در پهنه گسترده ایران، اقوام گوناگونی با فرهنگ‌ها و تاریخ‌های پربار، تار و پود این سرزمین کهن را تشکیل می‌دهند. در این میان، قوم لر با صلابت، اصالت و فرهنگی غنی، جایگاهی ویژه در قلب ایران‌ زمین دارد. لرها، نه تنها در طول تاریخ، بلکه در دوران معاصر نیز، نقشی حیاتی در حفظ تمامیت ارضی، اعتلای فرهنگی و پویایی اجتماعی کشور ایفا کرده‌اند. این یادداشت خبری، سفری است به دنیای شگفت‌انگیز فرهنگ لر، با تأکید بر جایگاه زنان و مردان این قوم، و در عین حال، صدای بلند اعتراض به هرگونه بی‌حرمتی و توهین به این میراث گران‌ بها، به‌ویژه در رویداد اخیر مربوط به فیلم “سووشون” است.

قوم لر، با سابقه‌ای که به اعماق تاریخ ایران بازمی‌گردد، بازماندگان اقوام کهن ایرانی ساکن در رشته‌کوه‌های زاگرس هستند. ارتباط تنگاتنگ این قوم با طبیعت، تاریخ پرفراز و نشیب منطقه و تعامل با تمدن‌های باستانی، هویتی منحصربه‌فرد برای لرها رقم‌زده است. پراکندگی جغرافیایی لرها در استان‌های مختلف همچون لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، ایلام، و بخش‌هایی از استان‌های همجوار، نشان از گستره تاریخی و فرهنگی این
قوم دارد.

زنان لر، همواره نماد ایثار، مقاومت، و هنر بوده‌اند. از نقش کلیدی در حفظ سنت‌ها و آیین‌های خانوادگی گرفته تا مشارکت فعال در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی، زنان لر همواره ستون‌های استوار خانواده و جامعه بوده‌اند. لباس‌های رنگارنگ و زیبای زنان لر، نه تنها بیانگر ذوق هنری و زیبایی‌شناسی آنان است، بلکه هر جزء آن، داستانی از هویت و اصالت را روایت می‌کند. در هنرهای دستی مانند گلیم‌بافی، قالی‌بافی و رودوزی، دستان هنرمند زنان لر، نقوش بدیع و خلاقانه‌ای خلق کرده که بخشی از میراث فرهنگی ناملموس ایران محسوب می‌شود.

مردان لر، در طول تاریخ، به صلابت، شجاعت، مهمان‌نوازی بی‌مانند و تعصب به وطن شهره بوده‌اند. از دلاورمردی‌های آنان در دفاع از مرزها و مقابله با متجاوزان گرفته تا نقش برجسته در مبارزات اجتماعی و سیاسی، همواره نام لرها با غیرت و وطن‌پرستی همراه بوده است. روحیه پهلوانی و مناعت طبع، از ویژگی‌های بارز مردان لر است که در قصه‌ها، اشعار و ضرب‌المثل‌هایشان نیز بازتاب یافته است.

زبان لری، با گویش‌های متنوع و غنی خود، یکی از شاخه‌های اصیل زبان‌های ایرانی است که حاوی واژگان کهن و ساختارهای زبانی منحصربه‌فردی است. ادبیات شفاهی لرها، شامل انواع اشعار، قصه‌ها، لالایی‌ها و مثل‌ها، گنجینه‌ای ارزشمند از حکمت، تاریخ و احساسات این قوم است.

موسیقی لری، با سازهایی چون سرنا، دهل، کمانچه و دوتار، روایتی شنیداری از تاریخ، طبیعت و زندگی مردم این دیار است. تنوع مقام‌ها و الحان موسیقی لری، از نغمه‌های حماسی و شاد گرفته تا آوازهای غمگین و سوزناک، نشان‌دهنده عمق احساسات و تجربیات این قوم است. رقص‌های لری، مانند “دوپا” و “شانه شکی” که با شور و هیجان و هماهنگی خاصی اجرا می‌شوند، نمادی از اتحاد، شادی و پویایی جامعه لر هستند.

آداب و رسوم ازدواج، سوگواری، مهمان‌نوازی و اعیاد در میان لرها، ریشه در سنت‌های دیرینه دارد و بیانگر ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی این قوم است. جشن‌هایی مانند “کُه ساران” (جشن برداشت محصول) و آیین‌های نوروزی، فرصتی برای گردهمایی، شادی و تقویت پیوندهای اجتماعی است.

اخیراً، شاهد انتشار فیلمی «سووشون» مبنی بر توهین به قوم لر بودیم. این اقدام که ظاهراً در قالب نمایش تصویری نادرست و کلیشه‌ای از این قوم صورت گرفته، احساسات عمیق فرهنگی و هویتی میلیون‌ها لر و ایرانی علاقه‌مند به این فرهنگ غنی را جریحه‌دار کرده است. توهین به یک قوم، توهین به تاریخ، فرهنگ و هویت یک ملت است و هرگز قابل پذیرش نیست.

این‌گونه اقدامات که با هدف تخریب چهره اقوام و ترویج ناهمدلی صورت می‌گیرد، نه تنها کمکی به اعتلای هنر و فرهنگ نمی‌کند، بلکه شکاف‌های اجتماعی را تشدید کرده و موجب رنجش خاطر هموطنان می‌گردد. انتظار می‌رود سازندگان فیلم “سووشون” با درک حساسیت موضوع و احترام به باورها و احساسات قوم لر، ضمن عذرخواهی رسمی، نسبت به شفاف‌سازی دلایل این اقدام و جبران مافات اقدام نمایند. حفظ احترام متقابل و ارائه تصویری صحیح و شایسته از اقوام ایرانی، وظیفه‌ای همگانی است.

قوم لر، با تمام شکوه فرهنگی و تاریخی خود، بخشی لاینفک و ارزشمند از پازل چندلایه‌ی ایران است. تاریخ، فرهنگ، هنر و مردمان این دیار، شایسته نهایت احترام، قدردانی و معرفی صحیح هستند. ‌امید است که این اتفاق ناگوار، تلنگری باشد برای همه دست‌اندرکاران حوزه فرهنگ و هنر تا با دقت، مسئولیت‌ پذیری و احترام بیشتری به بازنمایی اقوام ایرانی بپردازند و در راستای تقویت همبستگی ملی گام بردارند. فرهنگ غنی لر، میراثی گران‌ بها برای تمام ایران است و پاسداری از آن، وظیفه‌ای ملی است.

سعیده صداقت نژاد_فعال رسانه

انتهای یادداشت/