به گزارش ایسکانیوز، ۲۱ آبان سال گذشته، پزشکی در اورژانس بیمارستانی در یاسوج به ضرب گلوله به قتل رسید. این پزشک مسعود داوودی نام داشت و متخصص قلب و عروق بود. قاتل ادعا کرد علت این اقدام دیر رسیدن پزشک به بیمارستان بوده‌ است. این قضیه فقط یکی از موارد خشونتی است که مکررا علیه کادر درمان صورت می‌گیرد.

طبق گفت‌وگوی معاون فنی اورژانس با ایسکانیوز، روزانه دو نفر از اعضای کادر اورژانس مورد خشونت کلامی و فیزیکی قرار می‌گیرند و گاهی شدت خشونت آن قدر زیاد است که منجر به مجروح و بستری شدن کارکنان می‌شود.

کارکنان اورژانس و پزشکان فقط بخشی از کادر درمان هستند و تا کنون اعضای دیگر همانند رزیدنت‌ها ، پرستاران و سایر افراد مشغول در حوزه درمان نیز از این خشونت‌ها مصون نبوده‌اند. سوالی که به‌وجود می‌آید این است که چرا علی رغم اینکه شغل کادر درمان خدمت رسانی به مردم و نجات جان آن‌هاست مجبور شده‌اند خشونت را به عنوان اتفاقی عادی و یکی از ویژگی‌های شغلیشان بپذیرند؟

در راستای این مسئله کارزاری با عنوان «پایان خشونت علیه کادر درمان» به‌وجود آمده و تا کنون ۱۸ هزار نفر آن را امضا کرده‌اند و برای تحلیل بهتر مسئله جلسه هم‌اندیشی با حضور نویسنده کارزار، تعدادی از اعضای کادر درمان، فعالان حوزه ارتباطات سلامت و مسئولینی از وزرات بهداشت برگزار شد.

مشکل پزشکان به کل جامعه تسری پیدا می‌کند

پزشک عمومی و نویسنده کارزار، اردوان بهرامی، درباره اهداف ایجاد این کارزار توضیح داد: تعداد پزشکان ایران جمعا ۲۰۰ هزار نفر است. بحث خشونت فقط یکی از مشکلات کادر درمان است و پزشکان در حوزه‌های دیگری مثل معیشت، خودکشی‌ها وغیره هم دچار مشکل هستند؛ برای مثال طبق اعلام وزارت بهداشت و درمان درصد خودکشی رزیدنت‌ها ۶ برابر درصد خودکشی جامعه عمومی است.

او افزود: کار پزشک با اعتماد متقابل پیش می‌رود. اگر مریض به پزشک اعتماد نداشته باشد اصلا نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود، در نتیجه مشکلات جامعه پزشکی فقط مال خودشان نیست بلکه به کل جامعه تسری پیدا می‌کند. این بی اعتمادی‌ها در حال حاضر دیگر استثنا نیستند بلکه به روتین کاری ما تبدیل شده‌اند. دیدگاه بد جامعه به پزشکان در نهایت روی منافع ملی ما که همان سلامت مردم است اثر می‌گذارد. اگر به این وضعیت رسیدگی نشود به زودی سطح بهداشت و درمان ما به پاکستان و بنگلادش می‌رسد.

خشم به علت خلا اطلاعاتی

فعال حوزه ارتباطات سلامت، زرین زردار، درباره راه حل این مشکل گفت: می‌توان در برنامه‌های درسی پزشکی، واحدی با عنوان اهمیت ارتباط با بیمار اضافه کنیم.

او ادامه داد: در دوره رزیدنتی و آموزش عمومی دانشجویان تجربه‌های سختی را متحمل می‌شوند که همراه با تحقیر، فشار کاری شدید و همدلی نکردن است. همین تجربه ‌ها در نهایت منجر به از دست دادن توانایی همدلی در این دانشجویان می‌شود.

زردار در ادامه گفت: خشم مردم به پزشکان متوجه عملکرد پزشکان نیست بلکه مربوط به کل ساختار درمان است. بخشی از این خشم به دلیل خلا اطلاعاتی است و اگر فضایی برای رفع این خلا در بیمارستان‌ها به‌وجود بیاید منجر به بهبود شرایط خواهد شد.

فشار کاری و کمبود نیرو

سحر یکی از افرادی است که سابقا در حوزه درمان فعالیت می‌کرده اما شغل خود را تغیر داده‌است. او درباره تجربه زیسته خود گفت: در دوران کار عملی پرستاری برای بیمارانی که مسئولشان بودم، وقت و انرژی زیادی می‌گذاشتم و بیماران هم خیلی راضی بودند اما پس از مدتی پرستاران بخش از دست من شاکی شدند. به من می‌گفتند تو دو روز در هفته اینجا هستی و نهایتا مسئولیت چهار یا پنج بیمار را برعهده داری، اما در نهایت ما، سه چهار نفر پرستار، هستیم که باید بقیه هفته با ۳۰،۴۰ مریض سروکله بزنیم. نیرو کم و شرایط سخت است و تو با پر توقع کردن بیماران داری اوضاع را برای ما بدتر هم می‌کنی.

