به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ روزنامه ال پائیس در بخش اول این گزارش توضیح می‌دهد با وجود معیارهای ارزیابی دانشمندان و اساتید برخی دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه‌های اسپانیا، مبنی بر تعداد مقالات، بازارهای جعلی و پولی برای چاپ مقالات بی‌کیفیت به وجود آمده است که نتیجه آن چاپ یک روز در میان یک مقاله می‌شود. البته تبعات این موضوع به اینجا ختم نمی‌شود؛ سالانه میلیون‌ها دلار از بودجه عمومی صرف چاپ این مقالات می‌شود و اساتیدی ارتقا پیدا می‌کنند که متقلب‌ترند.
در ادامه بخش دوم گزارش را می‌خوانید:
حذف مجلات متقلب از پلتفرم وب آو ساینس در فروردین گذشته
معمولا برای ارزیابی عملکرد یک محقق و تصمیم‌گیری در مورد ترفیع یا افزایش حقوقش، دانشگاه‌ها یا موسسات در پایگاه‌های اطلاعاتی بین‌المللی مانند Web Of Science مشاوره می‌کنند. ناندیتا کوادری، شیمیدان و نایب رئیس پلتفرم «وب آو ساینس» در ۲۰ مارس گذشته اعلام کرد که تیم او بیش از ۵۰۰ مجله مشکوک و متقلب علمی را شناسایی کرده و این کار را با کمک یک برنامه هوش مصنوعی جدید انجام داده است.
این پلتفرم در حال حاضر بیش از ۸۰ مجله را از پایگاه داده خود حذف کرده که ۱۵ مگامجله و مجله بین‌المللی تحقیقات محیطی و بهداشت عمومی MDPI جزو آنهاست. براساس مطالعات انجام شده، دانشمندان اسپانیایی در پنج سال گذشته با بیش از ۵ هزار و ۴۰۰ مقاله بیشترین انتشار را در این مجله داشته‌اند.
عربستان محققان اسپانیایی را با پول می‌خرد / مورد عجیب محققی که ۱ روز در میان ۱ مقاله منتشر می‌کند
دلگادو وازکز، از دانشگاه پابلو دو اولاوید، اظهار تاسف می‌کند: ما میلیون‌ها یورو از پول عمومی را از دست می‌دهیم تا مقالات‌مان را در این مجلات پولی منتشر کنیم که در نهایت هیچ سودی هم برایمان ندارد. مقالاتی که در این مجلات منتشر می‌شوند، فقط تکرار مکررات هستند و هیچ چیز جدیدی در آنها نمی‌توان یافت.
تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که ۸۲ مجله‌ای که اکنون از پایگاه داده وب آو ساینس حذف شده‌اند، تقریبا ۱۹۰ هزار مقاله در پنج سال گذشته منتشر کرده بودند که حدود ۷ هزار تای آنها (تقریبا ۴ درصد) متعلق به دانشمندان اسپانیایی است. جالب است بدانید که براساس محاسبات موسسات علمی اسپانیا، بیش از ۱۲ میلیون یورو -تقریبا ۱۳ میلیون دلار- برای انتشار مقالات بحث برانگیز در این مجلات هزینه شده است.
وازکز می‌گوید: در دانشگاه‌های اسپانیا، همه ما اساتیدی را می‌شناسیم که به طور مرموز و در مدت زمان بسیار کوتاه مقالات بسیاری را منتشر کرده‌اند و ارتقا یافته‌اند. فساد علمی همین است! این جریان در میان بسیاری از اساتید باب شده است. پنج دانشگاه دولتی اپسانیا تنها در پنج سال گذشته حدود هزار و ۹۰۰ مقاله در مجله بین‌المللی بحث‌برانگیز تحقیقات محیطی و بهداشت عمومی منتشر کرده‌اند.
او می‌افزاید: علاوه بر هدر رفت پول عمومی، نابرابری مشکل دیگری است که در این سیستم علمی فاسد ایجاد می‌شود. اساتید متقلب و بی‌شرم در شغل‌شان پیشرفت می‌کنند، در حالی که اساتید شریف در جا می‌زنند و به حاشیه رانده می‌شوند. این موضوعی که واقعا مایه تاسف است.
