به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، در هیاهوی هفته معلم بد نیست کمی به عمق چالش‌هایی که معلمان هر روز با آن روبه‌رو هستند، بپردازیم. چراغی که قرار است در دست معلم برای روشن کردن مسیر آینده نسل جوان بدرخشد، این روزها با کم‌سو شدن امیدها و آشفتگی‌های ساختاری در نظام آموزشی، به سختی شعله‌ور مانده است. نیروی انسانی بخش مهمی از هر سازمان است اما آموزش و پرورش سال‌هاست که با چالش‌هایی در این حوزه مواجه است. یکی از این چالش‌ها کیفیت تربیت نیروی انسانی و توانمندسازی معلمان است.
معلم شدن این روزها از چند طریق امکان‌پذیر است؛ نخست می‌توان در کنکور سراسری شرکت کرد و پس از کسب رتبه و شرکت در مصاحبه، راهی دانشگاه فرهنگیان شد. مورد بعدی جذب از طریق ماده ۲۸ اساس‌نامه آموزش و پرورش است، در این شیوه فارغ‌التحصیلان سایر دانشگاه‌ها با شرکت در آزمون استخدامی در این سازمان جذب می‌شوند اما باید یک سال در دانشگاه فرهنگیان تحصیل کنند. در چند سال اخیر به واسطه کمبود شدید معلم، آموزش و پرورش ناچار شد که برخی افراد جذب شده را بدون گذراندن دوره در دانشگاه فرهنگیان راهی مدارس کند و درحین کار، آموزش هم ببینند. یکی دیگر از استراتژی‌هایی که آموزش و پرورش برای جبران کمبود انجام داد، افزایش ظرفیت دانشگاه فرهنگیان بود.
حالا اما بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران بر این باور هستند که دانشگاه فرهنگیان ظرفیت این تعداد ورودی را ندارد و از منظر تعداد اساتید، امکانات آموزشی و فضای آموزشی با چالش مواجه است. همین امر بر کیفیت آموزش‌ها اثر می‌گذارد و در نهایت باید نتیجه آن را در کلاس درس ببینیم. از جهتی نیروهایی که از طریق آزمون استخدامی وارد می‌شوند هم با آموزش باکیفیتی در دوره‌های حین خدمت مواجه نیستند و این امر هم بر کیفیت نیروی انسانی اثر می‌گذارد.
معلم‌هایی که بدون آموزش راهی کلاس درس شدند
حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان ادب پارسی با اشاره به وضعیت کنونی آموزش و پرورش افزود: متأسفانه ۵۰ درصد از معلمانی که امروز در مدارس فعالیت دارند، آموزش‌های تخصصی تربیت معلم را ندیده‌اند. مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی صراحت دارد که هیچ‌کس نباید بدون عبور از مسیر رسمی دانشگاه فرهنگیان و تأیید صلاحیت آموزشی وارد کلاس درس شود.
دانشجومعلمی از تهران در باره کیفیت این دوره‌ها به ایسکانیوز گفت: کلاس‌های ما بیشتر حول محور موضوعات تئوری است. تنها کلاس روانشناسی کودک کمی مفید بود. دانشجوها سوالات بسیاری درباره نحوه تعامل با نسل جدید و شرایط متفاوتی که ممکن است حین تدریس پیش بیاید دارند اما کلاس‌ها و اساتید پاسخگوی این نیاز نیستند. دوره تنها ۱۲ جلسه بود که برای آموزش کافی نیست.
دانشجوی دیگری از آذربایجان شرقی هم با اشاره به کیفیت پایین دوره‌ها به ایسکانیوز گفت: دوره‌ای برای آموزش عملی روش تدریس و مهارت معلمی نداشتیم، صرفا کلاس‌های تئوری بود که چندان مهارتی آموزش نمی‌داد. ما سابقه تدریس داریم و انتظار داشتیم که در این دوره‌ها با روش‌های جدید تدریس آشنا شویم اما صرفا مباحثی مطرح شد که کارایی چندانی نداشت.
کمبود استاد در دانشگاه فرهنگیان
این درحالی است که دانشگاه فرهنگیان حتی در حوزه آموزش به دانشجویان جذب شده با کنکور هم با چالش مواجه است. شاخص استاندارد نسبت دانشجو به هیات علمی ۲۰ است. در صورتی که این شاخص در دانشگاه فرهنگیان ۱۱۱ است و با شاخص استاندارد اختلاف معناداری دارد. به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، کمبود سه هزار و ۸۲۹ نفری عضو هیات علمی در این دانشگاه وجود دارد.
اعتراض تشکل‌های دانشگاه
جمعی از تشکل‌های سیاسی دانشگاه فرهنگیان کشورهم درخصوص کسورات دانشجویی، افزایش بودجه و شفافیت مالی این دانشگاه اخیرا نامه‌ای منتشر کرده است که متن نامه به شرح زیر است: این دانشگاه [فرهنگیان]، هم از لحاظ نیروی انسانی دچار کمبود است، هم از لحاظ بودجه دچار کمبود است، هم از لحاظ فضای آموزشی دچار کمبود است. هر بخشی به نحوی بایستی همکاری کنند، کمک کنند؛ این مشکلات باید برطرف شود.
