به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز؛ جنگ‌های امروزی دیگر تنها محدود به رویارویی مستقیم فیزیکی نیستند؛ درگیری‌ها به شکل چندبعدی و چند سطحی رخ می‌دهند که یکی از مهم‌ترین آنها حوزه جنگ الکترونیک و سایبری است. بالتبع، کشیده شدن جنگ اخیر ایران و اسرائیل به حوزه جنگ الکترونیک، نتیجه تحولات فناوری، پیچیدگی و حساسیت این درگیری و تلاش هر ۲ طرف برای کسب برتری با کمترین هزینه و حداکثر اثربخشی است.
استفاده از فناوری‌های ارتباطی، سیستم‌های راداری، ماهواره‌ها، پهپادها و سامانه‌های دفاع موشکی باعث شده میدان نبرد به فضای الکترومغناطیسی و سایبری گسترش یابد. درگیری بر سر کنترل اطلاعات، اختلال در سامانه‌های فرماندهی و کنترل و از کار انداختن تجهیزات الکترونیک دشمن به اندازه حملات فیزیکی اهمیت یافته‌اند.
جنگ ایران و رژیم صهیونیستی، برخلاف بسیاری از جنگ‌های سنتی، بیشتر یک جنگ نیابتی و پنهان است. این ۲ کشور از ابتدا تلاش کرده‌اند که درگیر حملات مستقیم گسترده نشوند، ولی از طریق نیروهای نیابتی، حملات پهپادی، موشک‌های نقطه‌زن و به ویژه جنگ‌های الکترونیک همدیگر را هدف قرار دهند.
ایران و اسرائیل هر ۲ قدرت‌های سایبری و الکترونیکی منطقه هستند و روی توسعه ظرفیت‌های جنگ الکترونیک و سایبری سرمایه‌گذاری کرده‌اند. ایران با گروه‌های هکری وابسته و سامانه‌های دفاع الکترونیک در حوزه پهپادها و موشک‌ها فعالیت می‌کند و اسرائیل نیز نیروهای دفاع سایبری و جنگ الکترونیک دارد که مجهز به سامانه‌های متعدد دفاع موشکی، جنگ الکترونیک پیشرفته و عملیات‌های سایبری تهاجمی است.
جنگ الکترونیک شامل حملات سایبری، اختلالات اینترنت، عملیات اطلاعاتی و انتشار اخبار جعلی است که هدف آنها کاهش روحیه دشمن و ایجاد هرج و مرج اطلاعاتی است. در این جنگ، هر ۲ طرف تلاش کردند از طریق حملات سایبری به مؤسسات مالی، رسانه‌ها و زیرساخت‌های حیاتی دشمن آسیب برسانند و با فریب رسانه‌ای، افکار عمومی را تحت تأثیر قرار دهند.
حملات سایبری به زیرساخت‌ها
به گزارش وال‌استریت ژورنال، مقامات اسرائیلی و گروه هکری حامی اسرائیل «گنجشک درنده» ادعا می‌کنند که همزمان با حملات اسرائیل و آمریکا به ایران، سازمان‌های مالی را که ایرانی‌ها از آنها برای جابه‌جایی پول و دور زدن تحریم‌های اقتصادی آمریکا استفاده می‌کردند، هدف قرار دادند.
این گروه هکری که به صورت ناشناس فعالیت کرده و گزارش عملیات خود را در شبکه اجتماعی ایکس منتشر می‌کند، از حمله سایبری و ایجاد اختلال در فعالیت بانک سپه خبر داد و نوشت: ما، گنجشک درنده، تمام داده‌های بانک سپه را در یک عملیات سایبری نابود کردیم.
گنجشک درنده همچنین به صرافی رمزارز «نوبیتکس»، بزرگ‌ترین صرافی رمزارز ایران حمله کرد. بنابر اعلام این صرافی، هکرها در این حمله حدود ۹۰ میلیون دلار را استخراج کردند و منجر به توقف عملیات این پلتفرم اینترنتی شدند.
گنجشک درنده با انتشار پیامی نوبیتکس را «ابزاری برای تامین مالی ترور و تخطی از تحریم‌ها» دانست و خطاب به مردم نوشت: ارتباط با چنین موسسه‌هایی دارایی‌های شما را در مسیر نابودی قرار خواهد داد. قبل از اینکه دیر شود، اقدام کنید.
ایران نیز حملات سایبری بسیار خوبی را علیه اسرائیل انجام داد. به طور کلی، طبق گزارش‌ها، شدت حملات سایبری از سوی ایران نسبت به پیش‌از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حدود ۳۰۰ تا ۷۰۰ درصد افزایش داشته است. این حملات شامل فیشینگ، حملات DDoS و تلاش برای نفوذ به زیرساخت‌ها بوده است.
