به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، دانشجویی که ۴ یا ۶ سال از بهترین روزهای جوانی خود را برای رفتن به دانشگاه صرف میکند؛ اما در پایان نمیتواند شغلی متناسب با تحصیلاتش پیدا کند یا مهارت کافی برای پیدا کردن شغل را ندارد، به معنای واقعی کلمه عمرش را هدر داده است.
ایسکانیوز پیشتر در گزارش ۴۰درصد از فارغ التحصیلان، بیکار هستند و رشتههای محبوب اما با نرخ بیکاری بالا به بررسی این موضوع پرداخته است. بحران اشتغال فارغالتحصیلان، نهادهای متولی از جمله بنیاد نخبگان و وزارت علوم را بر آن داشت تا راهکاری برای حمایت از دانشجویان در یافتن شغل و توانمندی آنها در انجام مشاغل مرتبط با رشته تحصیلیشان بیایند.
در این راستا، در سال ۱۴۰۱ بنیاد نخبگان استان یزد با همکاری اتاق بازرگانی و دانشگاه سراسری یزد طرحی به عنوان «بورسیه شغلی دانشجویان» در سطح استان اجرا کرد که هدف از اجرای آن اشتغال به موقع جوانان مستعد دانشگاهی در واحدهای اقتصادی بود. گفتنی است دانشگاه هرمزگان نیز در اجرای طرح مشارکت داشته است. شیوه اجرای طرح چنین بود که پس از کسب رتبه زیر ۵۰۰۰ دانشجو در کنکور سراسری و قبولی در فرایند مصاحبه، واحد اقتصادی متقاضی، به دانشجو ذیل قرارداد کاری و مشروط به تعهد خدمت فرد پس از فارغالتحصیلی در آن شرکت اقتصادی، ماهانه مبلغ مشخصی را به دانشجو حین تحصیل پرداخت میکرد از سال ۱۴۰۱، تعداد دانشجویان مورد نیاز شرکتهای اقتصادی در دفترچههای انتخاب رشته کنکور سراسری ذیل عنوان «طرح بورسیه شغلی در صنایع» درج شد. از سال ۱۴۰۲ به بعد، همزمان با توقف اجرای این طرح در بنیاد، سازمان امور دانشجویان، طرحی با عنوان «بورس صنعت و مشاغل» را در گستره ملی اجرا کرد.
نمونههای مشابه بورس صنعت در جهان
گفتنی است مشابه این طرح، یک سیاست قدیمی در آلمان تحت عنوان «برنامه تحصیلی دوگانه» اجرا میشود که میزان استقبال و رضایت از آن نیز بالاست. در آمریکا نیز «برنامههای مطالعات مشارکتی» مورد توجه قرار دارد که در اثر همکاری واحدهای اقتصادی و دانشگاهها، دانشجو در ازای دریافت حقوق ماهانه، تحصیل خود را در دانشگاه و واحد اقتصادی بهصورت عملی و نظری (عمدتاً عملی) تکمیل میکند. همچنین کارفرما فرصت آن را دارد تا نیروی کاری موردنظر خود را از میان افراد حاضر در طرح انتخاب کند.
فرایند پذیرش دانشجو در بورس صنعت در ایران
در حال حاضر این طرح در دو قالب «بورس بدو ورود» و «بورس حین تحصیل» ارائه میشود. در بورس بدو ورود ابتدا شرکتهای اقتصادی تعداد بورسیههای مورد نیاز خود را به تفکیک مقطع تحصیلی به سازمان امور دانشجویان اعلام میکنند. در صورت احراز صلاحیت صاحبان صنایع از سوی سازمان، دانشگاه و شرکت اقتصادی تفاهمنامه تنظیم شده توسط سازمان را امضا میکنند. سپس ظرفیت توافقشده طرفین و مورد تأیید سازمان امور دانشجویان به سازمان سنجش جهت درج در دفترچههای انتخاب رشته کنکور اعلام میشود. ایسکانیوز در گزارش اعلام شرایط بورس صنعت و مشاغل کنکور ۱۴۰۴ به بیان بورسیههای صنعت کنکور پرداخت.
بعد از اعلام نتایج کنکور، سه برابر ظرفیت واجدین شرایط دعوت به مصاحبه میشوند. مصاحبه به وسیله سازمان امور دانشجویان و با همکاری صاحبان صنایع انجام میشود. پس از اعلام اسامی پذیرفتهشدگان، با نظارت دانشگاه میان کارفرما و دانشجو قرارداد دو جانبه امضا میشود که براساس آن دانشجو ضمن تعهد خدمت به مدت دو برابر طول دوره استفاده از بورس در شرکت اقتصادی، مکلف به حضور مستمر در واحد اقتصادی حداکثر ۲۴ ساعت در ماه در زمان تحصیل و حداکثر ۴۸ ساعت در ماه در فصل تابستان است. بررسی آماری مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد با وجود فراگیر نبودن این طرح در سطح اجرا و همچنین نبود روند منظم در تغییرهای تعداد درخواستها از سوی واحدهای اقتصادی و تعداد دانشجویان پذیرفته شده، اما اهتمام وزارتخانه به اجرای این طرح در چهار سال گذشته، به عنوان یک اقدام مثبت تلقی میشود.