پای ایران هم به وسط آمده
ششمین محقق پرکار اسپانیایی رافائل لوک، شیمیدانی است که ۶ ماه پیش به دلیل مشارکت در توطئه با عربستان سعودی از دانشگاه کوردوبا اخراج و برای ۱۳ سال از دانشگاه تعلیق و از دریافت حقوق منع شد. لوک سال گذشته نام خود را در ۹۸ مقاله منتشر کرد که از جمله آنها مقاله‌ای است که در انتشارات «اسپرینگر نیچر» درباره تخریب نوری ایبوپروفن در فاضلاب و با همکاری هفت ایرانی چاپ شد. نیک وایز، از دانشگاه کمبریج در بریتانیا، ادعا کرده که نویسندگی این مقاله چند ماه قبل به فروش رفته است. این در حالی است که لوک زیر بار خرید این نویسندگی نرفته و ادعا کرده که هرگز برای گرفتن مقاله نوشته شده به شخص دیگری پول نداده است، اما در عوض گفته که احتمالا یکی از نویسندگان ایرانی‌اش برای حضور در این مقاله پول پرداخت کرده است.
با جستجوی عنوان مقاله در گوگل به همراه نام رافائل لوک به مقاله‌ای تحت عنوان «تخریب نوری ایبوپروفن داخل فاضلاب با استفاده از سیستم کاتالیزور گل دریایی/ H2O2: ارزیابی حالت‌های فراصوت و مصرف انرژی» برخوردیم که دقیقا در سایت اسپرینگر نیچر منتشر شده است. نام این هفت ایرانی عبارتند از :
ب ر، م الف، ح الف، س د و ز الف از دانشگاه علوم‌پزشکی بوشهر، س ف از دانشگاه آزاد و ر ف از دانشگاه تبریز.
جالب است که همه این افراد در گوگل اسکالر یا ریسرچ‌گیت‌شان یک صعود عجیب و ناگهانی در تعداد استنادات یا citation خود در سال ۲۰۲۲ یعنی همزمان با انتشار این مقاله داشته‌اند:
مزرعه استنادسازی
دومینگو دوکامپو، ریاضیدان و رئیس سابق دانشگاه ویگو، یکی دیگر از عوامل انتشار بالای مقاله در محققان پرکار را وجود «مرزعه‌های استنادی» می‌داند که در آن شبکه‌های مختلف دانشمندان به مقالات یکدیگر استناد می‌کنند. از نظر تاریخی، پراستنادترین مقاله ریاضی مربوط به محققان دانشگاه‌های مشهور جهان مانند هاروارد، استنفورد و پرینستون است. اکنون دوکامپو توضیح می‌دهد که یافتن یک موسسه معتبر در جایگاه‌های برتر که توسط دانشگاه‌های رتبه دوم آسیایی تصاحب شده‌اند، کار دشواری است.
جالب است بدانید که پراستنادترین مطالعه ریاضی در سال ۲۰۲۲ مقاله‌ای در مورد جریان گرما در یک ماده نانویی خاص بود که توسط محققی در دانشگاه ملک عبدالعزیز نوشته شده است. دانشگاه ملک عبدالعزیز یکی از موسسات عربستانی است که در رشوه دادن به دانشمندان پراستناد ید طولایی دارد. به گفته دوکامپو، این مقاله بی‌ربط بیش از ۴۳۰ استناد در عرض یک سال دریافت کرده است؛ این در حالی است که بیشترین استناد در مقالات دانشگاه پرینستون با آن عظیمت فقط ۲۴ تاست.
دوکامپو هشدار می‌دهد: در عربستان سعودی، شیوخ در مافیای استناد نقش دارند.
ایسیدرو آگیلو، از شورای ملی تحقیقات اسپانیا، خواستار دستی قوی برای مقابله با این موضوع است و می‌گوید: مشکل نه کلاهبرداران است و نه سیستم، چون اگر سیستم تغییر کند، متقلب‌ها باز هم راهی برای تقلب پیدا می‌کنند. مشکل مصونیت از مجازات است.