پایین بوده سرانه آموزشی دانشجویان
ابراهیم سحرخیز معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش پیش از این در گفت‌وگویی که با ایسکانیوز داشت، درخصوص مشکلات این دانشگاه گفته بود که سرانه آموزشی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان نسبت به دیگر دانشگاه‌ها پایین است. وی معتقد است: این دانشگاه زیرساخت‌های لازم را ندارد. در دولت سیزدهم اقداماتی برای ساخت خوابگاه انجام شد و باید ادامه پیدا کند تا امکانات این دانشگاه بیشتر شود. دانشگاه فرهنگیان با حدود ۲۳ هزار پذیرش در سال، به امکانات بروزی نیاز دارد. اعتبارات عمرانی این دانشگاه کم است و بودجه آن متناسب با دیگر دانشگاه‌ها رشد نکرده است. نسبت هیات علمی به دانشجو هم در حد استاندارد نیست.
پیروی از شیوه‌های سنتی
پیروی از شیوه‌های سنتی هم مشکلی است که اسفندیار نظری مدرس دانشگاه و معاون اسبق آموزش و پرورش مطرح کرد. وی در این باره به ایسکانیوز گفت: فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان روحیه و شادابی لازم را در کلاس درس ندارند زیرا مراکز تربیت معلم تنها نام دانشگاه را یدک می‌کشند و هنوز با الگو دهه ۶۰ فعالیت می‌کنند. به همین دلیل معلمانی که از این دانشگاه‌ها می‌آیند، روحیه و شادابی کافی ندارند. به همین جهت نیازمند دگرگونی ساختاری و محتوایی در دانشگاه فرهنگیان و خروج از فضای دهه شصتی و استفاده از شیوه‌های نوین یادگیری هستیم.
متناسب نبودن آموزش با تخصص هر معلم
رضا زینلی از معلمان نمونه برنده جایزه بین‌المللی معلم معتقد است که یکی از مشکلات اصلی سیستم آموزش و پرورش کشور، نبود آموزش‌های تخصصی برای معلمان است. وی در این باره به ایسکانیوز گفت: معلمان آموزش تخصصی لازم را متناسب با دروس مربوط به رشته خود دریافت نمی‌کنند. برای مثال، روش‌های آموزش برای دبیران زیست‌شناسی، فیزیک و شیمی باید متفاوت باشد، چرا که این دروس مبتنی بر مشاهده هستند و نیاز به ارائه در محیط‌های کارگاهی، آزمایشگاهی، موزه‌ها و طبیعت دارند. در حالی که در دانشگاه فرهنگیان، نوع آموزش برای همه رشته‌ها یکسان است و این مسئله نقص بزرگی در سیستم آموزشی کشور به شمار می‌آید.
یک دانشجو معلم هم با اشاره به نبود آموزش‌های تخصصی به ایسکانیوز گفت: آموزش‌ها بسیار پایه است و متناسب با تخصص هر معلم نیست. البته در حوزه روانشناسی کودک و تکنیک‌های معلمی آموزش‌های خوبی داریم اما ایراداتی وجود دارد که باید اصلاح شود. از این گذشته یکی از مشکلات ما کسوراتی است که بدون دلیل از ما کسر می‌شود. مثلا مبلغ چهار میلیون برای خدمات رفاهی از حقوق من کسر شده اما خدماتی دریافت نکرده‌ام برای نمونه من غذایی در دانشگاه نمی‌خورم اما هزینه کسر می‌شود. برای ایام نوروز و تابستان که آموزشی هم نیست مبلغی برای خدمات رفاهی کسر می‌شود. همین فشارهای مالی بی‌دلیل هم بر کیفیت تاثیر می‌گذارد.
دوره‌های ضمن خدمت متناسب با نیاز معلمان نیست
البته آموزش معلمان باید مستمر باشد و علاوه بر دانشگاه، در حین خدمت هم آموزش ببینند اما دوره‌های ضمن خدمت نتوانسته آنطور که باید، این خلا را پر کند. سحر بیات کارشناس تعلیم و تربیت در این خصوص به ایسکانیوز گفت: براساس علم تربیت روند برگزاری دوره باید به این شکل باشد که پس از ورود معلم به مدرسه، در حین خدمت نیازسنجی‌هایی براساس روایت‌ها و اتفاقات کلاس درس انجام شود، سپس راهکارهایی را برای حل مشکل و رفع نیاز مورد نظر طراحی کرده و دوره‌هایی را برگزار کنیم.
