به گزارش خبرنگار گروه بین الملل ایسکانیوز، اندیشکده «شورای سیاست خارجی آمریکا» در تحلیلی که به قلم «لری وورتزل»[1] منتشر شده است، با اشاره به الگوی روابط هند با روسیه و روابط دیرینه هند با ایران، نیازمندی این کشور به گاز مایع ایران میپردازد که ابزاری ضروری برای تداوم توسعه هند است. از نظر این تحلیلگر آمریکایی، نشانههای موجود در خصوص تغییر رویکرد سیاست آسیایی دولت بایدن موجب شده تا هند مجددا به سوی گاز مایع ایران سوق پیدا کند. آنچه که در این گزارش به صورت ضمنی مورد اشاره قرار گرفته است، تلاش آمریکا برای امتیازدهی به هند برای مهار چین و موازنه قدرت این کشور است. لذا آنچه که در این گزارش تاکید شده، تداوم روابط تجاری ایران و هند و حتی احتمال تقویت آن در آینده است.
مشروح گزارش مذکور به این شرح است:
در سال 1940، «جواهر لعل نهرو»[2] -عضو کابینه دولت موقت و اولین نخست وزیر هند- طرفدار دور نگه داشتن هند از «سیاست بازی گروهها علیه یکدیگر» بود. در ادامه، «کریشنا منون»[3] -وزیر دفاع وقت هند- در یک سخنرانی در سال 1953 –قبل از طرح در سازمان ملل- از اصطلاح جنبش عدم تعهد استفاده کرد. پس نهرو در یک سخنرانی در سال 1954 در سریلانکا این اصطلاح را دوباره به کار برد. از آن زمان به بعد، دولتهای هند یکی پس از دیگری، صرف نظر از جهت گیریهای سیاسی خود، در تلاش برای یک سیاست رسمی غیر متعهد بوده اند؛ حتی با وجود اینکه در سالهای اخیر شاهد گرم شدن روابط این کشور با غرب بودهایم که با توجه به تشدید رقابت هند و چین بوده است.
در این ارتباط، لازم است که تاریخ طولانی هند در تعامل با اتحاد جماهیر شوروی و سپس روسیه را به از ذهن دور نکنید. در طول جنگ سرد، هند از نظر تجهیزات نظامی خود بیشتر به اتحاد جماهیر شوروی وابستگی داشت و در عین حال به عنوان مانعی در برابر روابط چین و پاکستان عمل میکرد. پس از آن، در پی سقوط اتحاد جماهیر شوروی، روابط هند و روسیه همان مسیر مشابه را دنبال کرد. در سال 1993، هند و روسیه پیمان دوستی و همکاری را امضا کردند و در ادامه یک توافقنامه رسمی همکاری نظامی-فنی امضا شد. اخیراً نیز در سال 2018، هند و روسیه توافقنامه 5 میلیارد دلاری برای سیستم دفاع هوایی «اس 400» روسیه امضا کردند؛ وسال گذشته، «راجنات سینگ» -وزیر دفاع هند- به مسکو سفر کرد. او به عنوان میهمان رسمی افتخاری در رژه سالگرد پیروزی روسیه در جنگ جهانی دوم در آنجا حضور یافت.
این ارتباطات پیامدهای عملی داشته است. یک مطالعه مرکز استیمسون 2021 خاطرنشان میکند که 86 درصد نیروهای مسلح هند به تجهیزات روسی مجهز هستند. به عبارت دیگر، مسکو و دهلی عمیقا از نظر نظامی با هم همسو هستند.
هند و ایران نیز همینطور هستند. روابط دهلی با تهران به زمان شوروی باز میگردد که ارتش هند در تهیه تجهیزات مهم برای شوروی از مسیر ایران استفاده میکرد. خاطرات آن همکاری در «پارک پاتریوت» در بیرون شهر مسکو به یادگار مانده است. امروز هند منافع پایدار خود را در ایران حفظ میکند. هند برای کمک به روند رشد سریع اقتصادی خود به گاز طبیعی مایع نیاز دارد. توافقی با تهران به منظور تامین گاز طبیعی مایع (ال ان جی) برای هند وجود داشت که با تحریمهای ایالات متحده در سال 2018 قطع شد و هند را مجبور کرد تا واردات انرژی خود [از ایران] را تغییر داده و مثلا خرید «ال ان جی» و نفت خود را از ایالات متحده و جاهای دیگر انجام دهد. در حال حاضر، نشانههایی از گرم شدن روابط واشنگتن و تهران میتواند صادرات «ال ان جی» ایران به هند را دوباره روی میز قرار دهد. علاوه بر این، تهران، مسکو و دهلی نو به طور مشترک در یک کریدور حمل و نقل شمال به جنوب همکاری میکنند. در حالی که بر اساس توافق 2012 هند برای دسترسی ایران به فناوری نظامی این کشور رو به زوال است، اما ایران همچنان در استراتژی امنیتی هند حضور دارد.
تمام این مسائل به ایالات متحده آمریکا ربط دارد. در سالهای اخیر شاهد همسویی استراتژیک در حال رشد -و دو جانبه- بین واشینگتن و دهلی نو بوده ایم. این مسیر احتمالا با وجود دولت بایدن ادامه خواهد یافت. گذشته از همه اینها، زمانی که بایدن به عنوان معاون رئیس جمهور در دولت اوباما خدمت میکرد، و پیش از آن نیز در دوران تصدی خود به عنوان رئیس کمیته روابط خارجی سنا، خواستار تعامل نزدیکتر با هند بود. وی در جایگاه اخیرش، نقش مهمی در کمک به لغو تحریمهای ایالات متحده علیه هند در سال 2001 ایفا کرد و وزن خود را پشت سر حمایت آمریکا از تلاشهای انرژی هستهای هند قرار داد. اگرچه هنوز در اول راه قرار داریم، اما سیاست آسیایی دولت بایدن این اولویت ها را تکرار میکند.
انتظار میرود روابط امنیتی با هند نیز بهبود بیشتری یابد. هند در حال حاضر و به منظور موازنه چین، با ژاپن، ایالات متحده و استرالیا در اتحاد امنیتی موسوم به «چهار» همکاری نزدیکتری انجام میدهد و با ویتنام نیز برای ارتقاء ثبات در منطقه هند و اقیانوس آرام همکاری میکند. این تلاشهای هند احتمالاً در جهت منافع واشینگتن پیش میرود؛ زیرا ایالات متحده در مسیر رقابت قدرت بزرگ با جمهوری خلق چین قرار دارد.
با این وجود و با در نظر گرفتن این پتانسیلها، سیاستگذاران ایالات متحده از روی احتیاط میفهمند که همکاری با هند ممکن است محدودیتهایی داشته باشد. به هر حال، دهلی نو هیچ نشانهای از تمایل به قطع روابط خود با مسکو یا تهران نشان نمیدهد. این روابط دوجانبه همچنان در اولویت سیاستگذاران هندی قرار دارد. در واقع مهم نیست روابط واشنگتن و دهلی چقدر گرم باشد، تاریخ نشان داده که در هر صورت عدم تعهد همیشه بخشی از سیاستهای هند است. در شرایطی که دولت بایدن در حال طرح ریزی دوره جدیدی از تعامل با هند است، بهتر است این موضوع را در ذهن داشته باشد.
نظر شما