شهرام ساری اصلانی، دارنده دکتری تخصصی زبان و ادبیات، و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان در گفت‌گو با خبرنگار استانی ایسکانیوز از همدان، به مناسبت ۱۸ اسفند ماه، روز بزرگداشت سید جمال الدین اسدآبادی در تقویم، بیان داشت: سید جمال الدین اسدآبادی در آبان ماه سال ۱۲۱۷ شمسی در کوی سیّدانِ اسدآباد متولد شده و در محله ای به نام ( با سابقه امام زاده احمد ) زندگی کرده. در آن زمان حال و هوای معنوی و عطر و بوی خاصِ عرفانی در دیار سید جمال الدین حاکم بوده. از ایام کودکی، گفتار و رفتار سید جمال الدین بسیار بالاتر از سطح سن شناسنامه‌ای او بوده و به همین واسطه، مردم از سنین پایین، متوجه هوش سرشار او شده بودند. او دروس مقدماتی حوزه را تا ده سالگی نزد پدر و دوره های خارج از فقه را نزد شیخ مرتضی انصاری و ملا حسین همدانی آموخت.
شهرام ساری اصلانی ادامه داد: اما به دلیل اختلافات و مشکلاتی که میان عُلما در اسدآباد وجود داشته، توسط پدرش ( سید صفدر ) از اسدآباد مهاجرت کرده و به قزوین می روند و چهار سال در آنجا زندگی می کنند. او طی این سال ها در حوزه علمیه قزوین به فراگیری علوم و فنون مختلف من جمله فقه، اصول و ادبیات عرب و منطق می پردازد. و در تمام این موارد، سرآمد می‌شود. لازم به ذکر است که او در زمان تصیل، به تدریس هم می‌پرداخته.
وی گفت: او در سال ۱۲۷۰ از شیخ انصاری حکم اجتهاد می‌گیرد و به هندوستان می رود. او در دوران زندگی خود در کلکتهِ هندوستان، شاهد غارت این کشور توسط استعار انگلستان بوده است.
ساری اصلانی تاکید کرد: او به دلیل تفکرات سیاسی خود به ویژه افشای غارتگری انگلیس و بیداد گری در کشور هندوستان، از این کشور اخراج می‌شود و به ایران باز می‌گردد. اما به دلیل تفکرات سیاسی که داشته، به دنبال مدینه فاضله می گشته، در نتیجه این بار از ایران اخراج می‌شود. به همین دلیل مدام به کشور هایی مثل ترکیه و فرانسه و روسیه و عراق مهاجرت می کرده.
استاد دانشگاه ادامه داد: او در سال ۱۲۷۵ در استانبول فوت می کند و با احترام هر چه تمام تر به خاک سپرده می شود. اما در سال ۱۳۲۳ جسد او از ترکیه به کابل منتقل شده و در محوطه فعلی دانشگاه کابل دفن می شود.
در ادامه گفت‌وگو تفصیلی خبرنگار ایسکانیوز درباره جمال الدین اسدابادی را میخوانید:
ایسکانیوز: بر سر اصالت اسدآبادی اختلاف نظر هایی وجود دارد. طبق مطالب موجود در کتب مختلف، او اصالتا ایرانی است یا افغانستانی؟
او خود را گاهی سید جمال الدین افغانی می خوانده اما به گواه شیخ محمد عبده که از شاگردان معروف او در مصر بوده، ایشان ایرانی و شیعه مذهب و زاده اسدآباد همدان بوده. در واقع شیخ عبده در مقدمه رساله نیجریه به زبان عربی توضیح می دهد که سید جمال الدین به دو دلیل خود را افغانی معرفی می کرده. اول اینکه بتواند در کشور های عربی خود را سنی معرفی کند و به مقاصد خود دست یابد و دلیل دوم اینکه خود را از مقررات سختی که ایران برای اتباع خود در خارج از کشور تعیین کرده بود، رها کند.
آرامگاه شیخ جمال الدین اسد آبادی در افغانستان
ایسکانیوز: شاخص ترین تفکرات اسدآبادی چه بوده است؟
شاخص ترین تفکرات وی استبداد ستیزی و همگرایی و پیوستگی اسلامی و مبارزه با جرم گرایی و تلاش برای آگاه سازی مردم و اصلاح تفکرات دینی و همچنین مبارزه با استعمار و استبداد انگلیس بود. که خاستگاه بسیاری از عالمان و اندیشمندان جهان محسوب می‌شود.