بیات عنوان کرد: روند باید به گونه‌ای باشد که هر مدرسه نیازهای خود را که با تحلیل فضای کلاس درس به دست آورده، به مرکز ضمن خدمت گزارش کند و مرکز مبنای طراحی دوره‌ها را نیاز مدرسه قرار دهد. درحال حاضر در مرکز نیروی انسانی آموزش و پرورش بیش از سه هزار دوره از پیش تعیین شده وجود دارد که هر سال لیست آن به حوزه‌ها ارسال می‌شود و مشخص نیست که نیازسنجی این دوره‌ها چطور بوده است؟
وی با بیان اینکه دوره‌های ضمن خدمت فعلی براساس نیاز روز کلاس درس و مدرسه نیست، ادامه داد: روش برگزاری دوره‌ها هم اشتباه است. روش کافی‌نتی و تجاری برگزاری دوره باعث شده تا تاثیری در افزایش مهارت معلمان نداشته باشد. در چنین شرایطی که معلمان با روش‌های آموزشی درست، رشد نمی‌کنند، نمی‌توانیم شاهد اتفاقات خوب در مدارس باشیم.
کارشناس تعلیم و تربیت عنوان کرد: هر روز شاهد فاصله گرفتن شکل تربیتی دانش‌آموزان از اهداف سند تحول بنیادین هستیم. چراکه ما معلمان را براساس نیازهای این نسل آموزش نداده‌ایم. سیاست‌گذاران به نیاز نسل جدید فکر نمی‌کنند. از طرفی وقتی ما از تجربیات بین‌المللی در آموزش معلمان استفاده نمی‌کنیم، نمی‌توانیم درانتظار رشد آن‌ها باشیم.
محمدحسن رئوفی معلم نمونه کشوری از استان گلستان هم در این خصوص به ایسکانیوز گفت: دوره‌هایی که به عنوان ضمن خدمت برگزار می‌شوند، کیفی نیستند. بسیاری از این دوره‌ها کمکی به بروز شدن و یادگیری معلم نمی‌کنند. اگر به سمت کیفی‌سازی این دوره‌های ضمن خدمت برویم، بخشی از مشکلات حل می‌شود.
زهرا جمشیدی هم از برندگان جایزه معلم است که در حوزه کودکان استثنایی فعالیت می‌کند، وی معتقد است که معلمان این حوزه باید مدام بروز شوند. وی در این خصوص به ایسکانیوز گفت: پیشنهادم این است که هر سال نیروهایی که در این راستا فعالیت می‌کنند در دوره‌های جامع آموزشی شرکت کنند تا اطلاعات بروزتری داشته باشند و بتوانند از پس اکثر قریب به اتفاق این مشکلات بربیایند.
جمشیدی بیان کرد: خارج از مسائل مالی و حقوقی که دغدغه فکری برای یک معلم ایجاد می‌کند، بالا بردن کیفیت آموزش یکی از دغدغه‌های معلم‌هاست که آموزش‌ها را از حد استاندارد بالاتر ببرند و در این زمینه نیازمند حمایت مسئولین زیربط هستیم.
برای مثال یکی از نیازهای معلم آشنایی با تکنولوژی‌های جدید و نحوه استفاده از فضای مجازی است اما آموزش و پرورش صرفا سلبی برخورد کرده و ورود معلمان به این فضا را محدود کرده است. سمیه رحمت مدرس کارگاه‌های تربیت معلم در این باره به ایسکانیوز گفت: فضای مجازی باعث شد تا دیوارهای کلاس شکسته شود و اولیا با نحوه تدریس بیشتر آشنا شوند یا معلم‌های خلاقی که پیش از این دیده نمی‌شدند، به مردم معرفی شوند که این موضوع اتفاق خوبی است اما هنوز فضای مجازی برای مسئولان ما به رسمیت شناخته نشده است.
مدرس کارگاه‌های تعلیم و تربیت توضیح داد: این درحالی است که باید بپذیریم که بودن در این فضا اجتناب‌ناپذیر است. معلم باید یاد بگیرد که چطور از این فضا استفاده کند و طوری نباشد که خلاف شان معلمی از دیگر بلاگرها پیروی کند تا دیده شود. اگر معلم را در این فضا رها کنیم و صرفا قوانین بازدارنده وضع کنیم، اشتباهات معلمان در این فضا هم بیشتر می‌شود.
وی ادامه داد: در کارگاه‌های تربیت معلم دوره‌هایی به صورت خودجوش برگزار می‌کنیم و اما این فرصت باید برای همه معلمان کشور وجود داشته باشد تا بتوانند از از یک‌دیگر یاد بگیرند اما باید به حفظ حریم خصوصی دانش‌آموز توجه کنند. به معلمان می‌گویم که وارد فضای مجازی شوید و از یک دیگر یاد بگیرید تا سطح کار خود را ارتقا دهید.
به گزارش ایسکانیوز، کمبودهای دانشگاه‌های فرهنگیان، بروز نبودن برخی آموزش‌ها، کمبود بودجه و دوره‌های ضمن خدمتی که متناسب با نیاز معلمان نیستند، همه باعث شده تا دچار خلا جدی در حوزه تربیت نیروی انسانی باشیم. البته معلمان خودجوش برای بروزرسانی اطلاعات خود تلاش می‌کنند اما سیستم هم باید خود را بهبود ببخشد تا چرخه تربیت نیروی انسانی به درستی شکل بگیرد. هفته معلم بهانه‌ای است که تا این دغدغه و مطالبه عمومی به گوش مسئولان برسد.
انتهای پیام /
نظر شما