به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، پدافند غیرعامل مجموعه اقداماتی است که منجر به کاهش آسیب به غیرنظامیان در تهدیدات نظامی میشود. جنگ ۱۲ روزه توجه به این امر را بیش از پیش آشکار کرد.
یکی از بندهای پدافند غیرعامل مربوط به نحوه ساخت و ساز در کشور است. در مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان عنوان شده که منظور از پدافند غیرعامل حفظ جان و مال انسان در برابر حوادث، تهدیدات و استمرار فعالیتهای اساسی و ضروری مردم، تضمین تداوم تأمین نیازهای حیاتی مردم (از قبیل آب، نان و غذا، پناهگاه، انرژی، ارتباطات، بهداشت و امنیت) و سهولت در اداره کشور در شرایط بروز تهدید و بحران ناشی از تجاوزات خارجی در مقابل حملات و اقدامات خصمانه و مخرب دشمن از طریق طرحریزی و اجرای طرحهای دفاع غیرعامل و کاهش آسیبپذیری نیروی انسانی و مستحدثات و تأسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس کشور است.
پس از ادغام وزارت مسکن و شهرسازی و وزارت راه و ترابری با یکدیگر در خرداد ۱۳۹۰ هجری شمسی، وزارت راه و شهرسازی طبق مادهٔ ۳۳ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان وظیفهٔ تدوین مقررات ملی ساختمان را به عهده دارد. رعایت مقررات ملی ساختمان برای تمام مهندسان، سازندگان و مجریان طرحهای ساختمانی الزامی است.
حال بیایید نگاهی به بخشهای مختلف مبحث ۲۱ که به طور اختصاصی به پدافند غیرعامل پرداخته، بیاندازیم.
دامنه کاربرد این مقررات مربوط به ساختمانهای متعارف که عمدتا مسکونی و اداری هستند، میشود. در واقع باید در ساختمانهای مسکونی چهارطبقه و به بالا، اداری و تجاری چهار طبقه و به بالا، مجموعههای ورزشی، تفریحی، سالنهای اجتماعات، فروشگاهها، هتلها، مدارس، دانشگاهها، مساجد با ظرفیت بیش از ۱۰۰ نفر، سالنهای سینما و تئاتر و بیمارستانها این مقررات اجرا شوند.
حتی در این قانون مطرح شده که مجتمعهای مسکونی و تجاری الزاماً باید به همراه پیشبینی فضای امن، سامانه مدیریت بحران برای مدیریت و هدایت جمعیت در حوادث مختلف داشته باشند.
در این قانون برای تک تک افراد دخیل در امر ساخت و ساز وظایفی تعیین شده است. از جمله وظایفی که برای مهندس معمار در این قانون تعیین شده این است که وی باید با توجه به کاربری بنا و نیازهای آن، فضاها را به گونهای طراحی کند که علاوه بر کاربردهای شرایط عادی بتواند در شرایط اضطراری موجب حفظ جان مردم و کاهش آسیبپذیری و مدیریت بهینه در شرایط بحران شود.
در بند دیگری هم آمده که طراحی سازه ساختمان در برابر بارهای انفجاری مطابق مباحث مقررات ملّی ساختمان بر عهده مهندس محاسب است.
جایگاه تاسیسات برقی و مکانیکی در پدافند غیرعامل جلوگیری از بروز آسیبهای ناشی از پیامدهای انفجار نظیر نشت گاز، آب گرفتگی، خطرات برق، آتش سوزی و قابلیت مدیریت بحران و تداوم کارکردهای ضروری هم باید توسط مهندس تاسیسات مدنظر قرار گیرد.
در این قانون ساختمانها از نظر اهمیت و کاربرد به پنج گروه تقسیم شدهاند. گروه اول که ساختمانهای مربوط به انجام فعالیتهای کلیدی و حاکمیتی است که مشمول این قانون نیستند. گروه پنجم هم ساختمانهای مسکونی و تجاری و اداری یک تا سه طبقه هستند که این گروه هم مشمول این قانون نیستند اما ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری چهار طبقه به بالا که جزو گروه اول نیستند، باید این قوانین را رعایت کنند.
یکی از الزامات این قانون، طراحی فضای امن در ساختمان است. فضای امن بر اساس قانون یعنی فضایی که در برابر فروریزش آوار، موج انفجار و آسیبهای ناشی از آن و ترکشهای ثانویه مقاوم باشد و نفوذ دود و غبار به داخل آن به حداقل برسد.
در ساختمانهای بزرگ، فـضای امـن مـیتوانـد قـسمتی از فـضاهای عمـومی ماننـد کتابخانه، تالار اجتماعات، فروشگاه و نمازخانـه باشـد و در سـاختمانهای کوچـک نظیـر واحـدهای مسکونی، بخش کوچکی از آن مثلاً یک اتاق اندرونی و یا قسمتی از نشیمن بدون مجاورت به خارج و بدون اشراف مستقیم به پنجرههای خارجی میتواند به عنوان فضای امن در نظر گرفته شود.
فضای امن باید حتیالامکان از برخورد مستقیم با موج انفجار فاصله داشته باشد. لذا لازم است در بین سایر فضاها و در مرکز ثقل ساختمان قرار گیرد که تا جداره خارجی حداقل یـک ردیف دیوار داخلی به عنوان مانع وجود داشته باشد. در هر ساختمان راهروهـای داخلـی اتـاقهـا و انبارها و سایر فضاهای مشابه، این عملکرد را میتوانند داشته باشند. در طراحی فضای امن باید از جداره محافظ در برابر انفجار در اطراف آن استفاده شود. جانمایی فضای امن باید به گونهای باشد که دسترسی به راه خروج بـه راحتـی و در امنیت حاصل شود.
