به گزارش گروه علم و فناوری باشگاه خبرنگاران دانشجویی(ایسکانیوز)؛ طبق دوره‌های گذشته، این آیین در کنار یک هفته برنامه‌های ترویجی، تخصصی و تورهای فرهنگی و فناوری برگزار می‌شود. این برنامه‌ها شامل نشست رسانه‌ای اعلام برگزیدگان، کافه علم، نشست تبادل تجربیات علم و فناوری (استپ)، نشست‌های فناوری و تجاری، تور فناوری در پارک فناوری پردیس و تور فرهنگی‌تفریحی است.
جایزه مصطفی(ص) تاکنون سه دوره در سال‌های 94، 96 و 98 برگزار شده و شاهد حضور صدها دانشمند برجسته از کشورهای مختلف جهان در آیین اعطای خود بوده است.
پروفسور کامران وفا، استاد فیزیک دانشگاه‌هاروارد، نظریه‌پرداز نظریه ریسمان و صاحب کرسی هلیس و پروفسور زاهد حسن استاد فیزیک نظری دانشگاه پرینستون همچنین کاشف نیمه‌فلزهای فرمیون ویل برگزیدگان جایزه مصطفی 2021 هستند.
همچنین پروفسور محمد صائغ پزشک و استاد دانشگاه آمریکایی بیروت و پژوهشگر حوزه پیوند، پروفسور اقبال چودری زیست‌شیمی‌دان پژوهشگاه بینالمللی علوم شیمیایی و زیستی دانشگاه کراچی و یحیی تیعلاتی استاد فیزیک نظری دانشگاه الخامس شهر رباط مراکش برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) 2021 شده‌اند.
این جایزه هر دو سال یک‌بار به دانشمندان و پژوهشگران برتر جهان اسلام اعطا می‌شود و با شناسایی، معرفی و تقدیر شایسته از برترین‌های علم و فناوری در جهان اسلام، علم‌آموزی و پژوهش را در جوامع اسلامی ترویج و تشویق می‌کند.
استقبال 3300 دانشمند برجسته و 850 مرکز علمی جهان
حسن ظهور، رئیس کارگروه علمی جایزه مصطفی(ص) در این مراسم گفت: فرآیند فراخوان چهارمین دوره جایزه مصطفی(ص) در نیمه دوم سال 2019 منتشر و مورد استقبال حدود 3 هزار و 300 دانشمند برجسته و 850 مرکز علمی در جهان قرار گرفت.
وی افزود: پس از طی فرآیند بررسی، ارزیابی و داوری آثار در طول دو سال، براساس شاخص‌های اثر، تاثیر اثر و صاحب اثر و با اختصاص بیش از 20 هزار نفر ساعت در حوزه‌های علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات با 67 اثر، زیستی و پزشکی با 197 اثر، نانو و کلیه زمینه‌های علم و فناوری با 220 اثر داوری شد و 11 اثر به مرحله نهایی راه یافتند. سرانجام پنج اثر به عنوان برگزیده شناخته شدند و امروز با افتخار از این برگزیدگان تجلیل می‌شود.
وی با معرفی برگزیدگان چهارمین جایزه مصطفی(ص) اعلام کرد: پروفسور زاهد حسن، هیجانی بزرگ در زمینه حالت‌های خاصی از مواد توپولوژیک که در آن رفتار جمعی الکترون‌ها مثل یک ذره بنیادی منفرد یا شبه ذره عمل می‌کند را خلق کرد. و این کشف زمانی به وجود آمد که این دانشمند یکی از شبه ذره‌ها را به صورت تجربی در یک نیم فلز توپولوژیک کشف کرد. فرمیون ویل یک فرمیون بی جرم است. بی جرم بودن به این معنی است که این شبه ذره می‌تواند سریع تر از جریان‌های الکتریکی عادی در ماده حرکت کند و در نتیجه می‌تواند کاربردهای هیجان انگیزی مانند ترانزیستورهای فوق سریع یا حتی انواع جدیدی از ادوات الکترونیک کوانتومی و لیزری داشته باشد.
