به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ در قرن هجدهم، مردی اهل اسپانیا بیماری مرموزی را به منطقه آنتیوکیای کنونی در کلمبیا برد. این فرد دارای یک جهش ژنتیکی منحصربه‌فرد بود که در نسل‌های قبلی وجود نداشت و او را به سرنوشتی غیرقابل رشک محکوم کرد: از دست دادن ناگهانی حافظه در حدود ۴۴ سالگی و آلزایمر اولیه در حدود ۴۹ سالگی.

اولین ایمپلنت مغز کامپیوتر توسط یک محقق ایرانی کاشته شد

امروزه ۶ هزار نفر از نوادگان آن مرد در آنتیوکیا زندگی می‌کنند که هزار و ۲۰۰ نفرشان حامل آن جهش ژنتیک هستند که با نام E280A یا Paisa شناخته می‌شود. زوال عقل اولیه به قدری در این مناطق زیاد شده که در برخی از روستاها نام‌های رایجی چون «la bobera» دارد که به زبان اسپانیایی به معنای احمق است. این داستان سابقه بیماری آلزایمر است.

بیمار جی

چند روز پیش، تیمی از دانشمندان به مورد استثنائی از مردی برخوردند که او هم حامل این جهش بود، اما تا سن ۶۷ سالگی دچار اختلال شناختی نشد. او را مورد جی می‌خوانند. مورد جی از ۷۲ سالگی شروع به نشان دادن نشانه‌های آلزایمر کرد و این زمان، بیش از دو دهه دیرتر از زمانی است که محققان برای آلزایمر تشخیص داده‌اند. از این رو، معتدقند که پرونده مورد جی، راه‌های جدیدی را برای جستجوی درمان موثر علیه آلزایمر باز خواهد کرد.

بیمار جی در ۷۴ سالگی بر اثر ذات‌الریه آسپیراسیون، یک عفونت شایع در افرادی که به دلیل زوال عقل در بلع به مشکل می‌خورند، درگذشت و مغز او در سال ۲۰۱۹ اهدا شد. دیگو سپولودا، متخصص عصبی کلمبیایی، مغز اهدایی او را در آزمایشگاهش در مرکز پزشکی دانشگاه هامبورگ-اپندورف در آلمان دریافت کرد.

در مغز بیماران آلزایمر، یافتن پلاک‌های بتا آمیلوئید، پروتئینی که بین نورون‌ها جمع می‌شود، و درهم‌تنیده‌های تاو، پروتئین دیگری که در داخل سلول‌های مغز تجمع می‌یابد، رایج است. اما تیم سپولودا در مطالعه این پروتئین‌ها روی مغز بیمار جی غافلگیر شد. در مغز متوفی آمیلوئید بتا وجود داشت، اما به ندرت در قشر انتورینال، یکی از اولین مناطقی که در بیماری آلزایمر تحت تاثیر قرار گرفت، گره‌های تاو وجود داشت. محققان بر این باورند که این مقاومت در برابر زوال عقل اولیه به دلیل جهش محافظ دیگری است که آن را «کلبوس»، مخفف کلمبیا و بوستون، جایی که بیشتر محققان این پروژه اهل آن هستند، نامیده‌اند.

بیمار جی دومین نفری است که در این زمینه کشف شده است.

اولین نفر که بود؟

بیمار جی دومین فرد شناخته شده‌ای است که حامل جهش E280A است و از بیماری آلزایمر اولیه رنج نمی‌برد. اولین نفر، زنی است که آلیریا روزا نام داشت و در سال ۲۰۲۰ در ۷۷ سالگی در شهر مدلین کلمبیا پس از سه دهه دیرتر از حد انتظار از زوال عقل درگذشت. او یک جهش محافظ به نام کرایست چرچ در ژن آپولیپوپروتئین E داشت که با خطر ابتلا به آلزایمر مرتبط است.

در مورد دوم، محققان جهشی را در ژنی که «ریلین» را بیان می‌کند، شناسایی کردند؛ پروتئینی که با آپولیپوپروتئین E برای اتصال به گیرنده‌های مشابه در سلول‌های مغز رقابت می‌کند. اگر ریلین متصل شود، گره‌های تاو مرتبط با بیماری آلزایمر کاهش می‌یابد و اگر آپولیپوپروتئین E متصل شود، افزایش می‌یابد.

سپولودا تاکید می‌کند که جهش‌ها در این دو مورد احتمالا اثرات سلولی مشترکی دارند، اما تفاوت بزرگ در بیان هر پروتئین است.