علاوه بر فضای امن طراحی پناهگاه هم از جمله موارد مطرح شده در این قانون است. پناهگـاه بـه مکـان اسـکان مـوقتی اطـلاق میشود کـه در مقابـل تهدیـدات متعـارف (بمبـاران غیرمستقیم)، نسبت به ساختمانهای معمـولی از ایمنـی و پایـداری بـه مراتـب بـالاتری برخـوردار هستند.
پناهگاه باید در نزدیکترین فاصله ممکن به بخـشهای مختلـف سـاختمان جانمـایی شود. مسیر دسترسی به پناهگاه ضمن دارا بودن کوتاهترین فاصـله ممکـن (بـا توجـه بـه شرایط) باید مسیری امن بوده و همچنین نباید بین ساختمان و مسیر ورودی پناهگاه فاصله زیادی وجود داشته باشد. همواره در تحتانیترین طبقه و مستقیماً بر روی خاک ساخته شود (طبقه یا فـضای خالی در زیر آن مجاز نیست) جدارههای خارجی پناهگاه باید از مقاومت کافی در برابر اصابت ترکش مـوج انفجـار برخوردار باشند.
این موارد تنها بخشی از مواردی است که در مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان مطرح شده است و حتی با جزئیات عنوان شده که چه نوع مصالحی باید برای افزایش مقاومت ساختمان استفاده شود و هر کدام از تاسیسات ساختمان چطور باشند که در زمان خطر، آسیب کمتری به ساکنان وارد شود اما نکته اینجاست که از زمان تصویب این قانون تاکنون چند درصد از الزامات این قانون، اجرایی شده است؟
علی اعطا، معمار و سخنگوی شورای شهر تهران در دوره پنجم، در رشتویی در شبکه ایکس به لزوم بازنگری و بروزرسانی این قانون اشاره کرده و نوشته: «مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان به موضوع پدافند غیرعامل میپردازد؛ به طور مشخص، به تهدیدهای غیرطبیعی (نظیر انفجار، حملات نظامی) در حوزه ساختمانها، تأسیسات و محوطه اماکن.
تهیه و تدوین این مقررات، کار مهم و ارزشمندی بوده است، اما چند نکته: اول، ضوابط و نیز توصیههای مبحث پدافند غیرعامل عموما رعایت نمیشود. حتی مواردی را میشود مثال زد که با سایر ضوابط و مقررات ساختمانی در تعارض است یا حداقل همسو نیست. دوم، ضروری است پس از تجاوز رژیم جنایتکار صهیونیستی و تجارب ناشی از این تجاوزگری، مبحث پدافند غیرعامل مورد بازخوانی قرار گیرد، الزامات و توصیههای آن روزآمد شده و در ساختوسازهای جدید، ضمانت اجرائی جدیتری پیدا کند.»
حجتالاسلام آقامیری رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران در گفتوگویی در خصوص عدم اجرای مصوبات پدافند غیرعامل در ساختمانهای مسکونی و عدم تعریف فضای امن در هر واحد گفت: اگرچه در قوانین مصوباتی در این خصوص درنظر گرفته شده، اما آییننامه اجرایی برخی از این مصوبات ابلاغ نشده است؛ علت این موضوع نیز به برقراری صلح در کشور برای سالهای متمادی و عدم وجود نیاز در این زمینه برمیگردد. با این وجود این حمله ۱۲ روزه باعث شد تا شهرداری و نهادهای ذیصلاح درصدد برآیند تا از این پس تامین فضای امن در ساختمانها را نیز در صدور پروانههای ساختمانی مدنظر داشته باشند.
حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی شهرداری تهران هم میگوید که تدوین و نظارت بر مباحث ۲۳گانه مقررات ملی ساختمان بر عهده وزارت راه و شهرسازی است و شهرداری، به عنوان مجری، آنها را برابر قانون اجرا میکند.
بنا به گفته وی تمامی آییننامههای ایمنی، بهویژه آییننامه ۲۸۰۰ مربوط به زلزله و مقاومسازی، در پروژههای ساختمانی جدید اعمال میشوند و اکنون پارکینگهای ساختمانهای نوساز میتوانند به عنوان فضای امن مورد استفاده قرار گیرند.
صارمی میگوید که نماهای شیشهای و کامپوزیت هم ممنوع شده و در برخی ساختمانها هم نما اصلاح شده است.
به گزارش ایسکانیوز، قرار گرفتن در شرایط صلح و نبود تهدید نظامی توجیح خوبی برای اجرا نشدن یک قانون در طی سالهای متمادی نیست. از جهتی مسئولان درحالی درباره استفاده از پارکینگ صحبت میکنند که آموزشی به مردم در این باره داده نشده است. شهرداری معتقد است که در ساختمانهای نوساز این موارد رعایت شده اما باز هم موضوع آموزش به شهروندان درباره نحوه استفاده پررنگ میشود. در مجموع امید است که بعد از جنگ ۱۲ روزه توجهها به اجرای این قانون بیشتر شود تا شاهد کاهش آسیب در خطرات باشیم.
انتهای پیام /
نظر شما