ظهور در معرفی پروفسور کامران وفا، برگزیده دیگر جایزه مصطفی(ص) گفت: نظریه ریسمان او مبتنی بر این فرض است که جوهرهای بنیادی ماده ذره‌های نقطه مانند مثل الکترون‌ها نیستند، بلکه چیزهای بسط یافته ای شبیه ریسمان هستند. این دانشمند در تکامل نظریه ریسمان بر آن شد که فشرده سازی‌های جدیدی از نظریه ریسمان از جمله نظریه اف را توسعه دهد.
نظریه اف به پژوهشگران کمک کرد همه چیز را به صورت کاملا هندسی توصیف کنند. به این ترتیب آنها برای آنالیز روش‌های گوناگون فشرده سازی ابعاد اضافی در نظریه اف و یافتن راه حل‌ها عملا می‌توانند از تکنیک‌های جوی در مواجهه با مساله‌های هندسی استفاده کنند.
وی در معرفی گروه برگزیدگان مقیم کشورهای اسلامی گفت: پروفسور محمد صایغ بر شناخت ساز و کار رد پیوند و فریفتن سیستم ایمنی برای پذیرش پیوند متمرکز است. مبحثی که در اصطلاح، مدارای ایمنی شناختی نامیده می‌شود. رد مزمن پیوند در دراز مدت از طریق آسیب زدن به اندام پیوندی از کار انداختن تدریجی را به دنبال دارد. این دانشمند راهکارهای درمانی اختصاصی برای پیشگیری یا توقف این فرآیند ابداع کرد.
ظهور در مورد پروفسور یحیی تیعلاتی به عنوان یکی دیگر از برگزیدگان مقیم کشورهای اسلامی گفت: این دانشمند به سبک مشاهد هفرآیند پراکندگی نور با نور دست یافته است. در جهانی که 95 درصد از آن توسط انرژی و ماده تاریک تشکیل شده است و هنوز هیچ کس از ماهیت آن آگاه نیست، تمام دانش موجود تنها به پنج درصد ماده متعارف محدود می‌شود. هدف از کاوش در زمینه پراکندگی نور با نورجستجوی ذرات اکسیون مانند است که گزینه بسیار خوبی برای ماده تاریک هستند. این نتایج چشم انداز وجود تک قطبی‌های مغناطیسی را تصحیح می‌کند که فهم الکترودینامیک را متفاوت می‌سازد.
وی در مورد پروفسور محمد اقبال چودری گفت: او معتقد است که گیاهان دارویی که از عصر باستان بنیان طب سنتی بوده اند، در دوران معاصر به عنوان منبع داروهای جدید نقشی مرکزی بازی می‌کنند. بنابراین به شناخت عمیقی از اصول شیمیایی و فعالیت‌های زیست شناختی با موفقیت در کشف مولکول‌های شفا با کاربردهای دارویی بالقوه دست یافته است.
رئیس کارگروه علمی جایزه مصطفی(ص) در پایان گفت: کارگروه جایزه مصطفی(ص) مفتخر است که بستر احیای علمی و فرهنگی جهان اسلام را از طریق معرفی مفاخر و چهره‌های موفق علم و فناوری فراهم آورد.
سرعت در علم جایی ندارد
کامران وفا گفت: یک چهارم جمعیت جهان مسلمان هستند اما متاسفانه یک چهارم علم متعلق به مسلمانان نیست. امیدواریم با تلاش دانشمندانی که در کشورهای اسلامی زندگی می‌کنند، این موضوع جبران شود و از نظر علمی به سطح دنیا برسند. علم برای جامعه مسلمانان غریبه نیست و در گذشته نه چندان دور دوران طلایی علم در کشورهای اسلامی گذرانده شده و دانشمندان نامداری در ایران داشته‌ایم. این نشان می‌دهد علم می‌تواند بسیار نزدیک به جامعه ما باشد هرچند که در حال حاضر کمی از جامعه اسلامی دور شده است.
