جعلیات چگونه وارد شاهنامه فردوسی شد؟ / نقص میان تحقیقات و اطلاع‌رسانی عمومی

استاد دانشگاه و شاهنامه‌پژوه گفت: تحت تاثیر اهداف ایدئولوژیک و سیاسی ابیاتی به شاهنامه الحاق شده است.

تیمور مالمیر در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز درباره فلسفه وجود جعلیات در شاهنامه فردوسی اظهار کرد: درواقع ۲نسخه‌ای که به دست شاعر نوشته شده باشد نداریم و اگر بپذیریم قدیمی‌ترین نسخه شاهنامه نسخه فلورانس باشد، تاریخ کتابت آن ۶۱۴ است؛ یعنی بیشتر از ۲۰۰ سال از مرگ فردوسی.

استاد دانشگاه و شاهنامه پژوه افزود: این طبیعی است که نسخه قدیمی به خط شاعر نداریم و شاهنامه ۱۰۰۰ نسخه خطی دارد. از این ۱۰۰۰ نسخه خیلی‌ها متاخر است و به کار نمی آید و  ارزش ندارد ولی تقریبا شاهنامه ۴۵نسخه خوب دارد که از این تعداد ۱۲نسخه قابل اعتماد و استناد است.

بیشتر بخوانید:

چگونه اشعار جعلی به شاهنامه راه یافت؟/ دیدگاه فردوسی راجع به زن مثبت است

وی با بیان اینکه در این نسخه ها هم ابیات الحاقی وجود دارد و روند الحاق به اشعار چگونه اتفاق می‌افتد، تشریح کرد: برای مثال من معتقدم فردوسی مدح محمود غزنوی نکرده است؛ اما خیلی از نسخ مدح محمودرا  به عنوان اشعار شاهنامه قلمداد می‌کنند؛ در حالی که اینگونه نیست. زمانی به خاطر اهداف ایدئولوژیک و سیاسی ابیاتی به شاهنامه الحاق شده است و یک زمانی هم انسانها دلیل این کار بوده‌اند.

مالمیر افزود: در دنیای قدیم زمانی کاتب‌ها دست به کتابت میزدند و در اینجا بدلیل گرانی کاغذ و کم بودن تعداد افراد باسواد حاشیه نویسی انجام می شد.  نفر بعدی که از روی نسخه مادر بازنویسی می کرد، وقتی داستانی را می خواند؛ میگفت کاش اینجوری می نوشت.حالا ما که می‌خواهیم یک نسخه قدیمی خطی را تصحیح و بازنویسی کنیم شک این است که بیت در حاشیه نوشته شده از اشعار اصلی است یا خیر. اینجا محل اجتهاد است و اینگونه یک بیت به متنی الحاق می‌شود که به کمک علم نسخه شناسی و سبک شناسی می شود تشخیص داد جزو ابیات اصلی است یا خیر. 

استاد دانشگاه و شاهنامه پژوه درباره اینکه چه تعداد اشعار الحاقی در شاهنامه داریم، گفت: یکسری ابیات به شاهنامه افزوده شده مثل بیت معروفی که شاملو هم به آن استناد کرده است و نشان می‌دهد شاهنامه را نمی‌شناخته مثل «زنان را ستایی سگان را ستای/ که یک سگ به از صد زن پارسای/ زن و اژدها هر دو در خاک به/ جهان پاک ازین هر دو ناپاک به» حتی گاهی فردی در صداوسیما می آید و این ابیات را دستمایه نقد فردوسی قرار می‌دهد. بعضی از ابیات محل اختلاف هستند.

بیشتر بخوانید:

جعلیات شاهنامه از ارزش فردوسی کم نمی‌کند / بررسی اشعار جعلی نشان توجه به زبان فارسی

وی ادامه داد: فردوسی ستیزه ای با اعراب نداشته؛ بلکه برای احیای هویت ایرانی تلاش کرده و مشکلش با دستگاه خلافت بوده است. متن اشعار متاثر از زبان آن زمان بوده و وجود کلمات فارسی سره در شاهنامه دلیلش همین است. و فقط مربوط به روزگار خودش است. برای مثال مبارزه با ریاکاری همچنان در همین زمان هم هست. گاهی ناسیونالیست ایرانی یکسری واژه ها را وارد شاهنامه کرده و جزو الحاقات است.

مالمیر درباره اینکه چرا کسی به اشعار جعلی تا این مدت نپرداخته و همچنان در کتب درسی استفاده می‌شود، گفت: در واقع این نقص به دلیل فاصله‌ای است که میان تحقیقات منتشر شده و اطلاع‌رسانی عمومی وجود دارد.

انتهای پیام/

کد خبر: 1127183

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • 0 + 0 =