جدول زیر وضعیت آماری بورس صنعت و مشاغل از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ را نشان میدهد؛
دلیل قابل توجه بودن تعداد نیروی درخواستی ازسوی شرکتهای اقتصادی و تعداد محدود پذیرفته شده نهایی در سال ۱۴۰۲ به نسبت دیگر سالهای اجرای طرح آن است که پس از درج ظرفیتهای پذیرش بورس در دفترچههای انتخاب رشته آزمون سراسری و انتشار عمومی آن، محرز میشود که تعداد قابل توجهی از واحدهای اقتصادی توانایی عمل به تعهداتشان را ندارند، لذا از فرایند بورس کنار گذاشته میشوند.
بررسی ظرفیت پذیرش در این بورس به تفکیک مقاطع تحصیلی نشان میدهد که به جز سال ۱۴۰۳، اغلب شرکتهای اقتصادی درخواست بورس دانشجو در مقطع کارشناسی را داشتهاند. در سال ۱۴۰۴ بیش از هشتاد درصد از ظرفیت مورد نیاز شرکتها به دانشجویان مقاطع کارشناسی اختصاص داشته است. به سبب اهمیت انتقال سریع فرد از دوره کارشناسی به بازارکار و جلوگیری از ورود جوانان به تحصیلات تکمیلی با هدف افزایش امکان اشتغال با شرایط بهتر، ضروری است که چنین نسبتی در شرایط تقریباً با ثباتی قرار گیرد و همچون سال ۱۴۰۳ ناگهان سهم این مقطع مهم به ۴۲.۸ درصد کاهش نیابد.
نمودار زیر تغییرات سهم مقاطع تحصیلی از تعداد بورسیههای صنعت و مشاغل از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ را نشان میدهد؛
در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس آمده است که در مسیر اجرای فراگیر طرح چالشهای مهمی وجود دارد که میتوان به موارد زیر اشاره کرد؛ نخست؛ اطلاعرسانی به شرکتهای اقتصادی و دانشجویان با هدف افزایش میزان حضور آنها در این طرح به صورت حداقلی انجام میگیرد، حال آنکه در سطح ملی و استانی سازمان امور دانشجویان و دانشگاهها میتوانند با استفاده از ظرفیت رسانه و فضای تبلیغاتی این ضعف را تا حد خوبی پوشش دهند. دوم) در حال حاضر از حیث ساختار سازمانی متولی مشخص و یکسانی برای پیگیری اجرا و ارزیابی طرح در سطح دانشگاه تعریف نشده است و دانشگاهها متفاوت از یکدیگر عمل میکنند. این موضوع میتواند اجرای بهینه و ارزیابی مشخص از انجام طرح در گستره ملی را با چالش جدی مواجه کند. سوم) دانشگاههای تراز اول در طرح حضور پررنگ ندارند، حال آنکه حضور این دانشگاهها میتواند به وجاهت و فراگیر شدن طرح کمک کند. چهارم) سازمان اداری استخدامی، به کارگیری دانشجویان بورسیه را در شرکتهای دولتی مصداق استخدام در نظر میگیرد، لذا شرکتهای دولتی از حضور در چنین طرحی منع شدهاند. این به منزله مغفول ماندن چنین ظرفیت قابل توجهی در اجرای طرح است. پنجم) در میزان تخصیص اعتبارات به دانشگاههای شرکتکننده در طرح از سوی سازمان برنامه و بودجه چالش وجود دارد.
در حال حاضر دانشگاهها میتوانند به دو شیوه استفاده از سهمیه روزانه یا مازاد بر ظرفیت، دانشجوی بورس صنعت و مشاغل پذیرش کنند. اما به سبب آنکه سازمان ابتنای محاسبه اعتبارات دانشگاهها را بر سرانه دانشجویی قرار داده، سرانه دانشجویان بورس صنعت و مشاغل را در هیچ حالتی پرداخت نمیکند. این در حالی است که شرکت اقتصادی بورسکننده صرفاً مبلغی تحت عنوان حقوق ماهانه به افراد پرداخت میکند و هزینه خوابگاه، تغذیه و... دانشجو همچنان بر عهده دانشگاه است، بدون آنکه بودجهای برای این دانشجویان دریافت کرده باشند. به سبب بالا بودن هزینه تمامشده اتمام تحصیلات دانشجو، دریافت تمام این مبلغ از شرکت اقتصادی در شرایط فعلی اقتصادی کشور، نبود تمایل کارفرمایان برای حضور در این طرحها را به دنبال خواهد داشت. لذا به سبب اثربخشی بالای طرح، مطلوب است که دولت بخشی از هزینه لازم برای اجرای این طرح را تقبل کند و در این رابطه سازمان سرانه دانشجویان بورس را نیز بهصورت کامل به حساب دانشگاهها پرداخت کند. ششم) موضوع سربازی پسران موجب شده تا عمل به تعهد دانشجویان در قبال واحدهای اقتصادی پس از اتمام تحصیلات با تردیدمواجه شود؛ زیرا افراد پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی مشمول انجام خدمت وظیفه هستند و این موضوع برای شروع بهکار افراد در واحد اقتصادی خلل وارد خواهد کرد. فراهم ساختن امکان گذراندن دوران خدمت وظیفه عمومی در واحدهای اقتصادی موردنظر میتواند این مشکل را مرتفع سازد.
با توجه به مشکلاتی که در زمینه اجرای طرح بورس صنعت و مشاغل مطرح شد، لازم است متولیان آن برای حفظ کارآمدی و اجرای بهتر آن، اقداماتی در جهت رفع مشکلات و بهبود شرایط انجام دهند.
انتهای پیام/
نظر شما