این موج حملات بخش عمده‌ای از حملات APT هدفمند توسط گروه‌هایی مانند APT۳۴ و APT۳۵ را شامل می‌شود که با سرقت داده‌ها، اخلال در خدمات حیاتی و ایجاد اختلال روانی همراه بوده‌اند.
حملات دیگر ایران شامل حملات فیشینگ هدف‌دار می‌شود. براساس سرویس امنیت داخلی اسرائیل (شین‌بِت)، این حملات برای هدف قرار دادن مقام‌های ارشد، روزنامه‌نگاران و افراد مطرح اسرائیلی انجام شدند. این حملات تلاش داشتند تا اطلاعات حساس مانند رمزهای عبور و داده‌های شخصی را به‌دست آورند .
از اواسط ژوئن نیز بیش از ۳۵ گروه هکتیویست حامی ایران با انجام عملیات DDoSهک وب‌سایت‌های دولتی، تخریب صفحات و انتشار اطلاعات جعلی به مشاغل، نهادهای دفاعی، رسانه‌ای و خدمات عمومی اسرائیل حمله‌ور شدند. هدف اصلی ایجاد اختلال روانی، از کار انداختن زیرساخت‌های اینترنتی اسرائیل بوده است.
آژانس امنیت ملی اسرائیل با هشدار نسبت به نفوذ ایران به دوربین‌های امنیتی خانگی، اعلام کرد که این نفوذها برای رصد مناطق هدف حین حملات موشکی یا پهپادی صورت گرفته است. به افراد توصیه شد دوربین‌ها را خاموش کنند یا پسورد آنها را تغییر دهند .
ایران در تلاش‌های سایبری خود به خوبی توانست از ضعف امنیتی دوربین‌های خانگی اسرائیل استفاده کند تا با لینک شدن به آنها، داده‌های زنده درباره محل و اثر حملات خود کسب کند. حتی «رفاییل فرانکو»، معاون پیشین نهاد ملی امنیت سایبری اسرائیل، گفت: در روزهای جنگ، ایرانی‌ها تلاش کردند به دوربین‌ها وصل شوند تا بفهمند چه اتفاقی افتاده و موشک‌ها کجا اصابت کرده‌اند، تا دقت‌شان بهتر شود.
جنگ الکترونیک علیه پهپادها
در جنگ اخیر ایران و اسرائیل، یکی از اصلی‌ترین جبهه‌ها، حوزه جنگ الکترونیک علیه پهپادها بود. هر ۲ طرف نه تنها از پهپادهای رزمی، شناسایی و انتحاری به طور گسترده استفاده کردند، بلکه تلاش قابل توجهی در مختل کردن، انهدام یا بی‌اثر کردن پهپادهای طرف مقابل از طریق ابزارهای الکترونیکی و سایبری صورت گرفت. جنگ علیه پهپادها، به ویژه در این درگیری ۱۲روزه، نه فقط در آسمان بلکه در طیف امواج الکترومغناطیسی نیز جریان داشت.
اسرائیل برای مقابله با تهدید گسترده چندین موج حمله پهپادی ایران، از فناوری جنگ الکترونیک استفاده کرد؛ سیستم‌هایی که با شناسایی فرکانس کنترل پهپادها، اقدام به اخلال، انحراف مسیر، یا حتی به زمین نشاندن آنها می‌کنند.
یکی از کلیدی‌ترین ابزارهای اسرائیل در این زمینه، استفاده از واحد ۵۱۱۴ گردان جنگ طیفی بود. این یگان وابسته به فرماندهی J۶ و سازمان دفاع سایبری ارتش اسرائیل و مسئول عملیات الکترونیک علیه تهدیدات پرنده، به‌ویژه پهپادها است. این گردان در جریان جنگ اخیر موفق شد ده‌ها پهپاد ایرانی را پیش از رسیدن به هدف رهگیری کرده یا از کار بیندازد.
ابزارهای مورد استفاده آنها شامل اخلال در GPS پهپاد، قطع سیگنال کنترل، تزریق داده‌های جعلی (spoofing) به سیستم ناوبری و شناسایی الگوهای رفتاری پهپادها از طریق هوش مصنوعی بود. در برخی موارد، اخلال‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده بود که پهپاد به اشتباه در مکان بی‌ربط فرود می‌آمد یا حتی منفجر می‌شد. همچنین برای نخستین بار، سامانه دفاع هوایی باراک MX که توسط صنایع هوافضای اسرائیل طراحی شده، با توانایی رهگیری و انهدام پهپادها و موشک‌های کروز در میدان جنگ عملیاتی شد.