ایسکانیوز: مهم ترین تالیفات و خدمات سید جمال الدین اسدآبادی به مردم چه بوده است؟
انتشار روزنامه شمس النهار
تألیف و انتشار کتاب تتمعُ البیان
تألیف و انتشار کتاب فی تاریخ افغان
تاسیس شفا خانه
ایجاد کاروان سرا
تشکیل کابینه وزرا
تشکیل مکتب های کشوری و لشکری برای تربیت جوانان و نظم دادن به سپاه و آگاهی بخشی به مردم در راستای ارتقای زبان ملی.
ایسکانیوز: مهم ترین آثار مکتوب اسدآبادی چه بوده؟
العوره الوثقی
رسائل و مقالات
ضیا الخافقین
الرسائل و المقالات
تاریخ ایران و تاریخ افغان
ایسکانیوز: ایشان در طول حیات خود در چه زمینه هایی فعالیت کرده است؟
زمینه های فعالیت او را می توان در دو حوزه سیاسی و علمی متمایز کرد. که در هر دو حوزه تاثیرات فراوانی بر علما و مردم داشته است.
ایسکانیوز: فعالیت های اسدآبادی تا چه اندازه بر فرهنگ ایران الخصوص جوانان تاثیرگذار بوده است؟
متاسفانه این شخصیت بزرگ در میان ایرانیان و دانشجویان غریب است که این به دلیل کم کاری در حوزه های علمی و سیاسی به جهت شناساندن این شخصیت ماندگار به مردم، می‌باشد.
اما باید توجه داشته باشیم که شایسته است که دانشجویان اهل علم و دانش و محققان ادبی از طُرُق مختلف من جمله تولید مقالات گوناگون با آثار سید جمال الدین آشنا شوند. چرا که تفکرات او تأثیر بسزایی در اندیشه جوانان ایرانی خواهد داشت.
دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی در شهریورماه سال ۱۳۹۰ در شهرستان اسداباد استان همدان به جهت زنده نگهداشتن یاد این عالم و دانشمند فرزانه نام گزاری و افتتاح شد و اکنون با ظرفیت ۱۲۰۰ دانشجو در حال فعالیت است.
در تصویر دوم وزیر محترم علوم تحقیقات و فناوری را در جمع دانشگاهیان این مرکز می‌بینید.
ایسکانیوز: شاخص ترین فعالیتی که سید جمال الدین اسدآبادی انجام داده، چه بوده که باعث شده روزی را در تقویم به نام او ثبت کنند؟
در این مورد، نظرات مختلفی وجود دارد. ممکن است سیاسیون مهم ترین دلیل را مبارزه وی با استبداد و استکبار بریتانیا و مبارزه با فساد و همچنین تاکید او بر آزادی، برابری و مساوات قلمداد کنند. چرا که او همواره به دنبال مدینه فاضله ای بود تا مسلمانان در سایه آن به سعادت برسند. و تاکید داشته که دین از سیاست جدا نیست. اما پژوهشگران حوزه ادبی و علمی شاخصه نام گذاری این روز را سرآمد بودن او در خدمات علمی می‌دانند.
ایسکانیوز: شهرت اسدآبادی تا چه اندازه فراگیر بوده است؟
سید جمال الدین اسدآبادی مانند بسیاری از دانشمندان شاخص و نویسندگان و شاعران ایرانی شهرت جهانی و فرامرزی پیدا کرده بود. مهم‌ترین عاملی که به شهرت جهانی اسدآبادی منجر شد، تلاش‌های فراوان او برای لغو قرارداد تنباکو بود. در واقع این امتیاز به فردی به نام تالبوف از کشور انگلستان داده شده بود که برای ایران سراسر ننگ بود و در نهایت تلاش‌های او نتیجه داد و این قرارداد ملقا شد.
ایسکانیوز: عمده آثار و تألیفات اسدآبادی در چه زمینه‌ای می‌باشد؟
عمده و اغلب آثار او در زمینه تاریخ و فلسفه و عرفان است.
ایسکانیوز: اسد آبادی در طول حیات خود چه افتخاراتی کسب کرده است؟
وی افتخارات بسیاری در زمینه های سیاسی و علمی کسب کرده اما مهمترینِ آنها، لغو امتیاز ننگین تنباکو می‌باشد.
ایسکانیوز: به عقیده شما، جوانان و دانشجویان ایرانی در سطح دانشگاه، با چنین فرد برجسته‌ای آشنایی مناسبی پیدا می‌کنند؟
به نظر من جای بسیاری از بزرگان عرفان و دین و سیاست من جمله سید جمال الدین در بین واحد ها و دروس دانشگاهی خالی است. و او در کشور خود و حتی در زادگاه خود یعنی استان همدان و شهرستان اسدآباد، غریب است.
که چنین برخوردی با فیلسوف بزرگی مثل سید جمال الدین، شایسته نیست.
خبرنگار: نازنین مولایی
انتهای پیام/
نظر شما