به گزارش گروه علم و فناوری باشگاه خبرنگاران دانشجویی(ایسکانیوز)؛ عربستان سعودی یکی از کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس است که با کاهش شدید قیمت نفت در سال ۱۹۹۸ ضربه شدیدی از نظر اقتصادی خورد، ولی در عین حال دولت برنامه‌هایی را برای کاهش هزینه در نظر گرفت و بخش بزرگی از صنایعش را به بخش خصوصی سپرد. هم‌اکنون حدود ۳۵ درصد محصولات عمده داخلی این کشور به بخش خصوصی تعلق دارد.

از سوی دیگر، کمبود آب و رشد سریع جمعیت، تلاش‌های دولت را برای خوداتکایی در زمینه کشاورزی محدود کرده‌ است. اما با این حال، عربستان سعودی با تورم ۵٫۱ درصدی کمترین میزان تورم در خاورمیانه را دارد و در تولید نفت خام، پالایش نفت، پتروشیمی، سیمان، فولاد، کود شیمیایی و پلاستیک، صنعت موفقی داشته و در این زمینه سعی کرده از نیروهای خارجی استفاده کند. تا حدی که حدود ۹ میلیون کارگر مهاجر در عربستان سعودی مشغول به کارند.

رشد سریع دانشگاه‌

عربستان سعودی یکی از سریع‌ترین سیستم‌های آموزش عالی را در خاورمیانه دارد و موسسات آموزشی این کشور در سطح جهانی مطرح هستند. هفت دانشگاه عربستان در رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان کیواس در سال ۲۰۲۱ فهرست شده‌اند و این کشور مدعی است که ۲۳ دانشگاه از ۱۰۰ دانشگاه برتر منطقه خلیج فارس در رتبه‌بندی کیواس متعلق به این کشور است.

عربستان سعودی همچنین در اولین نسخه رتبه‌بندی قدرت سیستم آموزش عالی QS در رده سی و ششمین سیستم آموزش عالی برتر جهان معرفی شده است.

دانشگاه‌های عربستان سعودی مانند بسیاری از کشورهای جهان، مدارک لیسانس، کارشناسی ارشد و دکتری را ارائه می‌دهند که به طور کلی به ترتیب چهار سال، دو سال و سه تا چهار سال طول می‌کشد. در حالی که دانشجویان بین‌المللی عموما در دانشگاه‌های پیشروی عربستان پذیرفته می‌شوند، محدودیت‌هایی در میان سایر دانشگاه‌های کمتر شناخته‌ شده به چشم می‌خورد و به طور مثال،  پذیرش برای دانشجویان دختر محدود به چند دانشگاه و موسسه مختص زنان است.

به لطف سرمایه‌گذاری مداوم و قابل توجه این کشور در آموزش عالی، دانشگاه‌های پیشرو در عربستان سعودی از نظر امکانات در رتبه دوم قرار دارند. این کشور ثروت سرمایه‌گذاری‌اش را عمدتا از منابع عظیم سوخت -تقریبا ۲۰ درصد ذخایر نفت کره زمین- به دست می‌آورد و با کمک همین ثروت نیز توانسته در نیم قرن گذشته با سرعت زیادی توسعه پیدا کند. این ثروت همچنین تاثیر زیادی روی تجارت، گردشگری، آموزش، فناوری، حمل و نقل، معماری و فرهنگ به ویژه در شهرهای کلیدی این کشور گذاشته است.

از آنجا که بخش انرژی یکی از بخش‌های مهم این کشور به شمار می‌آید، جای تعجب نیست که دانشگاه‌های عربستان نیز در رشته‌های مهندسی نفت و گاز شهرت دارند. به طور کلی، کسانی که مایل به ماندن و کار در این کشور هستند، چشم‌اندازهای شغلی فارغ‌التحصیلی پرسودی را نیز در این بخش‌ها خواهند یافت.

دولت با افزایش تعداد مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه‌ها می‌خواهد به ثروت، برنامه‌های استراتژیک یا صرفا نیاز اقتصادی خود پاسخ داده است. تنها در دهه گذشته، تعداد دانشگاه‌های این کشور از 20 دانشگاه در سال 2005 به 39 دانشگاه در سال 2015 افزایش یافته است. همچنین، عربستان سعودی مشتاق سرمایه‌گذاری در صنایع دانش‌بنیان است تا تغییر خود را به سمت ظهور «جامعه مبتنی بر دانش» منعکس کند.