از سوی دیگر، ایران نیز برای مقابله با پهپادهای اسرائیلی که در عمق خاک ایران فعالیت می‌کردند – به‌ویژه در عملیات «شیر برخاسته» و حملات متعدد در اصفهان، کرمانشاه، شیراز و بوشهر – از سامانه‌های جنگ الکترونیک خود بهره گرفت. این سامانه‌ها در پایگاه‌های حساس نظامی، هسته‌ای یا موشکی مستقر شده بودند و به ویژه به مقابله با پهپادهای شناسایی و ضربتی اسرائیل پرداختند. بخشی از این اقدامات شامل اخلال در لینک ارتباطی میان پهپاد و مرکز فرماندهی، استفاده از سامانه‌های ضد پهپاد بومی مانند «مرصاد» یا «سامانه صدای خاموش» و حتی حمله سایبری برگشتی به زیرساخت‌های ارتباطی پرنده‌ها بود. به‌گفته منابع نزدیک به وزارت دفاع ایران، برخی از پهپادهای اسرائیلی پس از مختل شدن ارتباط‌شان، پیش از انجام عملیات بازگشت مجبور به خودانهدامی شده‌اند.
در این جنگ، ۲ طرف تلاش داشتند علاوه بر شناسایی سریع پرنده‌های بدون سرنشین، با ایجاد «مه اطلاعاتی» و اخلال در ارتباط میان پهپاد و اپراتور یا ماهواره هدایتگر، برتری تاکتیکی پیدا کنند. اسرائیل برای هماهنگی بیشتر میان سامانه‌های مختلف الکترونیکی خود (از جمله گنبد آهنین، فلاخن داوود، پیکان و باراک) از یک ساختار هوش مصنوعی یکپارچه بهره برد که می‌توانست تهدیدات پرسرعت مانند پهپادهای انتحاری را در کسری از ثانیه تشخیص و اولویت‌بندی کند.
در مقابل، ایران نیز تلاش کرد با تکنیک‌هایی مانند ارسال چند پهپاد همزمان، استفاده از مسیرهای پیچیده و ارتفاع پایین و حتی پرتاب پهپاد از مبدأ کشورهای ثالث (مثل عراق یا سوریه) احتمال کشف آنها را کاهش دهد.
در نهایت، یکی از مهم‌ترین ابعاد جنگ الکترونیک علیه پهپادها در این نبرد، استفاده از «داده‌های میدان نبرد» برای اصلاح تاکتیک‌ها در زمان واقعی بود. هر ۲ طرف تلاش کردند تا از طریق اطلاعات زنده، عملکرد سامانه‌های الکترونیکی خود را بهینه کنند؛ امری که نشان می‌دهد درگیری‌های آینده نه تنها به مهارت در پرتاب موشک یا پرواز پهپاد، بلکه به توانایی اخلال، دفاع سایبری و پردازش داده‌های سریع در فضای الکترومغناطیسی وابسته خواهند بود.
جنگ الکترونیک بر فضای دیجیتال
بیش از عملیات در فضای حداقل فیزیکی، جنگ ایران و اسرائیل روی الکترونیک بر فضای دیجیتال تمرکز داشت. بعد از حمله هکرهای اسرائیل به ایستگاه‌های خبری ایران، دولت در واکنش به این حملات، دسترسی به اینترنت را در سطح کشور قطع کرد. این وضعیت به نوعی سایبر DEFCON ۱ تعبیر شد و از رسانه‌ها تا دوربین‌ها و شبکه‌های ارتباطات، موضوع کنترل شد.
در مقابل، ده‌ها گروه هکتیویست و دولتی (از جمله برخی با سازوکار نیابتی) فوراً دست به کار شدند. برخی حملات هدفمند بر علیه نهادهای اسرائیلی و خارجی اجرا شد، در حالی که تخریب اطلاعات، عملیات‌های DDoS محدود و انتشار اطلاعات اشتباه و تبلیغات روانی در فضای مجازی انجام گرفت.
نکته برجسته‌تر این بود که این حملات صرفاً تکنیکی نبودند؛ بلکه ترکیبی از رویکرد فنی و روانی بودند. اینترنت برای هر ۲ طرف هم عرصه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات لحظه‌ای و هم ابزار جنگ روانی شد. در همین گزارش اشاره شده که «به‌محض شروع جنگ، بیش از ۱۰۰ گروه تهدید مختلف وارد فضای سایبری شدند» و ایران به‌طور خاص، با اتخاذ موضع بسته‌سازی ارتباطات نشان داد رقابت در فضای دیجیتال را جدی گرفته است.
انتهای پیام/
نظر شما