او ادامه داد: آنها حق داشتند. فشار کاری آنقدر زیاد بود که پرستار نهایتا می‌توانست داروی بیماران را بدهد و دنبال پزشک برای ویزیت بیماران بدود تا بتواند شیفت را به موقع به نیروی بعدی تحویل دهد.

خشونت سیستمی در نظام سلامت

او در مورد خشونت سیستمی که در نظام سلامت وجود دارد گفت: پزشک به پرستار فشار می‌آورد، پرستار رسمی به پرستار قراردادی، پرستار قراردادی به نیروی خدماتی و خدمات به همراه بیمار. این همان چرخه بازتولید خشم است.

سحر ادامه داد: مسئله دیگر این است که مردم هم هیچ آگاهی‌ از سلسه مراتب درمانی ندارند؛ یعنی فرد وقتی به بیمارستان می‌آید نمی‌داند که برای حل مشکل باید دقیقا به چه کسی، پزشک عمومی، متخصص یا پرستار وغیره، مراجعه کند.

مقدس‌سازی برای کادر درمان دردسرساز است

او در نهایت گفت: طرز فکری که نسبت به پزشکان وجود دارد باید اصلاح شود. پزشکی هم مانند سایر حرفه‌ها یک شغل است و درمان ممکن است درنهایت به نتیجه خوبی ختم نشود. تصویر رویایی از کادر درمان باعث می‌شود مشکلات معیشتی، مشکلات خانوادگی، شیفت‌های طولانی و خودکشی آنان را نبینیم؛ اگر پزشکی را از سطح یک شغل بالاتر ببریم، خود به ثمر نرسیدن درمان نیزمی‌تواند منجر به خشم و خشونت شود.

درباره خشونت علیه کادر درمان هیچ داده‌ رسمی وجود ندارد

درادامه پزشک و جامعه شناس، سیمین کاظمی، گفت: در ایران وزرات بهداشت اساسا به صورت رسمی خشونت علیه پزشکان و کادر درمان را به عنوان یک مسئله شناسایی نکرده، هیچ پروتکلی برای این مسئله ندارد و تا حالا هیچ تیمی به این مسئله اختصاص داده‌ نشده است.

او ادامه داد: درباره خشونت علیه کادر درمان هیچ داده‌ رسمی وجود ندارد؛ هیچ پژوهشی صورت نگرفته و اگرهم صورت گرفته باشد نتایج آن منتشر نشده‌است. اغلب مسئله را به مسئله‌ای شخصی تقلیل می‌دهند. برای مثال مهمترین برخوردی که با کادر درمان در شرایط خشونت می‌شود سرزنش قربانی است. یعنی اولین سوالی که پرسیده می‌شود این است که این شخص، این پزشک یا پرستار، چه کاری کرده‌است که موجب برانگیختن خشم طرف مقابل شده است؟ حتی موردی داشتیم که قربانی خشونت مواخذه شده که چرا به پلیس زنگ زده. همین دیدگاه سنتی و غیر علمی به تداوم خشونت دامن زده‌ است.

کاظمی با ذکر اینکه دو عامل اصلی خشونت علیه کادر درمان کمبود نیروی انسانی و کمبود امکانات است، توضیح داد: از طرفی تا وقتی که در نظام سلامت استخدام نیرو به اندازه کافی انجام نمی‌شود معلوم است که پزشک و پرستار نمی‌توانند جوابگوی این حجم از مراجعات باشند. این مسئله به نوعی زمینه‌ساز خشونت خواهد بود. از طرف دیگر موضوع کمبود امکانات مطرح است. پزشک پرستار و بهیار نمایندگان نظام سلامت محسوب می‌شوند و به همین دلیل مردم هر کمی‌وکاستی‌ای میبینند این افراد را مسئول آن می‌دانند و به اولین کسی که می‌بینند حمله می‌کنند. با این منطق که همان کسی که می‌گوید کمبود وجود دارد کمبود را به‌وجود آورده‌است.