وی در خصوص پژوهش خود در زمینه «نظریه F» افزود: پژوهشی که من انجام می‌دهم در حال حاضر هیچ نمودی در جامعه و اثر مستقیمی بر زندگی بشر ندارد. علم لزوماً برای این ساخته نشده که در همان لحظه روی زندگی بشر تاثیر بگذارد و در واقع سرمایه‌گذاری برای آینده بشر است. نتایج کاری که در قرن ۱۹ انجام دادیم را امروز می‌بینیم، بنابراین سرعت در علم جایی ندارد. حوزه‌ای که من در آن کار میکنم یعنی «نظریه ریسمان» در حال حاضر هیچ تاثیری بر زندگی بشر ندارد، تنها فهم ما را از جهان بیشتر می‌کند.
وی در خصوص جایزه مصطفی بیان کرد: تمام قسمت نقدی جایزه را به عنوان سرمایه اولیه به بنیاد عام المنفعه‌ای در ایران اهدا میکنم که در حوزه علوم بنیادین فعالیت می‌کنند تا بتواند به رشد علوم پایه در ایران و کشورهای همسایه کمک کند.
عناصر موفقیت در تحقیق و دانشگاه
پروفسور محمد صائغ، برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) ۲۰۲۱ سخن خود را با آیه‌ای از قران کریم (هَل یَستَوِی الَّذِین یَعلَمُونَ وَالَّذِینَ لاَ یَعلَمُونَ
(آیا کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند یکسانند؟) شروع کرد و گفت: سوال بالا یک استفهام انکاری از خداست که اهمیت دانش را برجسته می‌کند. من همیشه مجذوب این آیه بودم. در طول حرفه ام این آیه من را راهنمایی کرده است.
وی افزود: من در بیروت، زیباترین شهر جهان متولد و بزرگ شدم. سفر علمی، من را به امریکا برد و در آنجا 25 سال گذراندم که 22 سال از آن در دانشکده پزشکی‌هاروارد سپری شد.
صائغ با اشاره به استخدام به عنوان رئیس دانشکده پزشکی در دانشگاه آمریکایی بیروت در سال 2009، ادامه داد: همچنین در سال 2020، به عنوان مشاور علمی ارشد به موسسه ملی بهداشت در آمریکا پیوستم تا تحقیقات مشترکی را در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ترویج دهم.
پروفسور صائغ اظهار داشت: برای من افتخار بزرگی است که امسال یکی از برگزیدگان جایزه مصطفی(ص) باشم و آن را با همکارانم تقسیم کنم. وقتی برای بورسیه پسادکترا درخواست میکردم، مطمئن نبودم چه شغلی را دنبال خواهم کرد. اما مطمئن بودم میخواهم روش تحقیق را یاد بگیرم. من در دانشگاه‌هاروارد یک راهنمای عالی داشتم، دکتر. چارلز بی. (برنی) کارپنتر. یک راهنمای بینظیر و توانا که همیشه قبل از اینکه به خودش اهمیت بدهد، به من اهمیت میداد.
برگزیده مقیم کشورهای اسلامی جایزه مصطفی(ص) 2021 ادامه داد: عناصر موفقیت را که در 35 سال گذشته آموختهام، به این شکل خلاصه میکنم. یک راهنما یا حامی پیدا کنید و از او بهرهمند شوید، روی یک تخصص متمرکز شوید، همکاری کنید و همکاری دیگران را قبول و بهترین توصیه ممکن است از طرف راهنمایان یا دوستان شما نباشد، در ابتدا انتظار دستاوردهای بزرگ نداشته باشید، در ابعاد بزرگ فکر کنید اما موفقیت با گامهای کوچک به دست میآید، "نه گفتن" را یاد بگیرید، "نمی دانم" گفتن را یاد بگیرید، پلهای پشت سر خود را خراب نکنید، با مهربانی از آنها عبور کنید، "دیدگاه کلی" را به خاطر بسپارید، هیچکس قابل تعویض نیست.
وی متذکر شد: با این حال، برای موفقیت به عنوان یک مدیر باید تعادل، قدردانستن فرصت‌ها، شنیدن، فرصت شنیدن و استخراج نکات مثبت را از منفی یاد بگیرید.
