به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، برای گرفتن فال حافظ و تعبیر و تفسیر آن باید علم و سواد کافی داشت. به همین دلیل تصمیم گرفته‌ایم تا هر روز تفسیری یکی از غزل های حافظ شیرازی را برایتان بگذاریم. امروز ۱۶ آبان غزل شماره ۸۱ می‌پردازیم:

بیشتر بخوانید:

فال حافظ/ دوش رفتم به در میکده خواب آلوده

صبحدم مرغ چمن با گُلِ نوخاسته گفت / ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت
گُل بخندید که از راست نرنجیم ولی / هیچ عاشق سخنِ سخت به معشوق نگفت

گر طمع داری از آن جامِ مرّصع میِ لعل / ای بسا دُر که به نوکِ مژه ات باید سفت
تا ابد بویِ محبّت به مشامش نرسد / هر که خاکِ درِ میخانه به رخساره نرُفت

در گُلستانِ اِرم دوش چو از لطفِ هوا / زلفِ سنبل به نسیمِ سحری می آشفت
گفتم ای مسندِ جم جامِ جهان بینت کو / گفت افسوس که آن دولتِ بیدار بخُفت

سخنِ عشق نه آن است که آید به زبان / ساقیا مِی دِه و کوتاه کن این گفت و شنفت
اشکِ حافظ خِرد و صبر به دریا انداخت / چه کند سوزِ غمِ عشق نیارست نهفت

شرح و تفسیر غزل شماره ۸۱ دیوان خواجه حافظ شیرازی

شرح و تفسیر بیت یکم

صبحدم مرغ چمن با گُلِ نوخاسته گفت / ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت

هنگام صبح، بلبل به گُلِ نو شکفته گفت که کم ناز کن یعنی ناز را ترک کن که در این باغ گُل های بسیاری چون تو شکفته است . [ صبحدم = هنگام صبح / مرغ چمن = مراد بلبل است / نوخاسته= تازه شکفته / ناز کم کن = ناز را بکل ترک کن / بسی = فراوان ، زیاد ]

شرح و تفسیر بیت دوم

گُل بخندید که از راست نرنجیم ولی / هیچ عاشق سخنِ سخت به معشوق نگفت

گُل به سخن بلبل خندید و گفت : اگر چه ما از حرفِ راست و واقعی نمی رنجیم . امّا هرگز یک عاشق به معشوقِ خود سخنی تلخ نگفته است . یعنی ای بلبل حرفِ تو حق است و ما هم از حق نمی رنجیم لیکن هرگز یک عاشق به معشوق خود سخن درشت نگفته است .

شرح و تفسیر بیت سوم

گر طمع داری از آن جامِ مرّصع میِ لعل / ای بسا دُر که به نوکِ مژه ات باید سفت

ای یار اگر می خواهی شراب لعل فام از آن جام جواهرنشان بنوشی باید مرواریدهای بسیار با مژه های خود سوراخ کنی . [ مرصّع = جواهر نشان / دُر سفتن = مروارید سوراخ کردن ]

– گل در جواب بلبل می گوید : اگر می خواهی شراب لعل فام از جامِ جواهر نشان بنوشی باید برای رسیدن به آن ، آنقدر رنج ببری و ریاضت بکشی که مروارید را با نوک مژه سوراخ کنی نه اینکه فقط اشک مثل مروارید نوکِ مژه ات باشد.

شرح و تفسیر بیت چهارم

تا ابد بویِ محبّت به مشامش نرسد / هر که خاکِ درِ میخانه به رخساره نرُفت

هر کسی که خاکِ درِ میخانه را به رخسارش نروبد . تا آخر عُمر بوی محبت به دماغش نمی رسد . یعنی هر که به پیر مغان محبت نکند و ملازمت او را با جان و دل قبول نکند تا آخر عُمر بوی محبت به مشامش نخواهد رسید . [ نرُفت = جاروب نکرد ]

شرح و تفسیر بیت پنجم

در گُلستانِ اِرم دوش چو از لطفِ هوا / زلفِ سنبل به نسیمِ سحری می آشفت

دیشب در گلستان ارم ، از لطافت هوا و از نسیمِ سحری زلفِ جانان به هم می خورد و آشفته می گشت . [ گلستان ارم = باغ شاه شجاع و گردشگاه معروف شیراز است / می آشفت = پریشان می شد ]

شرح و تفسیر بیت ششم

گفتم ای مسندِ جم جامِ جهان بینت کو / گفت افسوس که آن دولتِ بیدار بخُفت

در دنبالۀ بیت قبل می گوید : به گلستان گفتم : ای مسند جم یعنی ای تخت سلطان ، جام جهان بینت کجاست ؟ یعنی گُلت کو ؟ گلستان در جوابم گفت : حیف و دریغ که آن دولت بیدار بخفت . یعنی آن دولتِ مساعد ، زایل شد و از بین رفت . [ مسند جم = مراد همان گلستان بیت قبل می باشد / جام = مراد گُل است / کو = کجا / افسوس = حیف و دریغ ]

شرح و تفسیر بیت هفتم

سخنِ عشق نه آن است که آید به زبان / ساقیا مِی دِه و کوتاه کن این گفت و شنفت

صحبت و گفتگوی عشق آن نیست که بتوان به زبان آورد . عشق یک امر حالی است نه قالی . فقط عاشقان دانند که عشق چگونه حالتی است ، بی دردان آن را درک نمی کنند . حال ای ساقی ، باده بده و این گفت و شنود را به کُل ترک کن . مرادِ عشق با گفتگو فهمیده نمی شود پس قیل و قال را ترک کن و باده بیاور .

شرح و تفسیر بیت هشتم

اشکِ حافظ خِرد و صبر به دریا انداخت / چه کند سوزِ غمِ عشق نیارست نهفت

اشکِ چشم حافظ ، عقل و صبر او را به دریا انداخت . یعنی قبل از این حافظ به نیروی عقل و صبر می توانست جلوِ گریه و اشکِ چشمِ خود را بگیرد . امّا حالا دیگر گریه و اشکش طغیان کرده و عنان اختیار را از او سلب نموده به حدی که عقل و صبرش مغلوب شده اند . ( نیارست = قادر نشد ) [ چون به کتمان سوزِ غمِ عشق قادر نشد پس کثرتِ گریه اش از آن جهت است . ]