مطرح‌ترین دانشگاه‌ها

دانشگاه ملک عبدالعزیز

دانشگاه ملک عبدالعزیز (KAU) در رتبه‌بندی کشورهای عربی در سال 2021 در رتبه اول و در رتبه‌بندی جهانی در جایگاه 143 قرار دارد. این دانشگاه در سال 1967 تاسیس شده و هم‌اکنون بیش از ۸۲ هزار دانشجو دارد و دارای پردیس‌های جداگانه برای مردان و زنان است. این مجموعه‌ها در شهر جده واقع و توسط معمار مشهور انگلیسی جان الیوت طراحی شده‌اند.

این دانشگاه از سال 2017 در زمینه رشته‌های مهندسی مکانیک، کشاورزی، جنگلداری و داروسازی  در رده 150 دانشگاه‌های جهان قرار گرفت.

رشته‌های دیگری چون هنر و طراحی، علوم انسانی، علوم، پزشکی، داروسازی، تجارت، حقوق و دندانپزشکی نیز در این دانشگاه‌ها ارائه می‌شوند. دانشگاه ملک عبدالعزیز علاوه بر ارائه طیف وسیعی از برنامه های کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشگاه، یک برنامه آموزش از راه دور را نیز آموزش می دهد.

دانشگاه نفت و مواد معدنی ملک فهد

دانشگاه نفت و مواد معدنی ملک فهد در رتبه‌بندی دانشگاه‌های منطقه عربی در سال 2021 رتبه چهارم و در رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهانی در سال 2021 در رتبه 186 قرار گرفت. این دانشگاه در سال 1963 در شهر ظهران، یکی از مراکز مهم کشور، تأسیس شده و در حال حاضر بیش از ۷ هزار دانشجو دارد. این دانشگاه دانشجوی دختر پذیرش نمی‌کند.

این دانشگاه علیرغم نامش دوره‌های سنتی را در طیف گسترده‌ای از موضوعات مثل مهندسی، علوم و تجارت پوشش می‌دهد. با این حال، این دانشگاه به‌ویژه در حوزه‌های نفت و معدن عملکرد خوبی دارد و در سال2020، در بین 25 دانشگاه برتر جهان برای رشته مهندسی معدن و همچنین در بین 100 دانشگاه برتر برای رشته مهندسی شیمی، برق و مکانیک قرار گرفته است.

دانشگاه ملک سعود

دانشگاه ملک سعود که در سال 1957 تأسیس شده، در نسخه 2021 رتبه‌بندی دانشگاه‌های منطقه عربی در رتبه ششم و در آخرین رتبه‌بندی جهانی، در رتبه 287 قرار گرفت. این دانشگاه با اعتباری مشابه دانشگاه ملک فهد، تمرکز زیادی روی علوم زیستی در کنار مهندسی دارد.

دانشگاه ملک سعود که در پایتخت ریاض واقع شده است، در حال حاضر در مجموع 51 هزار دانشجو ثبت‌نام می‌کند که بیش از هزار و ۱۰۰ تای آنها دانشجوی بین‌المللی هستند. همچنین دانشجویان دختر را نیز می‌پذیرد.

جذب اساتید خارجی

دانشگاه‌های عربستان سعودی سال‌هاست که به دلیل نیاز به تجربیات و تخصص‌های مختلف اقدام به فرستادن دانشجویان عرب به ۲۴ کشور جهان و همچنین استخدام دانشگاه‌های خارجی می‌کنند. معاون امور آموزشی وزارت آموزش عالی این کشور با تاکید بر اهمیت آموزش عالی در این کشور گفت: بودجه مالی‌ای برای بخش آموزش به عنوان بخشی از استراتژی ملی برای توسعه جامعه دانش -که مستلزم ارائه دانش و مهارت‌های پیشرفته می‌شود- توسط نیروهای خارجی افزایش یافته است.

دلیل استخدام هیات علمی آموزشی و پژوهشی از کشورهای دیگر متفاوت است. این تفاوت‌ها می‌تواند به دلیل ثروت، برنامه‌های استراتژیک یا صرفاً نیاز اقتصادی باشد.

با وجودی که عربستان سعودی در لیست 10 مقصد برتر برای آموزش زبان انگلیسی در خارج از کشور قرار نمی‌گیرد، هنوز دلایل متعددی برای در نظر گرفتن فرصت‌های تدریس در این مکان هیجان‌انگیز وجود دارد. حقوق های بالا و مزایای جامع این مرکز فرهنگی و مذهبی را به گزینه‌ای جذاب برای افرادی تبدیل می کند که به دنبال صرفه‌جویی در پول نقد در حین تدریس در خارج از کشور هستند.

در این راستا، عربستان سعودی عمدتاً معلمان واجد شرایط و با تجربه را هدف قرار می‌دهد. علاوه بر این، به عنوان یکی از ثروتمندترین کشورهای خاورمیانه، هزینه‌های زندگی بالاتر از سایر مقاصد آموزشی محبوب در منطقه است - اگرچه حقوق و مزایا به طور کلی متناسب است.