جان لونیدیز، استاد رشته پزشکی دانشگاه استنفور، در مورد این موضوع می‌گوید: فی نفسه هیچ اشکالی در افزایش بهره‌وری محققان وجود ندارد و خیلی خوب است که دانشمندان به جای در جا زدن، مولد هستند، اما تعداد مقالات نباید مهم و شاخصی برای ارتقای آنها باشد.
او می‌افزارد: این واقعیت که بسایری از محققان نسبتا جوان در اسپانیا چنین نرخ بهره‌وری بالایی در سال‌های اخیر دارند، نگران کننده است، زیرا نشان می‌دهد که سیستم پاداشی وجود دارد که این نرخ بالای انتشار مقاله را تشویق کرده است.
آژانس ملی ارزیابی کیفیت و اعتباربخشی (ANECA) مسئول ارزیابی کیفیت دانشگاه‌های اسپانیاست. این نهاد در سال ۲۰۱۷ شروع به تقاضای بیش از ۱۰۰ مقاله منتشر شده کرد تا بتواند شایستگی استادی را که در رشته‌های خاصی تخصص پیدا کرده بود، بسنجد. برخی این رویکرد جدید نهاد مذکور را به فرمان سلطنتی دولت ماریانو راخوی نسبت می‌دهند.
دسترسی آزاد به مقالات در دانشگاه‌های اسپانیا
مدیر آژانس ملی ارزیابی کیفیت و اعتباربخشی ابراز تاسف می‌کند: در هر دانشگاه این گفت‌وگو در مورد اینکه چگونه وارد بازار نشر شویم و هزینه‌ای که باید صرف آنها کنیم، وجود دارد. دانشگاه‌های اسپانیا و شورای تحقیقات ملی اسپانیا سالانه حدود ۴۳ میلیون یورو (۴۶ میلیون دلار) به چهار نشریه الزویر، ویلی، اسپرینگر نیچر و ACS می‌پردازند تا دانشجویان و اساتید بتوانند به مقالات این مجلات دسترسی داشته باشند. شرکت‌های دیگری مانند MDPI نیز با بسیاری از دانشگاه‌ها به توافق‌هایی رسیده‌اند تا آنها هم مقالات‌شان را در اختیار دانشجویان و اساتیدشان قرار دهند.
اوا مندز، متخصص علوم باز در دانشگاه کارلوس سوم مادرید با انتقاد از سیستم فعلی و رفتار غارتگرانه ناشران، می‌گوید: پرداخت ۴۳ میلیون یورو در سال افتضاح است. با آن ۴۳ میلیون یورو، می‌توان یک سیستم جایگزین عالی ساخت.
او به سایت «اپن ریسرچ یوروپ» اشاره می‌کند که یک پلتفرم انتشاراتی است که کمیسیون اروپا از آن پشتیبانی می‌کند و محققان مجبور نیستند که برای خواندن مقالات یا انتشار مقالات خود هزینه‌ای بپردازند.
رویکرد جدید برای ارزیابی محققان
مدیر ANECA خیلی خوش‌بینانه نسبت به این موضوع فکر می‌کند و می‌گوید: ما در مواجهه با شیوه‌های بد انتشار مقاله به نقطه فرسودگی رسیده‌ایم، به دلیل اینکه بازار نشر بر فعالیت‌های تحقیقاتی ما مسلط است و به این دلیل که همه جوامع علمی این موضوع را می‌دانند و مورد انتفاد قرار می‌گیرند، معتقدم که در مقطع و جایگاه عالی برای تغییر قرار داریم. من معتقدم که تمام تغییر لازم انجام شده است.
مدیر ANECA طرح جدیدی را در دست اجرا دارد که قرار است در ژانویه سال ۲۰۲۴ و پس از تصویب قانون جدید برای تغییر معیارهای ارزیابی دانشمندان، معرفی شود. او با این طرح جدید قصد دارد کل سیستم ارتقای اساتید را تغییر دهد و از صرف میلیون‌ها یورو در سال جلوگیری کند.
انتهای پیام/
نظر شما