نگاه ماشینی وزرات بهداشت به کادر درمان

او در نقد رویکرد نظام سلامت گفت: در حال حاضر مهمترین دغدغه نظام سلامت درآمدزایی، خصوصی‌سازی و تفکیک بخش دولتی است. همه‌ی این مسائل به نوبه خود زمینه‌ساز نارضایتی می‌شوند. طبق گفته وزرات بهداشت ۸۷ درصد مردم نمی‌توانند از بیمارستان‌های خصوصی استفاده کنند، در نتیجه وزارت وقتی می‌بیند تعداد مراجعات بیمارستان‌های دولتی اینقدر زیاد است باید استخدام نیرو و امکانات را با آن متناسب کند. نظام سلامت بیمار، پزشک، پرستار و... را رها کرده و فقط به آمار و عدد و رقم تکیه کرده‌است. در جعل آمار هم ید طولایی دارد. وقتی شما بیمار، پزشک و پرستار را نبینی و به آن‌ها فقط به عنوان عدد و رقم نگاه کنی این خود زمینه‌ساز خشونت می‌شود.

کاظمی ادامه داد: یک موضوع دیگر فقدان حمایت از پرسنل و کادر بهداشت و سلامت است. از دیدگاه نسبت به کادر درمان انسانیت‌زدایی شده و به عنوان ماشین به آن‌ها نگاه می‌شود.چیزی که پرسنل با آن مواجه می‌شوند تبعیض، فساد، حق‌کشی و بهره‌کشی است.

او سخنان خود را با این سوال به پایان رساند: چرا همه‌ی مدیران باید پزشک و فوق‌تخصص باشند؟

چه راه‌ حل‌های دیگری وجود دارد؟

در ادامه یکی از فعالین صنفی حتی رنگ و نوع دکوراسیون مرکز درمانی را هم در میزان خشونت علیه کادر درمان موثر دانست و یکی دیگر از فعالین صنفی اولین قدم حل مشکل را مستقل کردن اقتصاد وزرات بهداشت عنوان کرد. او گفت: وزارت بهداشت یک دستگاه اجرایی است که ۸۰ درصد اقتصاد آن در اختیار خودش نیست. برای انجام هر پرداختی‌ای به کارکنان باید منتظر بیمه بمانیم اختیار اقتصاد وزارت بهداشت باید به او برگردد و سهمش از GDP منطقی شود، به عبارتی فضاهایی که از آن گرفته شده به او بازگردد.

مشاور اجتماعی وزیر بهداشت در ادامه درمورد مغفول ماندن نقش مددکاران اجتماعی گفت: نظام سلامت از ظرفیت خود ، مثل مددکاران اجتماعی، هم به شکل کامل استفاده نمی‌کند. مددکاران می‌توانند نقش به سزایی در اطلاع رسانی به بیماران و میانجیگری بین بیمار و پزشک ایفا کنند. حتی بسیاری از اعضای پیراپزشکی نیز می‌توانند به کاهش خشونت علیه کادر درمان کمک زیادی کنند.

خشونت علیه کادر درمان مختص ایران نیست

سرپرست روابط عمومی وزرات بهداشت، حسین کرمانپور، در ادامه جلسه گفت: در شغل پزشکی ذاتا خشونت وجود دارد، هیچ دولت و ملتی تا حالا نتوانسته‌است خشونت علیه کادر درمان را به صفر برساند اما میزان و نوع آن در کشورهای مختلف متفاوت است. بیشتر خشونت‌ها در اورژانس رخ می‌دهد.

او ادامه داد: کسی که به هر نحوی با مشاغل درمانی ارتباط دارد باید خود را بسازد و وارد این رشته شود. اگر خودش را نسازد و انتظار محبت از همه‌ی مردم داشته‌ باشد، آسیب می‌بیند. علت حل نشدن مسئله خشونت علیه کادر درمان این است که جنس مشاغل درمانی خشونت‌آمیز است.

کرمانپور در نهایت گفت: فضای مجازی به ترویج خشونت علیه کادر درمان دامن زده‌ است.

سلامت جانی کادر درمان در دستان وزارت بهداشت

به گزارش ایسکانیوز، طبق پیشنهاد نویسنده کارزار بهترین اقدام فعلی برای حل این مشکل این است که وزرات بهداشت به عنوان متولی نظام سلامت ابتدا بررسی جامع و کاملی درباره خشونت علیه کادر درمان انجام دهد و به جواب سوالاتی مثل سوالات زیر برسد: شایع‌ترین علل کدامند؟ کدام یک از این علت‌ها منجر به خشونت‌ها فاجعه‌بار تری شده‌اند؟ با بودجه محدود وزرات بهداشت کدام را می‌توان راحت‌تر و در کمترین زمان ممکن از بین برد؟

هر چه وزرات بهداشت آمار بیشتری داشته باشد و پژوهش‌های دقیق‌تری انجام دهد قاعدتا نگاه مسلط‌تری به این معضل خواهد داشت و می‌تواند راه‌ حل‌ها موثرتری ارائه کند.

خبرنگار: زینب خوانساری

انتهای پیام/