید که دو هفته بعد مقامات سعودی و کویتی چاره دیگری اندیشیدند و از ایران دعوت کردند تا برای تعیین وسعت میدان مذاکره کند. اما موضوع همچنان حساس است.

سوال اصلی این خواهد بود که آیا ذخایر گاز [این میدان] به عنوان یک میدان در نظر گرفته می‌شود یا دو میدان؟ ایران در سرزمین متعلق به خود از خلیج فارس، آن میدان را «آرش» می‌نامد، در حالی که عربستان سعودی و کویت آن بخش را در آب‌های خود «الدوره» می‌نامند. اگر فقط یک میدان در نظر گرفته شود، این سوال پیش می‌آید که چقدر از آن در آب‌های ایران است. بسیاری از کارشناسان صنعت بر این باورند که این یک میدان است که قادر به تولید مقدار قابل توجهی گاز و همچنین میعانات گازی (فروخته شده به عنوان نفت) است.

اگرچه کویت یک تولیدکننده بزرگ نفت محسوب می‌شود، اما در حال حاضر برای تولید برق مجبور است گاز وارد کند؛ وارداتی که گاهی اوقات از منابعی از دریای کارائیب انجام می‌شود و بسیار پرهزینه است. گاز الدوره برای تولید برق ریاض هم مفید خواهد بود و جایگزین نفتی می‌شود که می‌تواند با سود بیشتری صادر شود. ایران نیز با وجود رقابت با روسیه برای عنوان بزرگترین [دارنده] ذخایر گازی جهان، به گاز بیشتری نیاز دارد. این اختلاف ممکن است به دلیل پیشینه تاریخی خطوط ساحلی عربستان و کویت پیچیده‌تر هم بشود. این منطقه از ساحل خلیج [فارس] هنگامی که در ابتدا توسط نیروهای امپراتوری بریتانیا ترسیم شد، به دلیل الگوهای مهاجرت و وفاداری قبایل بدوی ساکن در آن، به طور مشکوکی به عنوان «منطقه بی‌طرف» تعیین شد. با کشف نفت، منطقه بین عربستان سعودی و کویت تقسیم، اما درآمد تولید آن به صورت مشترک در نظر گرفته شد. اما هم اکنون نیز سطحی از تنش بر سر این موضوع ادامه دارد.

در برخی مقاطع، اصطکاک سیاسی دوجانبه نیز بر سر آن افزایش یافته است. زمانی که محمد بن سلمان -ولیعهد عربستان سعودی- در سال 2018 از کویت بازدید کرد، این سفر به دلایلی که هرگز توضیح داده نشد، به طور ناگهانی متوقف شد، اما به طور گسترده به عصبانیت کویت از سبک دیپلماسی وی نسبت داده شد.

الدوره/ آرش اولین میدان گازی خارج از مرزهای حاکمیتی نیست و مکانیسم‌های حقوقی بین المللی برای بهره برداری مشترک و تقسیم درآمد در این شرایط به خوبی وجود دارد. تنها در خلیج فارس، ایران میادین نفت و گاز دیگری را با قطر، امارات متحده عربی و عمان مشترک است. با این حال، اختلافات ناشی از چنین ترتیبات اشتراکی همیشه به صورت دوستانه حل و فصل نمی‌شود: برای مثال، صدام حسین در سال 1990، تا حدی حمله خود به کویت را به همین شیوه توجیه کرد. زیرا او (به صورت حق به جانب) ادعا می‌کرد که کویت از یک میدان نفتی که در مرز مشترک آنها قرار دارد، بیش از حد تولید می‌کند.

در شرایط کنونی با توجه به نگرانی‌ها در مورد قیمت جهانی انرژی و کمبود گاز مرتبط با جنگ اوکراین، شاید بهترین راه حل این مناقشه این باشد: حتی اگر موضوع به آرامی و سریع حل شود، تولید در الدوره/ آرش برای چندین سال و بدون هزینه‌های قابل‌توجه برای توسعه (حدود ۷ میلیارد دلار فقط برای الدوره) نمی‌تواند آغاز شود. با توجه به این شرایط، و به منظور اجتناب از اقداماتی که ممکن است به اشتباه حساسیت‌های سیاسی بین طرفین را تشدید کند، بهترین رویکرد واشنگتن این باشد که در این مرحله صرفا یک ناظر باقی بماند. اینکه تهران بتواند درآمدی از این پروژه به دست بیاورد، بسیار دور از ذهن است. در عین حال، این پرونده به کشورهای کلیدی خلیج فارس فرصتی می‌دهد تا علی رغم تنش‌ها، روابط کاری با یکدیگر داشته باشند.

انتهای پیام/