علم و فناوری چارچوبی برای همکاری‌های نوع دوستانه در کشورهای اسلامی است
سورنا ستاری، رئیس شورای سیاستگذاری جایزه مصطفی در مراسم اهدای چهارمین دوره جایزه مصطفی با اشاره به اینکه جامعه اسلامی در زمان حاضر می‌تواند بنا به اشتراک در دین، کتاب و رسول زمینه ابتکارات جدید را برای برخورداری و پیشرفت مسلمانان جهان فراهم کند؛ در این رابطه، علم و فناوری به دلیل ماهیت فرافرهنگی خود، می‌تواند به عنوان چارچوبی برای همکاری‌های نوع دوستانه بین کشورهای اسلامی عمل کند
وی افزود: مایه افتخار اینجانب است که اکنون، در هفته‌ای که مزین به نام پیامبر رحمت و مهر است و بنا به دو روایت اسلامی در مورد میلاد مبارک ایشان به هفته وحدت اسلامی نام گذاری شده، فرصت دیدار با جمعی از چهره‌های شامخ علمی در جهان اسلام را دارم. لذا ضمن تبریک این ایام به جامعه اسلامی و به طور ویژه دوستداران پیامبر بزرگ اسلام، حضرت محمد مصطفی (ص)، لازم می‌دانم نیکاندیشی بزرگانی که با ابتکار هفته وحدت، تفاوت در روایت‌ها را به فرصتی برای تحکیم پیوندها در جامعه اسلامی بدل نمودند، ارج نهم؛ ما اکنون به واسطه چالشهای مشترکی که جامعه بزرگ اسلامی با آنها روبرو است، اهمیتِ وحدت و همدلی، و در مقابل، عوارضِ تفرقه و نقار را به خوبی مشاهده می‌کنیم.
وی در ادامه افزود: جامعه اسلامی همواره در معرض این انتخاب قرار دارد که چه نمایندگانی را برای ارائه تصویر و پیام اسلام به جهان معرفی نماید؟ ما برای این پرسش، پاسخ تاریخی مناسبی را مبتنی بر میراث مشترک جهان اسلام می‌شناسیم؛ در قرن‌های مصطلح به دوران طلایی اسلام، همزمان با دوره شکوفایی علم و هنر در کشورهای اسلامی، صدا و لباس اسلام بر تن و زبان شخصیت‌های بزرگ علمی و فرهنگی همچون حضرات ابونصر فارابی، مولانا جلال الدین، عمر خیام، محمد ابن موسی خوارزمی، ابن سینا، ابن هیثم و بسیاری دیگر از دانشمندان سرآمد اسلام بوده است.
وی عنوان کرد: این شخصیت‌های نامآور از یک سو در عالیترین مراتب علم و فرهنگ در زمانه خود قرار داشتند و از طرف دیگر شخصیت‌هایی فرامرزی بودند که اکنون آثار هر یک از آنها در شمار گنجینه‌های فرهنگی چند کشور اسلامی به حساب می‌آیند. شکوفایی جامعه اسلامی مقارن با حضور چنین شخصیت‌هایی و در زمان و جایی روی داده که تصویر اسلام در قاب علم و فرهنگ ارائه شده است. به تعبیر پیامبر عظیم الشأن ما، «دانشمندان وارثان انبیا» هستند و بهترین نماینده برای رساندن پیام انبیا به ذهن‌های جستجوگرند.
ستاری در مورد نقش کشورهای اسلامی گفت: مبتنی بر این بینش، جامعه اسلامی در زمان حاضر می‌تواند بنا به اشتراک در دین، کتاب و رسول و گنجینه‌ای از میراث علمی و فرهنگی، زمینه ابتکارات جدید را برای برخورداری و پیشرفت مسلمانان جهان فراهم کند؛ در این رابطه، علم و فناوری به دلیل ماهیت فرافرهنگی خود، می‌تواند به عنوان چارچوبی برای همکاری‌های نوع دوستانه بین کشورهای اسلامی عمل کند.