سیاست‌های دولت

دولت حدود پنج سال پیش اعلام کرد که دانشگاه‌های عربستان تنها باید افراد خارجی را استخدام کنند و از سوی دیگر، نیروهای کار خارجی تنها برای نقش‌های آکادمیک در دانشگاه‌های دولتی این کشور استخدام می‌شوند. این بیانیه پس از انتشار گزارش رسانه‌ها مبنی بر استخدام غیرسعودی‌ها در پست‌های هیات علمی در زمانی مطرح شد که پادشاهی در حال اجرای طرح‌های متنوع‌سازی با هدف افزایش اشتغال اتباع سعودی بود.

وزارت علوم عربستان در آن زمان اعلام کرد که دانشگاه‌ها برنامه‌های فعالی برای جذب اساتید برجسته در سطح بین‌المللی دارند، ولی تاکید کرد که استخدام خارجی‌ها موقتی و تا زمانی است که فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های سعودی برای ایفای نقش به کشورشان بازگردند. از این رو با اساتید خارجی قرارداد یک ساله قابل تمدید بسته می‌شد.

وزارت علوم در این زمینه اعلام کرد که ورود غیرسعودی‌ها به دانشگاه‌ها ارزش‌ افزوده‌ای را برای دانشگاه‌های سلطنتی در پی خواهد داشت، از جمله اینکه بسیاری از نهادهای اعتباربخشی بر اهمیت تنوع در میان اعضای هیات علمی تأکید می‌کنند. با این حال، دولت این کشور استخدام در برخی بخش‌ها را فقط به اتباع سعودی محدود کرد؛ از جمله مشاغل مراکز خرده‌فروشی و مشاغلی که مربوط به کالاهای زنانه و مغازه‌های خواربار فروشی می‌شوند.

حقوق یک استاد دانشگاه چقدر است؟

متوسط حقوق یک استاد تمام دانشگاه در عربستان سعودی حدود ۱۲۶ هزار ریال سعودی در سال است که ساعتی ۵۰/۵ ریال در ساعت می‌شود. در واقع،‌ یک استاد تمام در بدو ورود به یک دانشگاه در عربستان ۱۲۶ هزار ریال دریافت می‌کند. در حالی که کارگران با تجربه چندین ساله نهایتا این مبلغ دریافت می‌کنند.

اگر به صورت ماهانه حساب کنیم، دستمزد یک استاد تمام در ماه به طور میانگین ۲۴ هزار و ۲۰۸ ریال سعودی است. به غیر از حقوق می‌تواند اضافه حقوقی نیز به استاد تعلق بگیرد که حدود ۵ هزار و ۷۲ ریال در ماه است و این پرداخت اضافی می‌تواند شامل پاداش نقدی، حق مشاوره و اشتراک سود باشد.

اساتید چه رشته‌ای بیشترین حقوق را می‌گیرند؟

براساس گزارش وب‌سایت Go Over Seas، که اوائل امسال میلادی منتشر شده است، عربستان سعودی یکی از سودآورترین مقاصد برای آموزش زبان انگلیسی است و حقوق آن بین ۲ هزار و ۶۰۰ تا ۴ هزار دلار در ماه است. حقوق معلمان زبان انگلیسی در دانشگاه‌ها می‌تواند حتی بالاتر باشد و اغلب از حدود ۴ هزار دلار در ماه شروع می‌شود و بر اساس تجربه و صلاحیت‌ها افزایش می‌یابد. یکی دیگر از مزایای تدریس در عربستان سعودی این است که حقوق معمولاً معاف از مالیات است.

علاوه بر حقوق‌های بسیار رقابتی، اساتید در عربستان سعودی اغلب مزایای غیر حقوقی مانند مسکن، بازپرداخت بلیط هواپیما، بیمه درمانی و پاداش پایان قرارداد دریافت می‌کنند.

دانشگاه‌ها و مدارس معمولا برای اساتید خود مسکن فراهم می‌کنند، اگرچه محل اقامت می‌تواند از آپارتمان‌های بزرگ و مبله تا اتاق‌های خوابگاه مشترک و خانه‌های شبانه‌روزی به سبک خوابگاه متغیر باشد.

عربستان سعودی مهد یک سیستم غنی از کالج‌ها و دانشگاه‌هایی است که تقریباً همه دانشجویان دانشگاه‌ها پس از سال اول باید در آزمون زبان انگلیسی مانند تافل یا آیلتس شرکت کنند. با توجه به اینکه بسیاری از دانشجویان عربستانی به دنبال ادامه تحصیلات عالی خود در خارج از این کشور هستند، آماده‌سازی دانشجویان برای چنین امتحاناتی یک صنعت پرسود است.