به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، برای گرفتن فال حافظ و تعبیر و تفسیر آن باید علم و سواد کافی داشت. به همین دلیل تصمیم گرفته‌ایم تا هر روز تفسیری یکی از غزل های حافظ شیرازی را برایتان بگذاریم. امروز ۳۱ خرداد ماه غزل شماره ۲ می‌پردازیم:

صلاح کار کجا و من خراب کجا / ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا
دلم از صومعه بگرفت و خرقه سالوس / کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا

چه نسبت است به رندی صلاح و تقوی را / سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا
ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد / چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا

چو کحل بینش ما خاک آستان شماست / کجا رویم بفرما از این جناب کجا
مبین سیب زنخدان که چاه در راه است / کجا همی روی ای دل بدین شتاب کجا

بشد که یاد خوشش باد روزگار وصال / خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا
قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست / قرار چیست صبوری کدام و خواب کجا

تفسیر غزل شماره ۲

شرح و تفسیر بیت یکم

صلاح کار کجا و من خراب کجا/ ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا

یار به فکر آرایش و اصلاح خود است ام من به فکر باده نوشی و مستی . هیچ مناسبتی بین من و یار نیست . مصراع دوم همین معنی را تایید می کند و می گوید : بین طریق عشق و طریق زهد تنافی وجود دارد . [ صلاح کار = عمل صالح و نیک . خراب = سرخوش و مست ]

شرح و تفسیر بیت دوم

دلم از صومعه بگرفت و خرقه سالوس / کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا

دلم از صومعه و از خرقه ریا زده شد یعنی از هر دو این ها بیزارم . کجاست دیر مغان ؟ یعنی میخانه و شراب خالص و صاف کجاست . یعنی این که از زرق و ریا بیزارم و از ظاهر سازی نفرت دارم . سلوک طریق عشق و رندی را می خواهم . [ صومعه = در اصل عبادتگاه نصارا بوده ولی بعدها مطلقاََ به عبادتگاه اطلاق شد . دلم بگرفت = متنفرم و بیزارم . خرقه سالوس = خرقه ریا . ناب = خالص و صافی ]

شرح و تفسیر بیت سوم

چه نسبت است به رندی صلاح و تقوی را / سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا

این بیت مضمون بیت اول را تایید می کند و می گوید : چه مناسبت دارد باده نوشی با صلاح و تقوی . استماع وعظ کجا و شنیدن ساز کجا . چون این دو با هم سازگار نیستند .

شرح و تفسیر بیت چهارم

ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد / چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا

از روی دوست ، خاطر دشمنان چه دریابد یعنی دشمنان از روی دوست نور و صفا کسب نمی کنند . مصراع دوم را مثل قرار داده و می فرماید : آتش خاموش شمع کجا و شمع آفتاب کجا . یعنی همانطور که شمع خاموش از خورشید نور و ضیا کسب نمی کند . دل افسرده دشمنان هم از روی جانان کسب نور و ضیا نکند . [ دریابد = فهمیدن ، یابیدن و یافتن مطلقاََ به معنای پیدا کردن است ولی اگر به اول هر یک از آنها ، پیشوند «در» اضافه گردد . معنای فهمیدن می دهند . چراغ = آتش پاره ای که در فتیله شمع می سوزد . و لفظ مرده اگر در مورد آتش بکار رود به معنای خاموش است ]

شرح و تفسیر بیت پنجم

چو کحل بینش ما خاک آستان شماست / کجا رویم بفرما از این جناب کجا

چون خاک آستان شما سُرمه چشم ما است . بفرمایید که از این پیشگاه کجا رویم . یعنی تا چشم باز کردیم این پیشگاه را دیدیم و تا روز مرگ هم ملازم همین درگاهیم و غیر از این جا به جای دیگر نمی رویم . [ کحل = سُرمه . بینش = دیدن و بصر . آستان = درگاه ]

شرح و تفسیر بیت ششم

مبین سیب زنخدان که چاه در راه است/ کجا همی روی ای دل بدین شتاب کجا

ای دل به سیب زنخدان جانان فریفته مشو که آن در سر راهش چاهی است . خطاب به دل گوید : ای دل با این عجله کجا می روی . شتاب مکن و با تمکین و تأمل برو که به چاه نیفتی والّا زندانی ابد می شوی . چون زنجیرهای زلف جانان زندان و حبس خانه دل هاست . هر کس که گرفتار شد دیگر خلاصی ندارد پس اگر می خواهی گرفتار نشوی و اسیر عشق جانان نگردی به آن چیزها التفات و توجه نداشته باش . [ سیب زنخدان = زقن را گویند ، گودی در چانه که شعرا آن را به سیب و به ، تشبیه کرده اند . چاه = در اینجا به معنای چاه عمیق واقعی نیست ]

شرح و تفسیر بیت هفتم

بشد که یاد خوشش باد روزگار وصال / خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا

روزگار وصال رفت . ذکرش به خیر باد . آن حرکات موزون و آن شیوه های مقبول و مطبوع جانان کجا رفت و آن عتاب های محبوبانه آن زمان چطور شد . [ بشد = رفت . یاد = ذکر و به خاطر آوردن . کرشمه = حرکات موزونی که از چشم و ابرو صادر مشود ، ناز و عشوه . عتاب = سرزنش ]

شرح و تفسیر بیت هشتم

قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست / قرار چیست صبوری کدام و خواب کجا

ای جانان از حافظ طمع و توقع قرار و صبر و خواب نداشته باش . قرار چیست و خواب کدام است و صبر کجاست ؟ مراد این است که خواب و آرامش در مقام صبر است . در مقام عشق این ها مفهومی ندارد . یعنی عاشق از این ها برکنار است . [ طمع مدار = آرزو مکن ]

انتهای پیام/