وی افزود: اینجانب براساس تجربهی جمهوری اسلامی ایران برای گذار به یک جامعه خلاق و نوآور به این باور دست یافتهام که علم و فناوری به شرط وجود اراده مشترک بینالمللی ظرفیت کافی برای همکاری در در خصوص رفع چالشهای بزرگ جهانی را دارا است؛ این در حالی است که کشورهای اسلامی به واسطه زمینه‌های مشترک فرهنگی از فرصت‌هایی بزرگ برای خلق اراده مشترک در راستای اقدامات جمعی برخوردارند. لذا در شرایط کنونی که کشورهای اسلامی با چالشهای بزرگ اجتماعی روبرو هستند، این مسئولیت متوجه همه متفکران و دانشمندان بزرگ جهان اسلام است که به عنوان پرچمدار ابتکارات مشترک فرهنگی عمل کنند.
وی خطاب به دانشمندان و فرهیختگان گفت: تلاش اینجانب و همکارانم در برگزاری جایزه مصطفی، معطوف به استفاده از علم و فناوری به عنوان یک مؤلفه فرصتساز برای تقویت رشته‌های اخوت و مدارا در جامعه اسلامی است. بسیار خرسندم که به برکت این جایزه بین المللی شبکه‌ای از دانشمندان جهان اسلام برای نگرش مسئله محور به علم و فناوری شکل گرفته است. همچنین امیدوارم با اتکال به وعده راستین خدا که «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ» ( مجادله، ۱۱) ، دانشمندان برگزیده در جایزه مصطفی و فرهیختگانی که با ما در برگزاری این جایزه همکاری می‌کنند، در عالیترین مراتب منزلت نزد خداوند بزرگ قرار گیرند.
دکتر ستاری در پایان اظهار امیدواری کرد که برگزاری این جایزه فرصت‌های مناسبی را برای تعاملات دوستانه دانشمندان جهان اسلام فراهم آورد.
جایزه مصطفی(ص)؛ انگیزه‌بخش دانشمندان جوان
پروفسور یحیی تیعلاتی گفت: دریافت جایزه معتبر مصطفی(ص) یک افتخار بزرگ و یک امتیاز بزرگ است.
وی گفت: از همه اساتیدم، همه دوستانم و همه دانشجویان دکتری خود سپاسگزارم. از خانواده و محبت و حمایت آنها، از همسرم و فرزندانم که همیشه از من حمایت می‌کنند تا ساعات زیادی را صرف تحقیقاتم کنم، تشکر میکنم.
وی بیان کرد: به تلاش‌های خود ادامه خواهم داد و امیدوارم به رسمیت شناختن کار من توسط بنیاد مصطفی(ص) بتواند الهام بخش بسیاری افراد دیگر باشد.
اقدام بنیاد مصطفی(ص) قطعا ابتکار مهمی است
زاهد حسن، برگزیده جایزه مصطفی(ص) 2021 با اشاره به حوزه تحقیقاتی خود اظهار داشت: من در حوزه تحقیقاتی خود که با محققان زیادی در دانشگاه‌های پرینستون و برکلی روی آن کار کرده‌ام، از روش فوتون استرسکوپی استفاده کردم؛ روشی که ابتدا انیشتین از آن استفاده کرد و برای آن برنده جایزه نوبل فیزیک شد.
وی ادامه داد: بسیار خوشوقت بودم که دانشجویان خوبی در پسادکتری و همکاران خوبی داشتم. با همکاری یا گروه خوبی و محققان و پیشگامان و دانشمندان زیاد و همکاران به دستاوردهای زیاد و جالب نه فقط در حوزه فیزیک بلکه در حوزه صرفه‌جویی انرژی، الکترونیک و فناوری سبز رسیدیم.
وی با اشاره به کودکی خود گفت: به عنوان کودکی در روستا من تحت تاثیر دنیای علم بودم و کتاب‌هایی را که پدر و مادرم برایم می‌خریدند مطالعه میکردم.
پروفسور زاهد حسن تصریح کرد: داستان زندگی من داستانی شبیه افسانه‌هاست که آرزوها و رویاهای کودکی روستایی در آن محقق می‌شود و او به آزمایشگاه‌های پیشرفته در دانشگاه‌های پرینستون و برکلی می‌رسد. بنابراین من سفر جالب و مفیدی تاکنون داشته‌ام.
وی در پایان از همسر و همکارانش تشکر و خاطرنشان کرد: اقدام بنیاد مصطفی(ص) در طراحی و اهدای جایزه مصطفی(ص) ابتکاری مهم در توسعه علم است.
نظر شما