او می‌گوید: مغز در آپولیپوپروتئین E شنا می‌کند، ما مقدار نسبتاً زیادی و در بسیاری از قسمت‌های مغز داریم؛ در حالی که ریلین در بزرگسالان کم و در سلول‌های بسیار خاص بیان می‌شود. این یافته‌ها به ما می‌گوید که این اثر موضعی کافی است تا شروع بیماری را چندین دهه به تعویق بیندازد.

او می‌افزاید: این تحقیقات از نظر درمان به ما می‌گوید که می‌توانیم این اثر موضعی را در قشر انتورینال تقلید کنیم.

راز مبارزه با آلزایمر

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، بیش از ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان از نوعی زوال عقل رنج می‌برند که آلزایمر حدود ۷۰ درصد آنها را تشکیل می‌دهد.

در میان نویسندگان اصلی مطالعه جدید، فرانسیسکو لوپرا، متخصص مغز و اعصاب است که بیش از ۳۰ سال پیش شروع به تجزیه و تحلیل موارد اولیه زوال عقل در کلمبیا کرد. تیم او، از دانشگاه آنتیوکیا در مدلین، بیش از ۶ هزار عضو از ۲۵ خانواده را مطالعه کرده است که در یک شهر زندگی می‌کنند؛‌شهر یارومال که به دلیل قرن‌ها انزوا به جزیره‌ای ژنتیکی تبدیل شده و لوپرا معتقد است که راز مبارزه با این بیماری ممکن است در این روستا پنهان شده باشد.

لوپرا در مورد بیمار جی می‌گوید: او تا ۶۷ سالگی به طور عادی زندگی کرد. پس بهتر است که فقط طبیعت را بخوانیم و از آن تقلید کنیم. اگر موفق شویم، می‌توانیم آلزایمر را ۲۰ تا ۳۰ سال به تاخیر بیندازیم. این متخصص مغز و اعصاب کلمبیایی به دو راه ممکن برای درمان اشاره می‌کند: ایجاد مولکول‌هایی که اثر این جهش‌های محافظ را تقلید می‌کنند و تغییر DNA از طریق ژن‌درمانی‌هایی که با کمک ویروس وارد مغز می‌شوند.

اینماکولادا کوچیلو، عصب‌شناس و استاد موسسه علوم اعصاب در آلیکانته اسپانیا، یکی از طرفداران روش دوم است، ولی در این مسیر بسیار محتاطانه رفتار می‌کند. او می‌گوید: با توجه به تازگی و کمیاب بودن سوژه‌های حامل این جهش، خیلی زود است که راه‌های درمانی احتمالی از یافته‌های این مقاله را در نظر بگیریم.

کوچیلو در آزمایشگاه خود پروتئین ریلین را در بافت‌های افراد مبتلا به بیماری آلزایمر بررسی کرد و تغییراتی را کشف کرد که عملکرد محافظتی آن را مختل می‌کند. به نظر می‌رسد این جهش تأثیر مفید بیشتری در رابطه با تاو در ناحیه آنتورینال مغز دارد که بسیار جالب است، زیرا این منطقه‌ای است که تجمع پیشرونده تاو در بیماری آلزایمر از آنجا شروع می‌شود.

شاید پروتئینی دیگر

محققان با مطالعه روی بیمار جی و آلیزیا رزا و مقایسه جهش ژنتیک آنها، بر این باورند که هر دو جهش فرد را در برابر بیماری آلزایمر محافظت می‌کند و اگرچه اثرات آنها روی تجمع تاو و بتا آمیلوئید یکسان نیست، ولی هر دوی این پروتئین‌ها یعنی ریلین و آپولیپوپروتئین E به سلولی مشابه به نام ApoER2 متصل می‌شوند. پس شاید کلید درمان آلزایمر همین پروتئین باشد! مبارزه با بیماری آلزایمر تاکنون - با موفقیت کم یا بدون موفقیت - بر تلاش برای کاهش تجمع پروتئین‌های بتا آمیلوئید و تاو در مغز متمرکز بوده است که باعث مرگ نورون‌ها می‌شود.

ممکن است درمان متمرکز بر افزایش عملکرد یا سطوح ریلین برای یافتن درمانی برای آلزایمر کلیدی باشد، اما با در نظر گرفتن عملکردهای اولیه ریلین در توسعه سیستم عصبی و ارتباط عصبی، سطح بالا و پایین این مولکول بسیار مضر است.

انتهای پیام/